Thuyên tắc khí: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tình trạng thuyên tắc khí diễn ra khá phổ biến trong quá trình phẫu thuật cho bệnh nhân. Thuyên tắc khí xuất hiện các bong bóng khí làm tắc nghẽn tĩnh mạch hoặc động mạch của cơ thể. Điều này có thể gây ra bệnh lý suy hô hấp, đột quỵ hoặc đau tim ở bệnh nhân. Để điều trị bệnh, người bệnh cần phải biết về nguyên nhân gây ra và tìm cách chữa trị.

Tìm hiểu tổng quan về thuyên tắc khí

Thuyên tắc khí chính là quá trình xuất hiện các bong bóng đi vào cơ thể gây tắc nghẽn tĩnh mạch (thuyên tắc khí tĩnh mạch) hoặc động mạch (thuyên tắc khí động mạch). 

Các bong bóng khí này có thể di chuyển đến não, phổi hoặc tim gây ra một số bệnh lý như đau tim, đột quỵ hoặc suy hô hấp ở bệnh nhân. Tuy nhiên, trên thực tế, thuyên tắc khí là bệnh trạng khá hiếm gặp.

Nguyên nhân gây ra bệnh thuyên tắc khí

Trong quá trình phẫu thuật, thuyên tắc khí có thể xảy ra nhiều nhất. Đặc biệt là khi phẫu thuật não. Ngoài ra, bác sĩ thực hiện các thao tác thủ thuật khác làm cho khí từ bên ngoài tiến vào tĩnh mạch hay động mạch như:

Tiêm và phẫu thuật

Việc sử dụng kim tiêm sai cách có thể gây ra thuyên tắc khí. Quá trình tiêm hoặc truyền dịch sẽ vô tình đưa không khí vào bên trong tĩnh mạch. Không khí này có thể đi vào tĩnh mạch hoặc động mạch thông qua ống thông được chèn vào các bộ phận cần tiêm. 

Chấn thương phổi gây thuyên tắc khí

Các chấn thương ở phổi cũng có thể gây ra thuyên tắc khí. Chẳng hạn như khi phổi bị tổn thương nghiêm trọng sau một vụ tai nạn, bệnh nhân có thể được đặt máy thở. Sự áp lực lớn từ máy thở có thể vô tình làm không khí lọt vào tĩnh mạch hay động mạch gây tử vong đột ngột.

Lặn lâu dưới nước

Nếu lặn lâu dưới nước, tình trạng thuyên tắc do nín thở quá lâu hoặc nổi lên mặt nước quá nhanh sẽ xuất hiện. Những hành động bất ngờ làm cho túi khí bên trong phổi (phế nang) sẽ bị vỡ. Khi hoạt động này xuất hiện, không khí có thể di chuyển đến động mạch gây ra tắc mạch.

Vì vậy, để tránh tình trạng này xảy ra, bạn cần phải khởi động trước khi bơi giúp cho cơ thể dẻo dai hơn để tránh các hiện tượng bất ngờ đột ngột. 

Chấn thương do khí nổ

Các chấn thương xảy ra đột ngột, bất ngờ như nổ bom cũng có thể làm cho tĩnh mạch hoặc động mạch mở ra. Áp lực của nó có thể đẩy không khí vào bên trong tĩnh mạch hoặc động mạch gây thương tổn.

Theo thống kê được đưa ra, chấn thương phổ biến nhất khiến bệnh nhân tử vong do thuyên tắc khí chính là do khí nổ gây vỡ phổi. Tình trạng này xảy ra khiến cho không khí bị đẩy vào bên trong tĩnh mạch hoặc động mạch làm phổi bị tắc nghẽn.

Thuyên tắc khí ở tĩnh mạch có thể gây tử vong khi kích thước của bong bóng hơi lớn tiến vào tim làm cản trở quá trình lưu thông máu về tim phải và lên phổi. Tuy nhiên, các bong bóng này chỉ dừng lại ở phổi nên không gây ra những triệu chứng khác.

Thuyên tắc khí ở động mạch sẽ nguy hiểm hơn so với tĩnh mạch. Đây là do các bong bóng khí có thể gây tắc ở các vùng mà mạch máu đến để nuôi dưỡng.

