Tìm hiểu cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng là một căn bệnh phổ biến trên toàn thế giới. Cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng thường đề cập đến các yếu tố gây mất cân bằng giữa sự tấn công của axit dạ dày và pepsin với sức đề kháng của niêm mạc dạ dày tá tràng. Để hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị căn bệnh này thì đừng bỏ qua bài viết dưới đây.

Tổng quan về loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng chủ yếu đề cập đến các vết loét mãn tính xảy ra ở dạ dày và tá tràng do axit dạ dày quá mức, dẫn đến tổn thương niêm mạc. Tổn thương nông gọi là xói mòn hoặc rách niêm mạc/da, còn tổn thương sâu hơn thì gọi là loét. Đây là một bệnh thường xuyên xảy ra và phổ biến trên thế giới.

Các triệu chứng phổ biến nhất của loét dạ dày tá tràng là đau và ợ nóng. Đối với loét tá tràng, triệu chứng xuất hiện chủ yếu vào ban đêm khi bụng đói và sau khi ăn các triệu chứng sẽ thuyên giảm, còn đối với loét dạ dày, triệu chứng xuất hiện ngay sau bữa ăn. Loét dạ dày thường đi kèm với các triệu chứng đau ở vùng bụng trên, khó tiêu, no sớm, chướng bụng và có thể do viêm dạ dày mãn tính kèm theo.

Ngoài ra, bệnh nhân bị loét dạ dày tá tràng nặng có thể gặp các triệu chứng như đi tiêu phân đen, xuất huyết đường tiêu hóa trên hoặc viêm phúc mạc do thủng đường tiêu hóa. Một số bệnh nhân có thể bị loét nhiều lần và lành lại nhiều lần dẫn đến thoát vị hoặc tá tràng bị biến dạng.

Cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng

Trên thực tế, niêm mạc đường tiêu hóa bình thường có khả năng chống lại axit dạ dày. Do niêm mạc biểu bì liên tục được tái tạo và thay mới, cũng như sự tiết ra các ion bicarbonate nên axit dạ dày có thể giúp tiêu hóa thức ăn mà không làm tổn thương mô đường tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu dạ dày bạn bị giảm yếu tố bảo vệ, tăng yếu tố hủy hoại thì niêm mạc dạ dày sẽ bị tổn thương, axit dạ dày lợi dụng khe hở để xâm nhập và ăn mòn mô dưới niêm mạc ngày càng sâu hơn, các vết loét dần hình thành.

Các yếu tố bảo vệ dạ dày

• Chất nhầy, ion bicarbonate, prostaglandin (PG);
• Sự nguyên vẹn biểu mô phủ;
• Tuần hoàn máu nuôi dạ dày.

Các yếu tố hủy hoại dạ dày

• Vi khuẩn Helicobacter pylori;
• Thuốc chống viêm không steroid khác (NSAID);
• Chậm làm rỗng dạ dày và trào ngược dịch mật;
• Acid dạ dày, pepsin;
• Rượu bia, thuốc lá, thực phẩm có tính kích thích như thức ăn cay nóng;
• Stress;
• Di truyền.

Trong đó, nhiễm Helicobacter pylori, việc sử dụng thuốc chống viêm không steroid khác (NSAID) là hai yếu tố chính gây loét dạ dày tá tràng phổ biến nhất.

Điều trị dựa trên cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng

Khi bệnh nhân tìm ra cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng thì việc điều trị sẽ dễ dàng hơn.

Thuốc

Sau khi được chẩn đoán loét dạ dày tá tràng, hầu hết bệnh nhân đều được điều trị bằng thuốc, ngoại trừ một số ít bệnh nhân cần phải phẫu thuật vì đường tiêu hóa của họ đã bị thủng hoặc biến dạng. Mục tiêu của điều trị bằng thuốc bao gồm:

• Giảm yếu tố hủy hoại, vô hiệu hóa sự tiết axit dạ dày.
• Tăng hàng rào bảo vệ đường tiêu hóa.
• Kiểm soát nhiễm trùng Helicobacter pylori.

Việc loại bỏ Helicobacter pylori không chỉ có thể ngăn ngừa sự tái phát của vết loét mà còn làm giảm nguy cơ ung thư dạ dày trong tương lai. Phương pháp điều trị Helicobacter pylori hiện nay là sử dụng kết hợp thuốc ức chế bơm proton (PPI) và các loại kháng sinh cụ thể.

Kiểm soát stress

Tâm trạng lạc quan, cuộc sống điều độ và tránh căng thẳng, mệt mỏi quá mức là rất quan trọng dù trong giai đoạn bệnh tấn công hay thuyên giảm. Khi vết loét đang hoạt động và các triệu chứng nghiêm trọng, hãy nghỉ ngơi trên giường vài ngày hoặc thậm chí 1 đến 2 tuần. Đối với một số ít bệnh nhân có các triệu chứng như lo lắng, căng thẳng và mất ngủ, có thể sử dụng một số loại thuốc an thần trong thời gian ngắn.

Chế độ ăn uống

Để giảm bớt gánh nặng và khó chịu cho dạ dày tá tràng, bệnh nhân nên:

• Lựa chọn thực phẩm mềm, lỏng, không gây kích ứng.
• Nhai chậm có thể làm tăng tiết nước bọt, có thể làm loãng và trung hòa axit dạ dày và có thể cải thiện hàng rào niêm mạc.
• Ăn uống điều độ để duy trì nhịp điệu của hoạt động tiêu hóa bình thường.
• Trong giai đoạn loét, nên ăn ít và chia thành nhiều bữa, 4 đến 5 lần một ngày, nhưng sau khi các triệu chứng được kiểm soát, bệnh nhân được khuyến khích quay trở lại chế độ ăn uống bình thường (3 bữa một ngày).
• Bỏ hút thuốc lá và rượu, bia; tránh các loại gia vị gây kích ứng như cà phê, trà đậm, giấm, ớt,...
• Ăn không quá no để tránh dạ dày giãn nở quá mức và tăng tiết gastrin.

Tránh dùng thuốc gây loét

Bệnh nhân không nên dùng các loại thuốc liên quan gây ra hoặc khiến bệnh loét nặng hơn hoặc biến chứng do chảy máu, bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
• Glucocorticoid;
• Reserpine.

Nếu các loại thuốc trên buộc được sử dụng cho bệnh thấp khớp hoặc bệnh viêm khớp thì nên sử dụng loại viên tan trong ruột hoặc sử dụng liều lượng nhỏ ngắt quãng càng nhiều càng tốt. Đồng thời, việc điều trị bằng thuốc kháng axit đầy đủ và tăng cường các chất bảo vệ niêm mạc.

Trong xã hội bận rộn và căng thẳng, nhịp sống hối hả và tỷ lệ mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng ngày càng gia tăng. Nếu bạn gặp các triệu chứng như đau bụng và khó chịu, vui lòng tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Ngoài điều trị bằng thuốc, bệnh nhân loét dạ dày tá tràng cần kiểm soát yếu tố bảo vệ và hủy hoại trong cơ chế bệnh sinh của loét dạ dày tá tràng và duy trì sinh hoạt bình thường hàng ngày.

Xem thêm: Các nhóm thuốc chống loét dạ dày - tá tràng mà bạn nên biết