Tương bần: Thành phần dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe

Tương bần từ lâu đã gắn liền với bữa cơm truyền thống của người Việt. Không chỉ nổi bật bởi hương vị thơm nồng đặc trưng, loại gia vị này còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thành phần dinh dưỡng và những lợi ích mà món ăn dân dã này mang lại cho sức khỏe.

Tương bần là gì và được làm như thế nào?

Tương bần là một đặc sản trứ danh của làng Bần, thuộc tỉnh Hưng Yên, sau đó phổ biến ở nhiều địa phương trên cả nước. Đây không chỉ là một loại gia vị thông thường mà còn là nét tinh hoa của ẩm thực Việt, được công nhận là một trong 10 đặc sản nước chấm và gia vị nổi tiếng của Việt Nam.

Tương bần có màu vàng nâu cánh gián, đặc sánh và mang hương vị đậm đà, thơm bùi đặc trưng. Hương vị đặc biệt này đến từ sự kết hợp hoàn hảo giữa các nguyên liệu truyền thống và quy trình chế biến thủ công, tỉ mỉ.

Quá trình làm tương bần gồm hai công đoạn chính là làm mốc và ngả tương. Đầu tiên, để làm mốc, người ta dùng gạo nếp cái hoa vàng đồ thành xôi, sau đó rải mỏng trên mẹt và ủ trong rổ tre khoảng 6 - 7 ngày. Quá trình ủ mốc phải được kiểm soát cẩn thận để mốc có màu vàng hoa cau đúng chuẩn, tránh bị mốc đen hoặc đỏ, nếu không sẽ phải bỏ đi.

Sau khi mốc đã đạt yêu cầu, người thợ tiến hành ngả tương. Hạt đậu tương được rang chín vàng, nghiền nát rồi ngâm vào chum sành với nước sạch trong khoảng một tuần. Lúc này, mốc nếp đã ủ được trộn đều với đậu tương đã ngâm, thêm muối tinh khiết và một lượng nước giếng làng theo tỷ lệ gia truyền. Hỗn hợp này được phơi nắng trong những chiếc chum sành lớn, và người thợ phải khuấy đều mỗi ngày.

Quá trình phơi và ủ tương kéo dài từ 2 đến 3 tháng để tương đạt được màu sắc và hương vị thơm ngon hoàn hảo. Và tương bần là một thực phẩm lên men tốt cho sức khỏe, thường xuyên có mặt trong các bữa cơm của gia đình Việt.

Thành phần dinh dưỡng của tương bần

Tương bần được làm từ những nguyên liệu truyền thống, trong đó đậu nành là thành phần chính, giàu protein thực vật, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất thiết yếu. Nếp hoặc gạo tẻ được bổ sung để cung cấp carbohydrate và tạo vị ngọt tự nhiên, trong khi muối đóng vai trò bảo quản và cân bằng hương vị. Nước và men mốc giúp kích hoạt quá trình lên men tự nhiên, tạo nên hương thơm đặc trưng của tương bần.

Thành phần dinh dưỡng cơ bản trong 100g tương bần thường gồm:

• Năng lượng: ~120 - 150 kcal;
• Protein: 8 - 10 g;
• Chất béo: 4 - 6 g (chủ yếu là chất béo không bão hòa);
• Carbohydrate: 15 - 20 g;
• Chất xơ: 2 - 4 g;
• Vitamin: B1, B2, B6, E, K;
• Khoáng chất: Canxi, sắt, magie, kali, natri, kẽm;
• Muối: 5 - 7g.

Điểm nổi bật trong thành phần dinh dưỡng của tương bần là nguồn protein thực vật dễ tiêu hóa, giàu hợp chất chống oxy hóa isoflavone có lợi cho sức khỏe. Hơn nữa, sản phẩm hầu như không chứa cholesterol, rất phù hợp cho những ai đang theo đuổi chế độ ăn lành mạnh hoặc ăn chay.

Lợi ích sức khỏe của tương bần

Là một trong các gia vị tốt cho sức khỏe, tương bần mang đến nhiều lợi ích sức khỏe nếu được dùng đúng cách.

