Thành phần dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe của bơ động vật

Chúng ta thường nghe nói nhiều đến bơ thực vật hơn bơ động vật. Nhưng thực tế, bơ động vật đã được sử dụng trong chế độ ăn uống hàng ngày từ xa xưa. Không chỉ mang lại hương vị béo ngậy đặc trưng, loại bơ này còn cung cấp nhiều thành phần dưỡng chất cần thiết cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về thành phần dinh dưỡng của bơ và cách sử dụng hiệu quả. Nếu bạn cũng là một trong số đó, đây chính là bài viết dành cho bạn.

Bơ động vật là gì? Khác gì với bơ thực vật và mỡ động vật?

Bơ động vật là một sản phẩm từ sữa, được làm bằng cách tách kem từ sữa bò và đánh bông để tạo kết cấu đặc. Loại bơ này được sản xuất chủ yếu từ sữa bò. Tuy nhiên, một số vùng dùng cả sữa dê, sữa cừu, sữa trâu để làm bơ, tùy tập quán và mục đích sử dụng. Bơ động vật cung cấp hương vị tốt, dễ sử dụng và chứa nhiều dưỡng chất quan trọng.

So với mỡ động vật, bơ động vật dễ tiêu hóa hơn do cấu trúc chất béo nhỏ và giàu axit béo chuỗi ngắn như butyrate. Axit béo chuỗi ngắn là các axit béo có 1 - 6 nguyên tử carbon. Nó dễ hấp thu và sử dụng trực tiếp bởi tế bào ruột mà không cần chuyển hóa phức tạp như axit béo chuỗi dài. Axit béo chuỗi ngắn như butyrate có thể hỗ trợ sức khỏe đường ruột và điều hòa miễn dịch. Tuy nhiên, chúng chủ yếu được tạo ra trong ruột già từ quá trình lên men chất xơ và không có vai trò trực tiếp trong việc làm giảm tích tụ mỡ hay cholesterol máu như một số axit béo không bão hòa chuỗi dài. Dù hàm lượng không cao, butyrate trong bơ góp phần hỗ trợ hàng rào niêm mạc ruột và giảm viêm nhẹ.

So với bơ thực vật, bơ động vật là thực phẩm ít chế biến hơn vì được làm đơn giản từ kem sữa tách béo và đánh bông. Trong khi đó, bơ thực vật là sản phẩm công nghiệp, trải qua quá trình hydro hóa hoặc tinh luyện dầu thực vật, có thể tạo ra trans fat nếu không kiểm soát tốt. Bơ động vật giữ được nhiều chất dinh dưỡng tự nhiên và ít phụ gia hơn.

Thành phần dinh dưỡng của bơ động vật

Bơ động vật là nguồn thực phẩm cung cấp chất béo lành mạnh, vitamin tan trong dầu và các hợp chất chống oxy hóa. Chúng có lợi cho hệ tiêu hóa, tim mạch và miễn dịch nếu tiêu thụ hợp lý. Theo ước tính, trong 100g bơ động vật chứa:

• Chất béo tổng hợp: 81g;
• Chất béo bão hòa: 51g;
• Axit béo không bão hòa đơn: 21g;
• Axit béo không bão hòa đa: 3g;
• Protein: 0.9g;
• Carbohydrate: 0.1g;
• Vitamin A: 684 µg (76% nhu cầu hàng ngày);
• Vitamin D: 60 IU (15% nhu cầu hàng ngày);
• Vitamin E: 2.32 mg (15% nhu cầu hàng ngày);
• Vitamin K2: 15 µg (13% nhu cầu hàng ngày);
• Canxi: 24 mg;
• Kẽm: 0.1 mg;
• Selenium: 1 µg;
• CLA: 4.3mg.

So với bơ thực vật, bơ động vật có thành phần hoàn toàn từ nguồn gốc động vật và không chứa chất béo chuyển hóa nhân tạo. Trong khi đó, bơ thực vật có thể chứa chất béo chuyển hóa nếu không được tinh chế đúng cách.

Mỡ động vật, như mỡ lợn hoặc mỡ bò, chứa nhiều chất béo bão hòa hơn bơ động vật và ít vitamin tan trong dầu hơn. Mặc dù có thể sử dụng trong chế biến thực phẩm, mỡ động vật thường bị hạn chế trong chế độ ăn do hàm lượng cholesterol cao hơn.

