Tinh hoàn bên to bên nhỏ: Nguyên nhân và cách điều trị

Hai tinh hoàn thường có kích thước tương đối đồng đều. Tuy nhiên, thực tế, nhiều người nhận thấy mình có tinh hoàn bên to bên nhỏ mà không rõ vì sao. Trong, một số trường hợp, đây chỉ là sự khác biệt sinh lý bình thường nhưng cũng có khi là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe cần được thăm khám kịp thời. Vậy làm thế nào để nhận biết đâu là sự khác biệt an toàn, đâu là biểu hiện bất thường? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong nội dung sau.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là gì?

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là tình trạng hai bên tinh hoàn có kích thước không bằng nhau. Đây và vấn đề khá phổ biến, thường không đáng lo nếu không kèm triệu chứng bất thường. Tuy nhiên, đôi khi tinh hoàn bên to bên nhỏ có thể là dấu hiệu bệnh lý, vì vậy bạn nên đi khám bác sĩ nếu thấy đau, sưng hoặc thay đổi khác thường.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có thể xuất phát từ nguyên nhân sinh lý hoặc bệnh lý, trong đó trẻ em trai thường gặp hơn so với nam giới trưởng thành.

Ở những trường hợp liên quan đến bệnh lý, nguyên nhân phổ biến là do một bên tinh hoàn phát triển ở ngoài bìu. Với tình trạng này, phẫu thuật can thiệp sớm đóng vai trò quan trọng vì tinh hoàn nằm sai vị trí rất dễ bị tổn thương do nhiệt độ trong cơ thể cao hơn so với môi trường bìu. Nhiệt độ quá nóng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như giảm khả năng sinh sản, thậm chí dẫn tới ung thư tinh hoàn. Theo thống kê, trẻ mắc tinh hoàn ẩn hoặc tinh hoàn lạc chỗ có nguy cơ bị ung thư tinh hoàn cao hơn khoảng 2,5 lần và có thể giảm tới 20% khả năng sinh con nếu không được điều trị kịp thời. Nguyên nhân là do tinh trùng khi ở trong môi trường nhiệt độ cao dễ bị suy giảm chất lượng hoặc xảy ra đột biến gen.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có ảnh hưởng gì không?

Tinh hoàn bên to bên nhỏ ảnh hưởng hay không sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân:

• Nếu là hiện tượng tự nhiên, chênh lệch nhẹ thì không ảnh hưởng đến sinh sản.
• Tuy nhiên, nếu tinh hoàn một bên to một bên nhỏ kèm theo đau, sưng viêm, thay đổi hình dạng hoặc cấu trúc bất thường, bạn nên thăm khám y tế sớm. Những dấu hiệu này có thể liên quan đến bệnh lý, ảnh hưởng tới khả năng sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng.

Để xác định chính xác tinh hoàn bên to bên nhỏ có gây hại hay không, bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra và đưa ra chẩn đoán cụ thể. Trong trường hợp là chênh lệch sinh lý, tình trạng này không ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản. Nhưng nếu là bệnh lý, mức độ tác động còn phụ thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn phát hiện.

Dấu hiệu nhận biết tinh hoàn bên to bên nhỏ

Một trong những cách đơn giản để nhận ra tình trạng tinh hoàn bên to bên nhỏ là chú ý đến sự khác biệt khi quan sát hoặc sờ nắn. Bạn có thể thấy một bên bìu trông đầy hơn hoặc khi cầm từng bên sẽ cảm nhận rõ sự chênh lệch về kích thước.

Ở một số trường hợp, bên tinh hoàn to hơn sẽ có cảm giác nặng hơn, trong khi bên nhỏ hơn lại nhẹ và gọn hơn. Nếu sự khác biệt này diễn ra đột ngột, kèm nhiều biểu hiện bất thường như cảm giác căng tức, thay đổi màu da bìu hoặc xuất hiện cảm giác đau âm ỉ, đó có thể là tín hiệu cảnh báo về sức khỏe.

Khi phát hiện các dấu hiệu này, nam giới nên chủ động đi kiểm tra sớm để được đánh giá chính xác nguyên nhân.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ là bệnh gì?