Hỗ trợ sức khỏe hệ tim mạch

Do làm từ đậu nành, tương bần có thể chứa một lượng isoflavone nhất định. Nhiều nghiên cứu về đậu nành và isoflavone cho thấy khả năng hỗ trợ giảm cholesterol xấu LDL và cải thiện sức khỏe tim mạch. Nhờ đó, tương bần có thể hỗ trợ ngừa nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như xơ vữa động mạch hay cao huyết áp. Bên cạnh đó, hàm lượng kali trong Tương bần còn hỗ trợ điều hòa huyết áp, góp phần duy trì sức khỏe tim mạch ổn định.

Tốt cho hệ tiêu hóa

Trong quá trình lên men, tương bần tạo ra các enzyme và sản phẩm chuyển hóa có thể hỗ trợ tiêu hóa. Đồng thời, chất xơ từ đậu nành hỗ trợ nhu động ruột, giúp ngăn ngừa táo bón và tăng cường chức năng tiêu hóa hiệu quả. Điều này giúp bạn duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và hấp thu dưỡng chất tốt hơn.

Cung cấp protein lành mạnh

Tương bần là nguồn protein thực vật chất lượng, phù hợp với người ăn chay, ăn kiêng hoặc những ai muốn giảm tiêu thụ thịt đỏ. Protein trong tương giúp cơ thể duy trì và phát triển cơ bắp, đồng thời hỗ trợ quá trình phục hồi sau vận động hoặc bệnh tật, góp phần xây dựng một cơ thể khỏe mạnh và cân đối.

Bổ sung khoáng chất và vitamin

Sản phẩm tương bần cung cấp nhiều khoáng chất như canxi và magie, những dưỡng chất quan trọng cho sự chắc khỏe của xương và khớp. Ngoài ra, các vitamin nhóm B có trong tương hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp cơ thể duy trì hoạt động hiệu quả và tăng sức đề kháng.

Hỗ trợ cân bằng nội tiết tố

Isoflavone từ đậu nành trong tương bần được biết đến với khả năng cân bằng nội tiết tố nữ, giúp giảm các triệu chứng khó chịu trong giai đoạn tiền mãn kinh như bốc hỏa, mất ngủ và thay đổi tâm trạng. Nhờ vậy, tương bần không chỉ là thực phẩm bổ dưỡng mà còn hỗ trợ sức khỏe nữ giới một cách hiệu quả.

Lưu ý khi sử dụng tương bần để tốt cho sức khỏe

Để tận dụng trọn vẹn hương vị đặc trưng mà vẫn đảm bảo an toàn cho cơ thể, bạn cần lưu ý một số điểm sau:

• Kiểm soát lượng muối tiêu thụ: Tác hại của thực phẩm chứa nhiều muối là làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ảnh hưởng đến thận. Tương bần thường chứa lượng muối khá cao do quá trình lên men và bảo quản. Người có tiền sử cao huyết áp hoặc các vấn đề tim mạch, bệnh thận nên hạn chế dùng quá nhiều để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Chọn tương bần nguyên chất, không pha tạp: Nên mua tương bần từ các cơ sở uy tín, tránh loại có pha trộn hóa chất, chất bảo quản độc hại để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
• Bảo quản đúng cách: Tương bần nên được giữ ở nơi khô ráo, thoáng mát và đậy kín sau khi mở nắp để tránh bị hư hỏng hoặc biến chất.
• Kết hợp đa dạng trong chế biến: Để tăng hương vị và bổ sung dưỡng chất, nên sử dụng tương bần cùng các món rau luộc, thịt hấp, cá kho thay vì chỉ dùng đơn lẻ.
• Ăn điều độ: Dù giàu dinh dưỡng, không nên lạm dụng tương bần trong bữa ăn hàng ngày mà cần cân đối với các thực phẩm khác để duy trì chế độ ăn lành mạnh, cân bằng. Chỉ dùng tương bần trong chế độ ăn có thể gây thiếu hụt dưỡng chất, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Tương bần không chỉ là một loại gia vị truyền thống đậm đà hương vị quê hương mà còn mang đến nhiều giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, để phát huy tối đa công dụng của tương bần, bạn nên sử dụng một cách hợp lý, kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng.