Tìm hiểu các loại thiền phổ biến nhất hiện nay

Sống trong xã hội hiện đại với nhiều vấn đề gây stress, căng thẳng nhiều người tìm đến thiền với mục đích thư giãn, tập trung tâm trí và nâng cao nhận thức. Nhiều nghiên cứu còn cho thấy rằng thiền không chỉ giúp giảm stress tạm thời mà còn đem lại rất nhiều lợi ích, cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Thiền là gì?

Thiền là hoạt động tập trung tinh thần, sự chú ý vào hơi thở và bản thân nhằm loại bỏ những suy nghĩ phức tạp, hỗn độn trong tâm trí để đạt được trạng thái an định, thư giãn. Dù việc thực hành thiền có liên hệ với nhiều giáo lý tôn giáo khác nhau, nhưng thiền không liên quan đến đức tin mà thiên về tìm lại nhận thức, thay đổi ý thức và đạt được trạng thái bình yên trong tâm hồn. 

Trong cuộc sống hiện tại, thiền còn được ứng dụng để giải tỏa căng thẳng, thư giãn, tăng cường khả năng tập trung. Do đó, theo quan niệm phương Đông thiền cũng đã trở thành một phương pháp tu tập phổ biến trên toàn cầu.

Có nhiều phong cách thiền với phương pháp thực hành khác nhau, đòi hỏi tư duy và kỹ năng khác nhau. Do đó, không phải tất cả các loại thiền này đều phù hợp được với mọi người. Việc tìm hiểu rõ về các loại thiền sẽ giúp bạn tìm một phương pháp thực hành phù hợp đáp ứng nhu cầu và bổ sung cho tính cách của chính mình.

Lợi ích của việc ngồi thiền

Trước khi tìm hiểu về các loại thiền phổ biến hiện nay, cùng nhà thuốc Long Châu tìm hiểu lợi ích của thiền nhé! Dưới đây là một số lợi ích nổi bật của việc thiền định mà bạn không thể bỏ qua:

• Giúp người thực hiện tịnh tâm, cải thiện tâm trạng, giảm lo âu và căng thẳng.
• Tăng cường sức mạnh ý chí, nâng cao khả năng chú ý và tập trung.
• Nâng cao nhận thức ở bản thân, giúp cải thiện mối quan hệ xã hội và giảm cảm giác cô đơn.
• Hỗ trợ tăng cường sự chú ý, tinh thần nhanh nhạy và trí nhớ ở người già. Đồng thời hỗ trợ cải thiện trí nhớ ở những người sa sút trí tuệ.
• Hỗ trợ giấc ngủ ngon, sâu giấc.

Mang lại những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe như: Giảm căng thẳng, áp lực cho tim, cân bằng chỉ số huyết áp, kiểm soát cơn đau ở một số bệnh nhân và giảm các triệu chứng trầm cảm sau sinh ở phụ nữ.

Các loại thiền phổ biến nhất hiện nay

Các loại thiền phổ biến mà bạn có thể thực hành bao gồm:

Thiền chánh niệm

Bắt nguồn từ giáo lý Phật giáo, thiền chánh niệm là một kỹ thuật thiền phổ biến nhất ở phương Tây. Với loại thiền này, người thực hiện cần chú ý đến những suy nghĩ của mình khi chúng lướt qua tâm trí nhưng không được đánh giá hoặc tham gia vào suy nghĩ đó. Bạn chỉ cần quan sát và lưu lại những cảm nhận của bản thân về chúng.

Là sự kết hợp giữa tập trung và nhận thức, thiền chánh niệm có thể thực hiện một mình một cách dễ dàng mà không cần giáo viên hướng dẫn. Những người luyện tập có thể cảm thấy hiệu quả khi tập trung vào một đối tượng hoặc hơi thở của bản thân trong khi quan sát bất kỳ suy nghĩ, cảm giác nào của cơ thể.

