Phổi biệt lập là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị

Phổi là một trong những cơ quan quan trọng nhất trong hệ hô hấp của cơ thể, đóng vai trò then chốt trong việc trao đổi khí. Tuy nhiên, có nhiều phổi không thể tham gia vào quá trình trao đổi khí như các phổi khác, gọi là phổi biệt lập. Vậy phổi biệt lập là gì, triệu chứng, nguyên nhân gây ra tình trạng này và có những phương pháp điều trị như thế nào? Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề này.

Phổi biệt lập là gì?

Phổi biệt lập là là một rối loạn bẩm sinh hiếm gặp trong đó một phần mô phổi phát triển mà không có kết nối với hệ thống hô hấp chính. Điều này có nghĩa là phần mô phổi này không có sự gắn kết với phế quản, phần còn lại của hệ thống hô hấp, và thường được cung cấp máu bởi động mạch xuất phát từ hệ mạch chủ thay vì từ động mạch phổi. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong phổi, nhưng thường gặp nhất là tại phần dưới bên trái của phổi.

Có hai loại phổi biệt lập: Phổi biệt lập ngoài thuỳ (chiếm khoảng hơn 75%) và phổi biệt lập ngoài thuỳ (chiếm khoảng 25%). Biểu hiện của bệnh là thường xuất hiện đám mờ ở thuỳ đáy sau của phổi, thường thấy ở bên trái nhiều hơn bên phải của phổi. Có thể chẩn đoán bệnh trước khi sinh bằng cách siêu âm.

Các triệu chứng khi mắc phổi biệt lập

Các triệu chứng chính của bệnh phổi biệt lập bao gồm:

• Khó thở: Phổi bị biệt lập không thể tham gia vào quá trình trao đổi khí, dẫn đến giảm chức năng hô hấp. Người bệnh thường cảm thấy khó thở, đặc biệt trong các hoạt động, gắng sức.
• Ho: Ho là triệu chứng phổ biến, do phổi bị tổn thương không thể làm sạch đường thở. Ho có thể kèm theo đờm, đôi khi có máu.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Phổi bị biệt lập dễ bị nhiễm trùng do không được thông khí đầy đủ. Người bệnh có thể bị viêm phế quản, viêm phổi, áp-xe phổi, v.v.
• Đau ngực: Người bị phổi biệt lập có cảm giác đau ngực có thể xảy ra do sự căng phình của phổi bệnh lý, cảm giác đau có thể lan ra vai, lưng.
• Sụt cân: Do khó thở và ăn uống kém, người bệnh có thể sụt cân.

Nguyên nhân gây nên phổi biệt lập

Phổi biệt lập có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm cả bệnh lý bẩm sinh và các yếu tố di truyền hoặc môi trường.

Bệnh lý bẩm sinh: Một số trẻ em sinh ra với phổi biệt lập do các dị tật phát triển của phổi trong giai đoạn thai kỳ. Đây được gọi là "phổi biệt lập bẩm sinh". Nguyên nhân chính là sự phát triển không bình thường của phổi, khiến một phần phổi không kết nối được với đường thở chính.

Yếu tố di truyền và môi trường: Hiện nay, không có bằng chứng cụ thể cho thấy rối loạn này có liên quan đến yếu tố di truyền hoặc môi trường. Tuy nhiên, những bất thường trong giai đoạn tiền sản có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của phổi thai nhi, gây ra rối loạn này. Một số yếu tố nguy cơ có thể bao gồm nhiễm trùng, tiếp xúc với các chất độc hại, hoặc sử dụng thuốc trong thời kỳ mang thai.

Phương pháp điều trị phổi biệt lập

Trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho phổi biệt lập.

Phẫu thuật cắt bỏ phổi biệt lập

Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để loại bỏ phần mô phổi biệt lập. Quy trình này có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và kích thước của phần mô phổi này.

• Với phổi biệt lập trong: Phần mô phổi bị ảnh hưởng thường nằm sâu bên trong cấu trúc phổi. Phẫu thuật sẽ bao gồm việc cắt bỏ phần mô phổi biệt lập và các mạch máu cung cấp đến nó.
• Với phổi biệt lập ngoài: Phần mô phổi này nằm ngoài cấu trúc phổi chính, do đó việc phẫu thuật sẽ bao gồm việc loại bỏ toàn bộ khối mô này cùng với các mạch máu liên quan.

Phẫu thuật nội soi lồng ngực

Đây là một phương pháp ít xâm lấn hơn, sử dụng những dụng cụ phẫu thuật nhỏ và camera để loại bỏ phần mô phổi biệt lập. Điều này giúp giảm bớt nguy cơ biến chứng và thời gian hồi phục sau phẫu thuật.

Chăm sóc hậu phẫu và phục hồi chức năng phổi biệt lập

Sau cuộc phẫu thuật, bệnh nhân thường cần thời gian để hồi phục và theo dõi kỹ lưỡng từ đội ngũ y tế. Các biện pháp chăm sóc hậu phẫu thuật bao gồm:

• Uống thuốc giảm đau: Sử dụng thuốc giảm đau và chăm sóc vết thương để giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn.
• Vật lý trị liệu: Bệnh nhân có thể cần thực hiện các bài tập vận động để phục hồi chức năng hô hấp và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Theo dõi định kỳ: Bệnh nhân cũng cần được theo dõi định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng như nhiễm trùng, chảy máu hoặc suy giảm chức năng hô hấp. Điều trị phụ thuộc vào tiến triển của bệnh và mục tiêu là cải thiện chức năng hô hấp, giảm các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Phổi biệt lập là một rối loạn bẩm sinh hiếm gặp nhưng cần được chủ động chẩn đoán và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Tóm lại, việc hiểu rõ về tình trạng này, từ nguyên nhân đến phương pháp điều trị, sẽ giúp bệnh nhân và gia đình có cái nhìn toàn diện và chủ động hơn trong quá trình điều trị.