Phù võng mạc là gì? Biểu hiện, nguyên nhân và giải pháp

Theo các chuyên gia chuyên khoa mắt, việc thường xuyên kiểm tra mắt có thể giúp phát hiện sớm vấn đề về võng mạc mà không cần chờ đến khi có các triệu chứng bên ngoài hiện ra. Đặc biệt, đối với những người có nguy cơ cao mắc các bệnh liên quan đến sự sưng to của võng mạc, việc thăm khám định kỳ trở nên càng quan trọng hơn.

Tìm hiểu về triệu chứng phù võng mạc

Định nghĩa

Phù võng mạc là tình trạng mắt tụ quá nhiều dịch, gây ra sưng to và suy giảm thị lực, cùng với biến dạng tầm nhìn ở người mắc bệnh. Tình trạng này thường xảy ra khi có dịch chất bất thường tích tụ và rò rỉ từ các mạch máu trong võng mạc bị tổn thương.

Ban đầu, người mắc phù hoàng điểm thường không nhận biết được dấu hiệu của bệnh và không cảm thấy đau đớn. Chỉ khi bệnh phát triển đến giai đoạn muộn hơn, các triệu chứng mới trở nên rõ ràng.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng phù hoàng điểm thường là do bệnh võng mạc tiểu đường, một loại biến chứng của bệnh đái tháo đường. Khi tổn thương các mạch máu trong võng mạc diễn ra liên tục, dịch bắt đầu rò rỉ vào khu vực này, dẫn đến sưng to của các mô trong võng mạc.

Ngoài ra một số nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng phù võng mạc, phù hoàng điểm có thể kể đến:

Phẫu thuật mắt

Sau bất kỳ phẫu thuật mắt nào, như phẫu thuật điều trị glaucoma, đục thủy tinh thể hoặc các vấn đề về võng mạc, bệnh nhân có thể gặp biến chứng phù hoàng điểm. Khoảng 1 - 3% người phẫu thuật đục thủy tinh thể có nguy cơ bị phù hoàng điểm trong vài tuần sau phẫu thuật. Nếu một mắt bị ảnh hưởng, khả năng cao mắt còn lại cũng sẽ gặp tình trạng tương tự.

Lão hóa

Tình trạng lão hóa mắt do tuổi tác là một vấn đề phổ biến, có đặc điểm là các mạch máu bắt đầu lớn lên từ màng mạch và sau đó xâm nhập vào võng mạc, gây ra hiện tượng phù hoàng điểm.

Tắc nghẽn mạch máu võng mạc

Khi tĩnh mạch võng mạc bị tắc nghẽn, dịch mắt không thoát ra bên ngoài một cách bình thường, mà thay vào đó rò rỉ vào võng mạc, dẫn đến tình trạng phù hoàng điểm.

Mức độ rò rỉ dịch sẽ phụ thuộc vào mức độ tắc nghẽn, số lượng tĩnh mạch bị ảnh hưởng và áp lực trong mắt. Thường thì bệnh này liên quan đến xơ vữa động mạch do tuổi tác, tiểu đường, cao huyết áp và các bệnh về mắt như tăng nhãn áp hoặc viêm.

Viêm nhiễm

Viêm màng bồ đào là một tình trạng viêm nhiễm gây sưng và hủy hoại mô mắt. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến màng bồ đào mà còn tác động đến các phần khác của mắt như giác mạc, mống mắt, thủy thể thủy tinh, thấu kính, võng mạc, thần kinh thị giác và tròng trắng.

Ngoài ra, một số bệnh viêm và các loại bệnh liên quan đến hệ miễn dịch như nhiễm cytomegalovirus, hoại tử võng mạc, u hạt sarcoidosis, hội chứng Behçet, bệnh toxoplasmosis, bệnh Eales, hội chứng Vogt - Koyanagi Harada cũng có thể ảnh hưởng đến mắt, gây sưng và hủy hoại các mô tại hoàng điểm.

Như vậy, có thể tóm tắt một vài yếu tố gia tăng nguy cơ phù võng mạc, phù hoàng điểm như sau:

• Đái tháo đường;
• Tắc nghẽn tĩnh mạch;
• Lão hóa;
• Di truyền;
• Tình trạng viêm nhiễm;
• Khối u tại mắt;
• Chấn thương mắt;
• Phẫu thuật mắt.

Dấu hiệu nhận biết

Dưới đây là một số dấu hiệu để nhận biết tình trạng phù hoàng điểm:

• Có thể thấy những vùng tối ở trung tâm của vật;
• Vật trở nên mờ mịt, có cảm giác như sóng biển và biến dạng;
• Không thể nhận biết rõ màu sắc của vật;
• Khó khăn trong việc thực hiện các công việc đòi hỏi quan sát chi tiết và tỉ mỉ.