Tâm linh thiền định

Tâm linh thiền định được sử dụng chủ yếu trong tôn giáo ở các nước phương Đông như: Đạo giáo, Ấn Độ giáo và đức tin Cơ đốc. Thiền tâm linh tương tự như cầu nguyện ở chỗ người thực hiện cần suy ngẫm về sự im lặng xung quanh mình và tìm kiếm mối liên hệ sâu hơn với Chúa hay Vũ trụ. 

Để nâng cao trải nghiệm tâm linh, tinh dầu thơm thường được sử dụng trong khi thiền. Các loại tinh dầu được sử dụng phổ biến bao gồm: Trầm hương, hiền nhân, tuyết tùng, gỗ đàn hương, palo santo.

Thiền tâm linh có thể được thực hành ở nơi thờ tự hay tại nhà. Hoạt động này rất có lợi cho những người yêu thích sự yên tĩnh và muốn tìm kiếm sự phát triển tâm linh.

Tập trung thiền

Đúng như tên gọi, tập trung thiền là phương pháp lý tưởng cho những ai đang cần tập trung hơn trong cuộc sống của họ. Hình thức này yêu cầu người thực hiện tập trung sử dụng một giác quan cụ thể trong số năm giác quan của mình. Bạn có thể tập trung vào điều gì đó bên trong như hơi thở hoặc tận dụng tác động bên ngoài để tập trung chú ý như: Đếm các hạt trong chuỗi tràng hạt, nhìn chăm chăm vào ngọn nến hoặc nghe tiếng chuông. Phương pháp này giúp tâm trí đạt đến trạng thái tập trung cao độ, loại bỏ những suy nghĩ phiền muộn.

Nghe có vẻ đơn giản về lý thuyết, nhưng thiền tập trung có thể gây khó khăn cho người mới bắt đầu tập trung lâu hơn vài phút. Nếu bị phân tâm, người tham gia phải quay lại thực hành và tập trung lại.

Thiền chuyển động

Nghe đến thiền chuyển động nhiều người sẽ nghĩ ngay đến Yoga. Tuy nhiên cách thiền này còn bao gồm nhiều hoạt động khác như: Đi bộ qua rừng, tập khí công và một số hình thức vận động nhẹ nhàng khác. Mục tiêu của phương pháp này chính là đạt tới sự kết hợp hoàn hảo giữa tâm trí và cơ thể, thông qua chuyển động tự nhiên và cảm nhận của chúng ta tạo ra một trạng thái tâm linh sâu sắc. Người thiền sẽ tập trung lắng nghe hơi thở và cảm nhận các cử động của cơ bắp trong quá trình thiền chuyển động.

Thiền thần chú

Là một trong những loại thiền phổ biến nhất hiện nay thiền thần chú (hay thiền Mantra) là hình thức thiền nổi bật trong nhiều giáo lý, bao gồm cả Phật giáo và Ấn Độ giáo. Phương pháp thiền này sử dụng âm thanh được lặp đi lặp lại để giải tỏa tâm trí. Nó có thể là một từ, cụm từ hoặc âm thanh đơn giản. Bạn sẽ tỉnh táo hơn và hòa hợp hơn với môi trường xung quanh sau một thời gian thực hiện thiền thần chú. Điều này cho phép bạn trải nghiệm trạng thái tương tác tâm linh sâu sắc, kết nối giữa nội tâm và những điều tối thượng.

Thiền siêu việt

Trong các loại thiền, thiền siêu việt là phương pháp sử dụng một âm thanh hoặc từ đặc biệt để đưa tâm trí trở về trạng thái sâu lắng và yên tĩnh. Việc lặp lại nhẹ nhàng những âm thanh và từ này sẽ khiến ý thức người tập dần dần rơi vào trạng thái tự nhiên nhất, vượt qua các tác động từ bên ngoài để đạt đến trạng thái siêu việt. So với thiền thần chú, thiền siêu việt linh hoạt, tùy biến, dễ điều chỉnh hơn và thường dành cho những người thích cấu trúc hoặc nghiêm túc về việc duy trì thực hành thiền định.