Trong nhiều trường hợp, tinh hoàn bên to bên nhỏ có thể là biểu hiện của một số bệnh lý dưới đây:

Viêm mào tinh hoàn

Mào tinh hoàn là ống dẫn nhỏ nằm ở phía sau tinh hoàn. Khi cơ quan này bị viêm do nhiễm khuẩn, virus hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, tinh hoàn ở bên đó thường sưng và to hơn bình thường.

Viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn xảy ra khi mô tinh hoàn bị nhiễm trùng, nguyên nhân có thể từ vi khuẩn hoặc virus (như quai bị). Bệnh thường gây đau, làm tinh hoàn bên bị viêm sưng to và nếu không điều trị kịp thời, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản.

U nang biểu mô

U nang biểu mô trong tinh hoàn phần lớn là lành tính và không gây đau. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể làm tinh hoàn tăng kích thước bất thường. Nếu u nang gây khó chịu, đau hoặc cản trở sinh hoạt tình dục, phẫu thuật cắt bỏ sẽ giúp cải thiện tình trạng.

Tràn dịch tinh mạc

Tình trạng này xảy ra khi dịch tích tụ quanh tinh hoàn, làm bìu sưng to. Tràn dịch tinh mạc khá phổ biến ở nam giới lớn tuổi nhưng nếu xuất hiện ở người trẻ và kèm dấu hiệu viêm, cần điều trị sớm để ngăn biến chứng.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là sự giãn bất thường của hệ tĩnh mạch trong bìu, khiến một bên tinh hoàn to hoặc thấp hơn bên còn lại. Bệnh này có thể dẫn tới giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, thậm chí gây vô sinh nếu không điều trị.

Biến chứng khi tinh hoàn bên to bên nhỏ

Nếu tình trạng tinh hoàn bên to bên nhỏ do nguyên nhân bệnh lý mà không được can thiệp kịp thời, nam giới có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm sau:

Xoắn tinh hoàn

Xoắn tinh hoàn là biến chứng cấp cứu thường gặp, xảy ra khi tinh hoàn tự xoay quanh trục, khiến thừng tinh bị xoắn chặt và cản trở hoặc chặn hoàn toàn dòng máu nuôi. Người bệnh thường xuất hiện cơn đau dữ dội đột ngột ở một bên tinh hoàn, kèm bìu sưng đỏ hoặc tím tái. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể giảm nếu tinh hoàn tự tháo xoắn nhưng nếu tình trạng kéo dài, tinh hoàn có nguy cơ bị tổn thương vĩnh viễn.

Thoát vị bẹn nghẹt

Thoát vị bẹn nghẹt xảy ra khi một phần ruột hoặc tạng trong ổ bụng trượt xuống ống bẹn và bị kẹt lại, không thể đẩy trở về vị trí ban đầu. Điều này dẫn tới thiếu máu nuôi dưỡng và gây tổn thương mô. Triệu chứng thường gặp gồm đau nhiều, chướng bụng, nôn, khối sưng đau nghiêm trọng ở bìu. Nếu không xử trí kịp thời, tình trạng này có thể dẫn tới hoại tử ruột, viêm phúc mạc và ảnh hưởng đến tinh hoàn.

Tổn thương màng tinh hoàn

Khi chênh lệch kích thước tinh hoàn kéo dài, đặc biệt do tràn dịch màng tinh hoàn, lượng dịch hoặc máu tích tụ nhiều sẽ khiến bìu nặng và chảy xệ. Lúc này, màng tinh hoàn phải căng giãn quá mức để chứa dịch, dễ dẫn đến tổn thương.

Suy giảm chất lượng tinh trùng

Tinh hoàn không nằm đúng vị trí hoặc chịu tác động bệnh lý lâu ngày có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất tinh trùng. Chất lượng và số lượng tinh trùng giảm rõ rệt, từ đó làm tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới.

Ung thư tinh hoàn

Dù hiếm gặp, ung thư tinh hoàn vẫn là biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những trẻ sơ sinh có tinh hoàn bên to bên nhỏ do nguyên nhân bệnh lý. Khi tinh hoàn nằm trong ổ bụng, nhiệt độ cao sẽ làm mô tinh hoàn teo nhỏ và có nguy cơ chuyển thành ác tính theo thời gian.

