Thiên đầu thống: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh thiên đầu thống (bệnh tăng nhãn áp) là gì?

Nhãn áp (intraocular pressure - IOP) là áp suất của chất dịch bên trong mắt của bạn. Nhãn áp có kết cấu như gel, chứa tại vị trí giữa giác mạc và mống mắt, đóng vai trò quan trọng đối với thị lực và sự linh hoạt của mắt. Nhãn áp bình thường dao động từ 10 - 20 mmHg.

Bệnh tăng nhãn áp hay bệnh glaucoma (dân gian còn gọi là bệnh thiên đầu thống, bệnh cườm nước) là tình trạng áp suất của chất dịch bên trong nhãn cầu tăng cao, làm chèn ép và tổn thương các tế bào thần kinh thị giác, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn, không hồi phục.

Phân loại bệnh thiên đầu thống (bệnh tăng nhãn áp)

Theo Quyết định ban hành tài liệu chuyên môn Hướng dẫn Chẩn đoán và điều trị các bệnh về mắt của Bộ Y tế, bệnh glaucoma được chia thành những loại sau:

• Glaucoma góc đóng nguyên phát: Là tình trạng cấp tính, xảy ra khi mống mắt phồng ra trước làm che lấp góc dẫn lưu, dịch trong nhãn cầu tắc nghẽn gây tăng nhãn áp. Đây là một cấp cứu nhãn khoa, bạn phải đến khám ngay với bác sĩ chuyên khoa mắt để được điều trị lập tức.
• Glaucoma góc mở nguyên phát: Là tình trạng bệnh lý tiến triển mạn tính, do quá trình cơ hóa vùng bè làm lắng đọng các chất ngoại bào trong lớp bè gây dính khoang bè, tắc đường lưu thông thủy dịch làm tăng nhãn áp. Hoặc do sự chênh lệch áp lực giữa tiền phòng và ống Schlemm gây xẹp ống này, cản trở thủy dịch thoát ra ngoài nhãn cầu làm tăng nhãn áp.
• Glaucoma thứ phát: Do chấn thương, đục thủy tinh thể hoặc có khối u ở mắt. Sử dụng corticosteroid hoặc phẫu thuật vùng mắt cũng có thể gây glaucoma thứ phát nhưng hiếm gặp.
• Glaucoma bẩm sinh: Hiếm gặp, có thể di truyền, xuất hiện khi sinh cho đến vài năm tuổi đầu đời, do khiếm khuyết tại góc dẫn lưu làm tắc nghẽn dịch nhãn cầu gây tăng nhãn áp.

Triệu chứng của bệnh thiên đầu thống

Bệnh tăng nhãn áp với mỗi loại và mỗi nguyên nhân khác nhau sẽ có những nhóm triệu chứng khác nhau. Quan trọng hơn hết, ở giai đoạn sớm của bệnh các triệu chứng thường biểu hiện không rõ ràng và dễ bị bỏ sót, thị lực của người bệnh sẽ diễn tiến xấu dần nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Các triệu chứng thường gặp gồm:

• Đau nhức mắt dữ dội hoặc căng tức hốc mắt, thường khởi phát vào chiều tối, lan lên đầu.
• Nhìn đèn có quầng xanh đỏ kèm theo sợ ánh sáng hoặc chói sáng, chảy nước mắt.
• Rối loạn thị lực đột ngột và thoáng qua, nhìn mờ, tầm nhìn bị thu hẹp (tầm nhìn đường hầm) hoặc tầm nhìn có điểm mù.
• Đỏ mắt và sưng nề mi mắt.
• Buồn nôn và/hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi,...
• Cảm thấy có màn sương mỏng trước mắt vào buổi sáng.

Biến chứng của bệnh thiên đầu thống

Ước tính có 10 người mắc bệnh tăng nhãn áp thì có 1 người suy giảm thị lực. Nguy cơ dẫn đến mù vĩnh viễn chiếm 5% số người mắc bệnh lý này.

Bệnh tăng nhãn áp glaucoma góc đóng cấp tính nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến mù vĩnh viễn. Ở bệnh tăng nhãn áp glaucoma góc đóng thể bán cấp có thể diễn tiến sang mạn tính hoặc các đợt cấp trên nền mạn tính.

Đối với tăng nhãn áp thể glaucoma góc mở, điều trị sớm và đúng phác đồ có thể ngăn chặn biến chứng mù lòa không có khả năng hồi phục.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh tăng nhãn áp có thể diễn tiến âm thầm, nhưng những thay đổi cấp tính có thể đột ngột xảy ra với bất kỳ loại tăng nhãn áp nào. Những dấu hiệu cấp tính ấy báo hiệu một trường hợp cấp cứu y tế khẩn.

Các dấu hiệu cảnh báo gồm:

• Đau hoặc căng tức mắt đột ngột.
• Thay đổi thị lực đột ngột: Nhìn mờ, nhìn thấy quầng sáng xanh đỏ, chói sáng, tầm nhìn có điểm mù.
• Đỏ mắt, sưng nề mi mắt.
• Buồn nôn hoặc nôn, đau bụng kèm theo.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Tăng nhãn áp có thể xảy ra mà không có một nguyên nhân cụ thể gây ra. Thủy dịch trong mắt bị tích tụ mà không thoát ra được gây tăng áp lực trong mắt. Ngoài ra tình trạng tăng nhãn áp cũng có thể do mắt sản xuất dư thừa lượng thủy dịch. Kết quả là áp lực nội nhãn tăng lên, khiến tổn thương dây thần kinh thị giác và dẫn đến bệnh.