Thiểu năng là gì, được phân loại như thế nào?

Người bị thiểu năng chậm phát triển hầu như không thể sinh hoạt bình thường và luôn cần sự hỗ trợ của người thân từ ăn, ngủ đến sinh hoạt hàng ngày. Chăm sóc người bị thiểu năng vốn là một công việc khó khăn, vất vả và đòi hỏi sự thấu hiểu từ người thân.

Thiểu năng là gì? Phân loại các dạng thiểu năng

Thiểu năng hay còn gọi là thiểu năng trí tuệ, thuật ngữ này dùng để chỉ trẻ chậm phát triển trí tuệ và thiếu các kỹ năng thiết yếu như giao tiếp, tư duy. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp trẻ bị bệnh lại có trí thông minh giống như nhiều đứa trẻ bình thường khác. Trẻ bị thiểu năng cần có những cách tiếp cận giáo dục riêng.

Trẻ bị thiểu năng trí tuệ có thể được chia thành các nhóm khác nhau dựa trên các môn học hoặc kỹ năng mà chúng cần phát triển. Đối với trẻ ở độ tuổi đi học, hầu hết trẻ đều bị suy giảm nhận thức trong các hoạt động như đọc, viết hoặc tư duy toán học. Ngược lại, nếu trẻ chưa đến tuổi đi học, cha mẹ có thể nhận thấy trẻ chậm nói hoặc chậm phát triển nhiều hoạt động khác so với các bạn cùng trang lứa. Biểu hiện của bệnh thiểu năng cũng sẽ khác nhau ở từng trường hợp.

Thiểu năng trí tuệ đối với việc đọc

Xét về khả năng đọc, thiểu năng trí tuệ có thể được chia thành hai loại, bao gồm:

• Trẻ gặp khó khăn trong việc tìm hiểu các mối quan hệ giữa các chữ cái, âm thanh và từ ngữ.
• Loại thứ hai là trẻ có thể gặp khó khăn khi đọc và hiểu nghĩa của câu, từ và đoạn văn.

Dấu hiệu nhận biết trẻ thiểu năng trong hoạt động đọc:

• Trẻ rất khó nhận biết các chữ cái và các từ khác nhau.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc đọc và hiểu ý nghĩa của từ hoặc bất kỳ khái niệm nào.
• Tốc độ đọc của trẻ chậm và không trôi chảy.
• Khả năng sử dụng từ vựng kém.

Thiểu năng trí tuệ đối với việc làm toán

Dạng thiểu năng thứ hai được đề cập liên quan đến toán học. Đối với trẻ em, dạng này cũng rất khác nhau. Ví dụ, khả năng toán học của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi rào cản ngôn ngữ và suy giảm thị lực. Hoặc trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi trí nhớ, khả năng tổ chức và sắp xếp mọi thứ một cách có trật tự. Trẻ em có thể thấy việc đọc khó khăn hơn và có thể không tưởng tượng được những ý tưởng trừu tượng.

Thiểu năng trí tuệ đối với việc viết

Đây cũng là một dạng thiểu năng khá phổ biến ở trẻ em hiện nay. Trẻ bị thiểu năng viết cũng có thể bị thiếu hụt khả năng đọc hiểu, tổng hợp thông tin hoặc cả hai.

Trẻ trong trường hợp này có thể gặp khó khăn khi viết các chữ cái từ đơn giản đến phức tạp và có thể không viết được câu hoàn chỉnh. Một số dấu hiệu cụ thể để nhận biết một đứa trẻ thiểu năng viết:

• Chữ viết của trẻ rất lộn xộn.
• Trẻ có thể khó ghép các chữ cái lại với nhau để tạo thành các cụm từ có ý nghĩa và chính xác.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc đánh vần.

• Trẻ không thể kết nối và sắp xếp thành câu hoàn chỉnh khi viết.
• Thiểu năng trí tuệ xảy ra khi thực hiện các động tác.

Trong trường hợp này, trẻ thiểu năng gặp nhiều khó khăn khi di chuyển, vận động và không thể thực hiện thành thạo các động tác này. Sự phát triển có thể không phù hợp với độ tuổi và trẻ có thể gặp khó khăn trong việc phối hợp các hoạt động của tay và mắt.

Thiểu năng trí tuệ liên quan đến ngôn ngữ

Đây là một thiểu năng liên quan đến các vấn đề về nói và hiểu lời nói của trẻ. Một số triệu chứng có thể nhận biết của loại thiểu năng này bao gồm:

• Khó khăn trong việc kể lại một câu chuyện.
• Bé không thể nói trôi chảy.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu ý nghĩa của các cụm từ.
• Bé gặp khó khăn hơn khi làm theo hướng dẫn.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc học các loại từ khác nhau.

Thiểu năng khi nghe và nhìn

Đây là vấn đề sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập sau này của trẻ. Trẻ có thể rất khó tiếp nhận thông tin nghe và nhìn thấy được. Trong một số trường hợp, trẻ thậm chí còn mất khả năng nhận ra sự khác biệt giữa các loại âm thanh khác nhau.

Nhiều trẻ không thể phân biệt được hình ảnh hoặc hình dạng của đồ vật. Trẻ nếu bị thiếu hụt nhẹ một trong các chức năng trên sẽ gặp phải một số khó khăn nhỏ. Trong khi đó, trẻ bị thiểu năng nghiêm trọng cần được giám sát và cho tham gia các phương pháp giáo dục chuyên biệt hơn.

Thiểu năng trí tuệ đôi khi xảy ra cùng với các triệu chứng của một số tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc bệnh tự kỷ. Cả hai chứng rối loạn này đều có thể khiến việc học tập và hoạt động sinh hoạt hàng ngày của trẻ trở nên khó khăn hơn. Chúng đặc biệt càng được chú ý nếu đi kèm với các dạng thiểu năng trí tuệ nêu trên.

Cấp độ thiểu năng trí tuệ ở trẻ em

Trẻ thiểu năng trí tuệ có thể được chia thành 4 cấp độ khác nhau và có thể áp dụng các phương pháp cải thiện phù hợp, cụ thể:

• Mức độ nhẹ: Trẻ có IQ khoảng 50 đến 75, có thể sinh hoạt bình thường nhưng vẫn cần quan sát và rèn luyện nhiều hơn. Trẻ không thể tự mình đưa ra quyết định. Nếu trẻ nhận được phương pháp giảng dạy phù hợp, trẻ sẽ tiến bộ rõ rệt và trở nên tự lập khi lớn lên.
• Mức độ trung bình: Trẻ có chỉ số IQ khoảng 35 đến 55 sẽ được xếp vào nhóm này. Trẻ di chuyển chậm nhưng vẫn có thể hoàn thành những công việc đơn giản nếu được hướng dẫn tốt. Trẻ em cũng có thể gặp khó khăn trong việc tự chăm sóc bản thân hoặc sống độc lập.
• Mức độ nặng: Trẻ có IQ từ 20 đến 40 có thể học các kỹ năng cơ bản tập trung vào hành vi và cách cư xử. Tuy nhiên, cha mẹ cần phải nỗ lực và kiên trì hơn khi chăm sóc trẻ. Khi trẻ lớn lên, trẻ cũng chưa thể tự lập và cần có sự giám sát thường xuyên.
• Mức độ đặc biệt: Trẻ có chỉ số IQ dưới 25 là trẻ có khả năng giao tiếp nhưng gặp khó khăn trong việc hiểu điều mình muốn nói. Vì vậy, trong cuộc sống hàng ngày, trẻ cần được hỗ trợ, chăm sóc cho đến khi trưởng thành.

Trên đây là một số thông tin về thiểu năng, một tình trạng bệnh được nhiều người quan tâm. Trẻ bị thiểu năng cần rất nhiều sự hỗ trợ, giúp đỡ từ những người xung quanh trong cuộc sống. Để đảm bảo chất lượng cuộc sống của người bị thiểu năng, họ cần được đưa đến các cơ sở y tế và được các chuyên gia khám, tư vấn.

Xem thêm:

Thiểu năng vành: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán

Thiểu năng tuần hoàn não ở người trẻ: Nguyên nhân và cách điều trị