Phương pháp chẩn đoán phù võng mạc, phù hoàng điểm

Để chuẩn đoán phù võng mạc và phù hoàng điểm, các bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một loạt các bài kiểm tra sau đây:

Kiểm tra thị lực

Người bệnh sẽ được đánh giá thị lực bằng cách sử dụng các phương pháp cơ bản như bảng Snellen. Điều này giúp bác sĩ đánh giá cơ bản về khả năng thị lực của người bệnh và xác định liệu họ có bị mất thị lực do phù hoàng điểm hay không.

Kiểm tra mắt khi giãn đồng tử

Quá trình này cho phép bác sĩ quan sát chi tiết võng mạc và cung cấp thêm thông tin về tình trạng hoàng điểm. Nó cũng giúp phát hiện sự rò rỉ của mạch máu hoặc sự hiện diện của u nang.

Chụp mạch huỳnh quang

Trong trường hợp nghi ngờ về phù hoàng điểm, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện chụp mạch huỳnh quang. Người bệnh sẽ được tiêm một loại thuốc cản quang đặc biệt vào tay, sau đó máy chụp sẽ ghi lại hình ảnh về cách thuốc lan tỏa trong cơ thể. 

Nếu có tắc nghẽn trong mạch máu, thuốc sẽ không thể lan rộng, khiến hình ảnh mờ và chứa nhiều mảng tối. Phương pháp này giúp xác định mức độ tổn thương và sưng to của hoàng điểm.

Chụp cắt lớp quang học OCT

Chụp cắt lớp này sử dụng ánh sáng đặc biệt để xem sâu vào các lớp tế bào trong võng mạc. Nó giúp xác định mức độ sưng to ở hoàng điểm và cũng hỗ trợ theo dõi sự phản ứng của người bệnh sau điều trị.

Lưới Amsler

Lưới Amsler là một phương pháp kiểm tra tầm nhìn, cho phép phát hiện những thay đổi, ngay cả nhỏ nhất, ở tầm nhìn trung tâm của người bệnh.

Phương pháp điều trị phù võng mạc, phù hoàng điểm

Dựa vào giai đoạn bệnh cũng như tình hình sức khỏe từng đối tượng, bác sĩ sẽ lựa chọn các phương pháp điều trị phù hợp như sau:

Tiêm Anti-VEGF

Trước đây, phương pháp chính để điều trị phù hoàng điểm là sử dụng laser để bịt kín những mạch máu rò rỉ ở võng mạc. Tuy nhiên, gần đây, các bác sĩ đã chuyển sang phương pháp tiêm thuốc trực tiếp vào mắt.

Tiêm Anti-VEGF, còn được gọi là tiêm nội nhãn, là phương pháp giảm tốc quá trình phù hoàng điểm bằng cách ngăn chặn hoạt động của VEGF (yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu). Sự hoạt động quá mức của VEGF chính là nguyên nhân gây mạch máu mỏng manh, dễ vỡ và rò rỉ vào hoàng điểm, dẫn đến phù hoàng điểm.

Điều trị viêm

Nếu phù hoàng điểm do viêm nhiễm tại mắt gây ra, bác sĩ có thể sử dụng corticosteroid (steroid) để giảm viêm. Có một số loại thuốc chống viêm có thể được dùng dưới dạng thuốc uống, thuốc nhỏ mắt hoặc tiêm xung quanh mắt.

Ngoài ra, các bệnh nhân phẫu thuật đục thủy tinh thể có thể được chỉ định sử dụng thuốc chống viêm không steroid dạng nhỏ mắt trước hoặc sau phẫu thuật để ngăn ngừng phù hoàng điểm.

Phẫu thuật cắt dịch kính

Trong trường hợp phù hoàng điểm do thủy tinh thể kéo theo điểm vàng, bác sĩ có thể quyết định thực hiện phẫu thuật cắt bỏ dịch kính. Phương pháp này thường được thực hiện nhanh chóng và bệnh nhân có thể ra viện cùng ngày sau phẫu thuật.

Phù võng mạc là một khái niệm trong lĩnh vực y học, nó liên quan đến hiện tượng tăng áp lực mắt. Điều này có thể gây ra các vấn đề về thị lực và làm suy giảm sức kháng của võng mạc. Hiểu rõ về phù võng mạc là quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh về mắt. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến mắt hoặc có câu hỏi về phù võng mạc, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.