Sự khác biệt giữa viêm loét dạ dày và trào ngược dạ dày

Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh liên quan đến dạ dày ngày càng tăng ở các nước đang phát triển bài phát triển. Bài viết này sẽ trình bày một số thông tin về bệnh viêm loét dạ dày và trào ngược dạ dày, chỉ cho bạn cách phân biệt 2 loại bệnh này.

Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD) hay gọi ngắn gọn là trào ngược dạ dày, trào ngược axit. Bệnh xảy ra khi dịch dạ dày đi ngược lên thực quản, hầu họng với tần suất tăng dần và gây ra nhiều triệu chứng làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. GERD là bệnh phổ biến nhất ở đường tiêu hóa.

Triệu chứng điển hình của bệnh trào ngược dạ dày thực quản là ợ nóng và trào ngược axit xuất hiện trong vài giây đến vài phút:

• Chứng ợ nóng: Được mô tả là cảm giác nóng rát, bốc lên từ dạ dày, lan tỏa ra cổ. Nó thường xảy ra sau bữa ăn, đặc biệt là sau khi ăn quá no, ăn thức ăn cay, thức ăn chua.
• Trào ngược axit: Biểu hiện là ợ chua, trào ngược dịch dạ dày vào miệng cho nên sẽ cảm thấy vị chua hoặc đắng. Axit sẽ gây tổn thương thực quản và hầu họng như viêm thực quản, chảy máu, đau và khó nuốt.

Bên cạnh đó, bệnh kèm theo một số triệu chứng không điển hình như đầy hơi, buồn nôn và nôn sau khi ăn, đau ngực, cảm giác có cái gì vướng trong cổ họng. Nếu axit trào ngược lên hầu họng có thể gây kích ứng niêm mạc họng và gây viêm họng, hen suyễn, ho khan, khàn giọng, đau họng,...

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do dạ dày nằm ngang nên có thể bị trào ngược với các triệu chứng bao gồm nôn ói nhiều lần sau khi bú, chậm lớn, ho mãn tính, hen suyễn về đêm, viêm phổi mãn tính,… Thậm chí, một số trẻ nhỏ còn bị ngưng thở khi ngủ.

Nguyên nhân gây trào ngược bao gồm:

• Rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới: Cơ vòng thực quản dưới có chức năng chống trào ngược axit, mọt khi xảy ra bất thường, nó sẽ tăng số lần giãn nở nhiều hơn người bình thường dẫn đến bệnh trào ngược axit. Uống rượu, hút thuốc và dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc dùng để điều trị hen suyễn, có thể làm tăng nguy cơ rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới;
• Rối loạn nhu động thực quản: Thời gian đưa thức ăn từ miệng qua thực quản xuống dạ dày kéo dài dẫn đến giảm khả năng thanh thải khi axit trào ngược và do đó làm tăng thời gian thực quản tiếp xúc với axit dạ dày. Hậu quả là tăng nguy cơ viêm thực quản và các bệnh lý khoang miệng do trào ngược;
• Rối loạn nhu động dạ dày: Thời gian làm rỗng dạ dày kéo dài khiến thức ăn tích tụ trong dạ dày, có thể gây chướng bụng và tăng gánh nặng cho dạ dày. Điều này làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày lên thực quản. Thực phẩm khó tiêu như chứa nhiều chất béo, mì gói, sô cô la,... là những thức ăn làm gián đoạn quá trình làm rỗng dạ dày.

Viêm loét dạ dày là gì?

Viêm loét dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương do axit dạ dày ăn mòn. Bệnh được biểu hiện với các triệu chứng điển hình là đau vùng thượng vị (vùng bụng trên rốn). Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của viêm loét dạ dày, bạn có thể đau âm ỉ hoặc đau rát. Cơn đau do loét dạ dày thường xuất hiện trong vòng 1 giờ sau bữa ăn hoặc khi quá đói và giảm dần sau 1 đến 2 giờ. Ngoài ra, bạn có thể gặp một số triệu chứng không điển hình như buồn nôn, ợ nóng, chán ăn, đầy hơi, khó thở, mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu,... Một số bệnh nhân có thể không có triệu chứng hoặc có thể gặp các biến chứng như xuất huyết tiêu hóa trên, thủng dạ dày, hẹp môn vị và ung thư dạ dày.

Có 2 nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày bao gồm:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: H. pylori sau khi vào dạ dày sẽ bám dính lên thành niêm mạc dạ dày bằng lipopolysaccharide và outer protein, sau đó tiết ra CagA thu hút đại thực bào gây ra tính trạng viêm và tiết ra VacA làm chết tế bào thành tạo ra vết loét.
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) lâu dài: Thuốc NSAIDs có tác dụng giảm đau, kháng viêm không do vi khuẩn, hạ sốt với cơ chế là ức chế COX, qua đó ức chế prostaglandin - một yếu tố bảo vệ niêm mạc dạ dày. Ngoài ra, NSAID làm giảm lưu lượng máu ở niêm mạc dạ dày và cản trở quá trình sửa chữa khiến vết thương trở nên lâu lành hơn.

Ngoài ra, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt cũng góp phần tăng nguy cơ viêm loét dạ dày như ăn thực phẩm nhiều muối, hút thuốc, uống rượu bia quá mức, căng thẳng thường xuyên,... Những nguyên nhân trên sẽ gây ra sự mất cân bằng giữa khả năng bảo vệ của niêm mạc dạ dày và yếu tố hủy hoại của axit dịch vị, dẫn đến tổn thương niêm mạc do axit dạ dày gây ra. 

Viêm loét dạ dày và trào ngược dạ dày có mối quan hệ gì?

Theo thống kê, GERD phổ biến hơn so với bệnh viêm loét dạ dày và hầu hết những người bị GERD sẽ không bị loét. Tuy nhiên, vẫn có một số ít người có thể vừa bị loét và GERD cùng một lúc.

Điểm giống nhau

Vì nguồn gốc của 2 bệnh đều xuất phát từ dạ dày nên sẽ có một số triệu chứng giống nhau như:

• Cảm thấy bỏng rát ở vùng thân trên;
• Buồn nôn và/hoặc nôn;
• Chán ăn;
• Sau khi ăn một số loại thực phẩm như đồ ăn có tính axit, đồ ăn cay nóng,... thì các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn;
• Sau khi dùng thuốc kháng axit hoặc thuốc ức chế tiết axit thì cảm thấy đỡ hơn.

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ có thể trùng lặp giữa 2 bệnh như lối sống không lành mạnh, chế độ ăn, hút thuốc, uống rượu bia và căng thẳng.

Điểm khác nhau

Mặc dù có sự trùng lặp giữa GERD và viêm loét dạ dày nhưng vẫn có một số khác biệt quan trọng giữa 2 bệnh:

Tóm lại, viêm loét dạ dày và trào ngược dạ dày là một trong những bệnh phổ biến của đường tiêu hóa liên quan đến axit. Trong đó, trào ngược dạ dày phổ biến hơn viêm loét dạ dày. Giữa hai bệnh có một vài sự giống nhau nhưng mỗi loại có điểm đặc trưng của mình. Hy vọng bài viết bài hữu ích với bạn.

Xem thêm:

• Viêm loét dạ dày uống nước gì và tránh ăn gì?
• Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày nguy hiểm như thế nào?