Tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp

Tăng huyết áp là tình trạng trong đó áp lực của dòng máu lên thành mạch vượt quá mức bình thường. Đa số các trường hợp tăng huyết áp ở người trưởng thành là không rõ nguyên nhân (tăng huyết áp vô căn), chỉ có khoảng 10% các trường hợp là có nguyên nhân.

Tăng huyết áp là gì?

Huyết áp là một chỉ số quan trọng đo áp lực của dòng máu đối với thành mạch, được đo bằng hai con số, ví dụ như 140/80mmHg hoặc 130/90mmHg. Số cao hơn được gọi là huyết áp tâm thu, trong khi số thấp hơn được gọi là huyết áp tâm trương. Theo các khuyến cáo từ Hội Tim mạch Châu Âu và Hội Tim mạch Việt Nam, tăng huyết áp được xác định khi huyết áp tâm thu đạt hoặc vượt qua mức 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương đạt hoặc vượt qua mức 90mmHg. (Trong khi đó, Hội Tim mạch Hoa Kì coi mức huyết áp ≥130/80mmHg là tăng huyết áp). Nói cách khác, huyết áp bình thường phải dưới mức 140/90mmHg.

Tăng huyết áp là một bệnh tiến triển lặng lẽ qua nhiều năm, thường được phát hiện ngẫu nhiên hoặc chỉ khi gặp biến chứng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tăng huyết áp có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, suy thận và các biến chứng khác.

Tăng huyết áp được phân loại thành hai dạng chính: Tăng huyết áp tiên phát (hay còn gọi là tăng huyết áp không rõ nguyên nhân) và tăng huyết áp thứ phát (có nguyên nhân). Tăng huyết áp tiên phát là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 90%, và không có nguyên nhân cụ thể gây ra.

Cơn tăng huyết áp là tình trạng huyết áp đột ngột tăng cao lên trên 180/120mmHg. Cơn tăng huyết áp được chia thành hai loại: Tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn cấp. Tăng huyết áp cấp cứu được xác định khi huyết áp vượt qua 180/120mmHg và kèm theo dấu hiệu tổn thương cơ quan đích như tổn thương não, võng mạc, suy thận, nhồi máu cơ tim, hoặc lóc tách động mạch chủ. Trong khi đó, tăng huyết áp khẩn cấp không kèm theo tổn thương cơ quan đích nhưng vẫn đòi hỏi điều trị ngay lập tức.

Nguyên nhân bệnh tăng huyết áp

Tăng huyết áp, một vấn đề y tế nghiêm trọng, có nguyên nhân phức tạp và đa dạng, thường được phân loại thành hai nhóm chính:

Tăng huyết áp vô căn

Tăng huyết áp vô căn là loại tăng huyết áp mà không thể xác định được nguyên nhân cụ thể. Dù không có nguyên nhân rõ ràng, nó vẫn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát.

Tăng huyết áp thứ phát

Tăng huyết áp thứ phát có thể được gây ra bởi một số nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Bệnh lý thận: Bao gồm viêm cầu thận cấp, viêm cầu thận mãn, sỏi thận, và hẹp động mạch thận. Các vấn đề về thận có thể góp phần vào việc tăng huyết áp.

Bệnh nội tiết: Bao gồm u tủy thượng thận, hội chứng Cushing, cường aldosteron, và cường giáp. Các bệnh này có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết, góp phần vào việc tăng huyết áp.

Bệnh lý tim mạch: Bao gồm hở van động mạch chủ, hẹp eo động mạch chủ, và hẹp xơ vữa động mạch. Các vấn đề về tim mạch có thể tăng cường áp lực trong hệ thống tuần hoàn, gây ra tăng huyết áp.

Thuốc: Một số loại thuốc như cam thảo, thuốc tránh thai, và các loại thuốc cường giao cảm cũng có thể gây ra tăng huyết áp.

Nguyên nhân khác: Bao gồm ngộ độc thai nghén trong thai kỳ và các rối loạn thần kinh khác có thể góp phần vào tình trạng tăng huyết áp.

Tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp

Phần lớn tăng huyết áp (THA) ở người trưởng thành thường không rõ nguyên nhân (gọi là THA nguyên phát), chỉ khoảng 10% các trường hợp có nguyên nhân cụ thể (gọi là THA thứ phát). Các nguyên nhân gây THA thứ phát bao gồm một loạt các bệnh lý, từ các vấn đề thận đến các rối loạn nội tiết và bệnh lý tim mạch.

Quy trình chẩn đoán:

Chẩn đoán tăng huyết áp được thực hiện dựa trên các trị số huyết áp được đo sau khi tuân thủ quy trình đo huyết áp chính xác. Ngưỡng chẩn đoán tăng huyết áp thay đổi tùy theo phương pháp đo huyết áp được sử dụng.

• Cán bộ y tế đo theo quy trình: ≥ 140 mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc ≥ 90 mmHg (huyết áp tâm trương).
• Đo bằng máy đo HA tự động 24 giờ: ≥ 130 mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc ≥ 80 mmHg (huyết áp tâm trương).
• Tự đo tại nhà (đo nhiều lần): ≥ 135 mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc ≥ 85 mmHg (huyết áp tâm trương).

Phân loại huyết áp:

Phân loại huyết áp dựa vào trị số huyết áp đo được, phân độ huyết áp thành các mức khác nhau để xác định mức độ tăng huyết áp và đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

Huyết áp tối ưu: < 120mmHg (huyết áp tâm thu) và < 80mmHg (huyết áp tâm trương).

Huyết áp bình thường: 120 – 129mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc 80 - 84mmHg (huyết áp tâm trương).

Tiền tăng huyết áp: 130 - 139mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc 85 – 89mmHg (huyết áp tâm trương).

Tăng huyết áp độ 1: 140 – 150mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc 90 – 99mmHg (huyết áp tâm trương).

Tăng huyết áp độ 2: 160 – 179mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc 110 – 109mmHg (huyết áp tâm trương).

Tăng huyết áp độ 3: ≥ 180mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc ≥ 110mmHg (huyết áp tâm trương).

Tăng huyết áp tâm thu đơn độc: ≥ 140mmHg (huyết áp tâm thu) và/hoặc < 90mmHg (huyết áp tâm trương).

Phân tầng nguy cơ tim mạch:

Phân tầng nguy cơ tim mạch dựa trên phân loại huyết áp và số lượng yếu tố nguy cơ tim mạch (YTNCTM), giúp xác định chiến lược quản lý, theo dõi và điều trị lâu dài.

Hy vọng qua nội dung bài viết có thể giúp bạn hiểu rõ về tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp. Thông qua quá trình chẩn đoán này, bác sĩ có thể đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp để kiểm soát tình trạng tăng huyết áp và giảm nguy cơ của các biến chứng liên quan.