Chẩn đoán tinh hoàn bên to bên nhỏ thế nào?

Để xác định nguyên nhân chính xác, một số xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán có thể được chỉ định:

• Xét nghiệm nước tiểu: Giúp phát hiện các bệnh lý nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc đánh giá chức năng thận.
• Xét nghiệm máu: Dùng để tìm kiếm các dấu ấn khối u hoặc dấu hiệu liên quan đến ung thư tinh hoàn.
• Siêu âm: Bác sĩ sử dụng đầu dò siêu âm kết hợp gel để tạo hình ảnh bên trong tinh hoàn. Phương pháp này giúp kiểm tra lưu lượng máu, phát hiện xoắn tinh hoàn, khối u hoặc các bất thường cấu trúc khác.
• Chụp CT: Ứng dụng tia X quét nhiều góc để tạo hình ảnh chi tiết của tinh hoàn, hỗ trợ phát hiện khối bất thường hoặc tổn thương tiềm ẩn.

Cách điều trị tinh hoàn bên to bên nhỏ

Trong phần lớn trường hợp, tinh hoàn bên to bên nhỏ không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu tình trạng này đi kèm các triệu chứng bất thường hoặc liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng, bác sĩ sẽ trao đổi và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhằm ngăn ngừa biến chứng. Phương án điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể:

Viêm mào tinh hoàn

Nếu nguyên nhân là nhiễm khuẩn như chlamydia, bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh. Khi có mủ tích tụ, thủ thuật dẫn lưu sẽ được thực hiện để giảm sưng và loại bỏ ổ nhiễm trùng.

Viêm tinh hoàn

Trong trường hợp viêm do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), người bệnh có thể được chỉ định dùng thuốc.

Xoắn tinh hoàn

Đối với xoắn tinh hoàn, bác sĩ có thể thực hiện tháo xoắn bằng tay nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp cần phẫu thuật để giải phóng xoắn và cố định tinh hoàn, nhằm ngăn tái phát.

Ung thư tinh hoàn

Nếu phát hiện tế bào ung thư, phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn là bước điều trị đầu tiên. Sau đó là điều trị theo phác đồ ung thư.

Những câu hỏi thường gặp

Dưới đây là lời giải đáp chi tiết cho một số câu hỏi thường gặp khác.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có con được không, có vô sinh không?

Nếu nguyên nhân là sinh lý hoặc bẩm sinh nhẹ, vẫn có thể có con bình thường. Tuy nhiên, nếu do bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh, viêm hay xoắn tinh hoàn kéo dài, có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và gây vô sinh nếu không điều trị kịp.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ có chữa được không?

Nam giới không nên quá lo lắng nếu hai tinh hoàn có sự khác biệt nhỏ về kích thước. Tuy nhiên, khi thể tích giữa hai bên chênh lệch trên 20% hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đau, nổi mẩn đỏ hay xuất hiện khối u mới, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán.

Phần lớn các trường hợp có nguyên nhân rõ ràng đều có thể điều trị hiệu quả, đặc biệt nếu được chẩn đoán và can thiệp sớm. Ngoại trừ một số trường hợp ung thư cần điều trị chuyên biệt.

Tinh hoàn một bên to một bên nhỏ khi nào cần đi khám?

Cần khám ngay nếu xuất hiện đau tinh hoàn, sưng bìu, thay đổi màu da, xuất tiết, đau bụng/lưng, khó tiểu. Đây có thể là dấu hiệu của xoắn tinh hoàn, thoát vị nghẹt, viêm hoặc tổn thương nghiêm trọng.

Tinh hoàn bên to bên nhỏ phần lớn là hiện tượng sinh lý bình thường và không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Dẫu vậy, trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý cần được điều trị kịp thời. Do đó, nam giới nên chủ động theo dõi sự thay đổi của tinh hoàn và đi khám ngay khi xuất hiện dấu hiệu bất thường. Việc thăm khám định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm các vấn đề về sức khỏe sinh sản mà còn bảo vệ an toàn cho chính bạn về lâu dài.