Lợi ích sức khỏe của bơ động vật

Bơ động vật là nguồn dinh dưỡng giàu chất béo lành mạnh và vitamin tan trong dầu, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là những lợi ích mà cơ thể nhận được khi chúng ta tiêu thụ bơ động vật đúng cách:

Bơ động vật tốt cho tim mạch

Loại bơ này chứa axit linoleic liên hợp (CLA) và vitamin K2, giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch. Dù chứa K2 và CLA, nhưng do hàm lượng chất béo bão hòa cao, bơ động vật nên được tiêu thụ điều độ để không ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Vitamin K2 có vai trò quan trọng trong chuyển hóa canxi, giúp ngăn chặn sự tích tụ canxi trong động mạch.

Bơ động vật tốt cho hệ tiêu hóa

Axit béo chuỗi ngắn butyrate, một axit béo chuỗi ngắn là nguồn năng lượng chính cho tế bào biểu mô ruột, giúp duy trì hàng rào ruột khỏe mạnh. Nó giúp giảm viêm, bảo vệ niêm mạc ruột và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Butyrate có tác dụng phòng và hỗ trợ điều trị bệnh viêm ruột, hội chứng ruột kích thích. Chưa hết, tiêu thụ butyrate từ bơ động vật còn giúp tăng lượng vi khuẩn có lợi, ức chế vi khuẩn có hại trong đường ruột.

Hỗ trợ kiểm soát cân nặng

Nhiều người muốn kiểm soát cân nặng đã dùng bơ động vật thay thế cho mỡ động vật hay bơ thực vật. Bơ động vật cũng có thể hỗ trợ kiểm soát cân nặng nếu sử dụng đúng cách. Axit linoleic liên hợp (CLA) trong bơ giúp tăng cường trao đổi chất, cải thiện chuyển hóa mỡ, duy trì khối cơ. Tuy nhiên, do bơ chứa lượng calo cao, nên sử dụng có kiểm soát để đạt được lợi ích tối ưu.

Các công dụng khác của bơ động vật

Ngoài những lợi ích kể trên, bơ động vật còn có các công dụng khác như:

• Chất béo trong bơ cũng cung cấp nguồn năng lượng ổn định cho não bộ. Vitamin A và E trong bơ giúp bảo vệ tế bào thần kinh, giảm stress oxy hóa và duy trì chức năng nhận thức;
• Vitamin A cần thiết cho thị lực, tái tạo mô và bảo vệ niêm mạc;
• Vitamin D trong bơ động vật cần thiết để duy trì mật độ xương, hỗ trợ cơ bắp và tăng cường hệ miễn dịch;
• Chất béo trong bơ cũng hỗ trợ hấp thụ tốt hơn các vitamin tan trong chất béo như A, D, E, K, giúp cơ thể tối ưu hóa quá trình chuyển hóa dưỡng chất.

Cách tiêu thụ bơ động vật hợp lý để tối ưu hóa lợi ích

Bơ động vật chứa nhiều dưỡng chất quan trọng, nhưng cần tiêu thụ hợp lý do lượng calo cao và chất béo cao. Theo khuyến nghị từ WHO, chất béo bão hòa nên chiếm <10% tổng năng lượng mỗi ngày. Với một người cần 2000 kcal, khẩu phần bơ động vật không nên vượt quá 10 - 15g/ngày để đảm bảo cân bằng lipid máu và sức khỏe tim mạch. Việc kiểm soát khẩu phần ăn theo khuyến nghị này giúp cơ thể không tăng cholesterol hay dư thừa calo.

Bơ hữu cơ hoặc bơ từ sữa bò ăn cỏ có hàm lượng CLA (axit linoleic liên hợp) và vitamin K2 cao hơn sẽ là lựa chọn tốt nhất. Bạn nên tránh sử dụng bơ có chất bảo quản hoặc phụ gia nhân tạo. Những thành phần này có thể làm giảm giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.

Ăn phải bơ hỏng có thể gây rối loạn tiêu hóa hoặc ngộ độc thực phẩm. Bạn không nên ăn bơ động vật có dấu hiệu mốc, hôi hoặc đổi màu. Vì đó là dấu hiệu bơ đã bị oxy hóa hoặc nhiễm vi sinh vật. Dù chỉ mốc nhẹ, các độc tố nấm mốc có thể đã lan rộng và không thể loại bỏ hoàn toàn.

Bơ động vật có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe nếu sử dụng đúng cách. Điều quan trọng là bạn cần chọn đúng loại, tiêu thụ đủ lượng và sử dụng bơ động vật đúng cách. Bạn hãy kết hợp dùng bơ động vật với chế độ ăn cân bằng sẽ giúp tối ưu hóa lợi ích dinh dưỡng.