Thư giãn tiến bộ

Thư giãn tiến bộ hay thiền quét toàn thân là một cách thực hành thiền định giúp giảm căng thẳng trong cơ thể và thúc đẩy sự thư giãn. Hình thức thiền này yêu cầu người thực hiện từ từ siết chặt và thư giãn từng nhóm cơ tại một thời điểm trên toàn cơ thể như: Tay, chân, cơ ngón tay, cổ tay, vai và cơ mặt. Trong một số trường hợp, thư giãn tiến bộ cũng có thể khuyến khích người thực hiện tưởng tượng đến một làn sóng nhẹ nhàng chảy qua cơ thể giúp giải phóng được mọi căng thẳng.

Thiền từ bi

Thiền từ bi hay thiền tâm từ được sử dụng để củng cố cảm xúc của lòng tốt, lòng từ bi và sự chấp nhận đối với bản thân và người khác. Do đó, đây là loại thiền lý tưởng cho những người đang tồn tại quá nhiều oán giận hay cảm xúc tiêu cực. Hình thức này thường liên quan đến việc mở rộng tâm trí nhằm đón nhận tình yêu từ người khác, sau đó gửi một loạt các lời chúc tốt đẹp đến bạn bè, những người thân yêu, người quen và tất cả chúng sinh.

Thiền quán tưởng

Thiền quán tưởng hay còn gọi là thiền hình dung, đây là một kỹ thuật thiền tập trung vào việc nâng cao cảm giác thư thái, tĩnh lặng và bình yên bằng cách hình dung ra những cảnh vật hoặc hình ảnh tích cực, tươi sáng. Từ đó, tiếp nhận nguồn năng lượng tích cực cải thiện tâm trạng của họ, thúc đẩy sự bình yên bên trong và giảm mức độ căng thẳng.

Hướng dẫn ngồi thiền đúng cách cho người mới bắt đầu

Để tránh gặp phải những tác hại của ngồi thiền sai cách, bạn cần tập trung và kiên nhẫn và tiến hành các bước cụ thể dành cho người mới bắt đầu thiền sau:

• Lựa chọn không gian thiền phù hợp: Chọn một không gian yên tĩnh và ít tiếng ồn nhất có thể, đó thường là một phòng riêng, ban công, sân thượng hoặc phòng thiền. Cây cối xung quanh cũng có thể tạo không gian thuận lợi. Sử dụng trầm hương giúp làm thanh tịnh không khí và tạo cảm giác an yên trong tâm hồn.
• Tư thế ngồi thiền định: Lựa chọn tư thế ngồi thoải mái nhất, có thể là trên ghế, giường, thảm tập hoặc bất kỳ mặt phẳng nào khác. Ngồi thẳng lưng, thoải mái, không gò bó hay cứng nhắc.
• Thực hành thiền định: Khi bắt đầu thiền định, tập trung vào hơi thở của bạn. Thở ra và hít vào đều đặn, nhẹ nhàng. Nhắm mắt lại và tập trung vào hơi thở, không cố gắng kiểm soát nó. Chỉ cần quan sát và điều chỉnh hơi thở một cách tự nhiên.
• Tập trung vào hơi thở: Hơi thở là yếu tố quan trọng trong thiền định. Tập trung quan sát hơi thở ở vùng mũi, bụng, cảm nhận sự tự nhiên của nó. Bạn cũng có thể sử dụng việc đếm để giúp kiểm soát hơi thở, ví dụ như: Đếm 1 khi thở ra và 2 khi hít vào.
• Thực hiện thiền định đều đặn mỗi ngày: Xây dựng một thói quen thiền mỗi ngày. Bắt đầu với khoảng 5 phút mỗi ngày và tăng dần thời gian khi bạn cảm thấy thoải mái. Quan trọng nhất là giữ thói quen này, không quan trọng thời lượng thiền là bao lâu.

Mỗi người đều có thể thực hiện việc ngồi thiền mỗi ngày, ở bất kỳ đâu. Đây là một hoạt động đơn giản, không cầu kỳ nhưng lại mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Dù có nhiều trường phái và các loại thiền khác nhau nhưng không có phương pháp nào là tốt nhất. Quan trọng nhất là bạn tìm ra phương pháp phù hợp với bản thân và duy trì thói quen này.