Triệu chứng phổ biến khi bị thuyên tắc khí

Một số triệu chứng phổ biến khi bệnh nhân bị thuyên tắc khí, cụ thể như:

• Đau nhức ở khớp và cơ;
• Nhịp tim đập bất thường;
• Tầm mắt bị mờ;
• Cơ thể run rẩy;
• Xuất hiện tình trạng căng thẳng, lo âu;
• Co giật cơ thể, chảy máu miệng;
• Huyết áp thấp gây ra chóng mặt, choáng váng;
• Khó thở, tức ngực, mệt mỏi và chóng mặt;
• Mất dần khả năng phối hợp bộ phận của cơ thể;
• Gây ra ảo giác hoặc ảo thanh;
• Buồn nôn, xanh tím da, liệt yếu tứ chi;
• Rối loạn ý thức.

Đối với thợ lặn xuất hiện cả triệu chứng trên trong phòng từ 10 đến 20 phút, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa lên bờ, cho nằm ngang, thở oxy và đưa đến bệnh viện.

Một số biểu hiện thuyên tắc khí trong phẫu thuật thần kinh

Bệnh lý này có thể gây ra biến chứng về tim mạch, phổi hoặc thần kinh. Nếu khí đi vào với lượng nhỏ, cơ thể sẽ ít gây tác hại. Khi khí di chuyển vào nhanh, nó sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như giảm oxy máu hoặc suy tim phải cấp. 

Dưới đây là một số triệu chứng của bệnh thuyên tắc khí trong quá trình phẫu thuật thần kinh.

Hệ hô hấp:

• Bệnh nhân bị ho liên tục nhưng vẫn còn tỉnh táo.
• Tiếp theo là xuất hiện choáng váng, đau tức ngực, khó thở hoặc thở gấp.
• Phổi có tiếng rít hoặc tiếng ngáy.

Hệ tim mạch:

Thuyên tắc khí sẽ làm nhịp nhanh xoang hoặc nhịp chậm, tăng gánh tim phải, xuất hiện thay đổi ST - T, loạn nhịp tim hoặc thiếu máu cục bộ ở cơ tim với sóng P nhọn trong giai đoạn đầu.

Một số các phản ứng huyết động khác như tụt huyết áp do giảm cung lượng tim, tăng áp động mạch phổi vì tăng áp lực đổ đầy với giảm cung lượng tim, tăng áp lực tĩnh mạch ở trung tâm do bị ảnh hưởng thứ phát của suy tim phải với căng phồng tĩnh mạch cảnh.

Hệ thần kinh trung ương:

• Trụy tim mạch thứ phát làm giảm cung lượng tim do bị tắc nghẽn đường ra.
• Suy thất phải hoặc thiếu máu cục bộ ở cơ tim dẫn đến giảm máu não.
• Với tình trạng nhẹ, bệnh nhân có thể bị thay đổi về tri giác cấp tính. Sự thay đổi tri giác sau khi phẫu thuật có thể là do thiếu máu não cục bộ thứ phát khi bị thuyên tắc khí.
• Thuyên tắc khí trực tiếp ở não có thể xuất hiện nếu còn lỗ bầu dục. Tổn thương não nghiêm trọng bởi thuyên tắc khí động mạch não hoặc suy giảm thần kinh có thể kéo dài ở người bệnh.

Chẩn đoán và chữa trị bệnh thuyên tắc khí

Bác sĩ có thể nghi ngờ bệnh nhân mắc phải thuyên tắc khí khi gặp phải những triệu chứng cơ bản hay có yếu tố bệnh như phẫu thuật hoặc bị chấn thương phổi. Trong quá trình phẫu thuật, để phát hiện ra nguyên tắc khí, bác sĩ sẽ phải dùng những thiết bị theo dõi âm thanh đường thở, nhịp thở, tiếng tim đập và huyết áp.

Ngoài ra, nếu nghi ngờ bị thuyên tắc khí, bệnh nhân có thể thực hiện siêu âm hoặc CT scan để xác nhận hay loại trừ sự hiện diện của tình trạng bệnh. Đồng thời, việc này còn có thể xác định vị trí giải phẫu chính xác.

Bài viết trên là tổng hợp các thông tin cần biết về thuyên tắc khí và phương pháp điều trị hiệu quả. Hy vọng bài viết này sẽ mang đến các thông tin giá trị giúp người đọc tham khảo trong quá trình điều trị bệnh. 

Xem thêm: Truyền nước biển có tác dụng gì? Những trường hợp không được truyền nước biển?