Vai trò của dịch não tủy là gì? Mục đích xét nghiệm dịch não tủy

Dịch não tủy chính là một chất lỏng tồn tại trong các não thất và tủy sống. Dịch não tủy đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ não, hấp thụ chất dinh dưỡng từ máu và loại bỏ chất thải từ tế bào não. Cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu kỹ hơn về vai trò của dịch não tủy trong bài viết dưới đây nhé.

Vai trò của dịch não tủy là gì?

Dịch não tủy hay còn gọi là CSF, là một chất lỏng quan trọng được hình thành từ các đám rối màng đệm bên trong não thất và một phần nhỏ cũng được tạo ra bởi các tế bào biểu mô. Tổng thể tích của CSF ở người trưởng thành thay đổi từ 140 đến 270ml, trong đó thể tích của tâm thất chiếm khoảng 25ml.

Quá trình sản xuất CSF diễn ra với tốc độ khoảng 0,2 - 0,7ml/phút hoặc 600 - 700 ml/ngày. Điều quan trọng là sự lưu thông của CSF được thúc đẩy bởi các xung của đám rối màng đệm và chuyển động của lông mao của các tế bào biểu mô.

CSF không chỉ đóng vai trò trong việc duy trì áp lực ổn định cho hệ thống não thất mà còn giúp giảm căng thẳng trên não, cho phép não duy trì hình dạng của mình. Một vai trò của dịch não tủy nữa đến từ tính chất vật lý của nó là khả năng bảo vệ não khỏi tổn thương do chuyển động đột ngột của hộp sọ, tạo lớp đệm bảo vệ làm giảm xóc.

Với quá trình sản xuất và hấp thụ liên tục, vai trò của dịch não tủy không chỉ loại bỏ chất thải từ xung quanh não mà còn điều chỉnh áp lực nội sọ. Quá trình này có thể được điều khiển bằng cách tăng hoặc giảm sản xuất để đáp ứng nhu cầu của hệ thần kinh trung ương tại mọi thời điểm. Đồng thời, CSF còn tham gia vào việc điều chỉnh lưu lượng tuần hoàn đến tổ chức não, giảm thiểu tình trạng thiếu máu cục bộ cho hệ thống thần kinh trung ương.

Mục đích xét nghiệm dịch não tủy

Như vậy chúng ta đã biết được những vai trò của dịch não tủy. Vậy việc thực hiện xét nghiệm dịch não tủy được tiến hành với các mục đích gì? Dưới đây là những bệnh lý có thể được chẩn đoán khi thực hiện xét nghiệm dịch não tủy:

• Bệnh truyền nhiễm não và tủy sống: Nhóm bệnh này bao gồm viêm màng não và viêm não. Xét nghiệm CSF cho nhiễm trùng tập trung vào kiểm tra tế bào bạch cầu, các loại vi khuẩn và một số thành phần khác trong dịch não tủy.
• Rối loạn tự miễn dịch: Ví dụ như hội chứng Guillain-Barré và bệnh đa xơ cứng. Trong trường hợp này, các xét nghiệm CSF tìm kiếm mức độ cao của một số protein cụ thể trong dịch não tủy, bao gồm tỷ lệ IgG/albumin và protein albumin.
• Bệnh lý về chảy máu trong não.
• Bệnh u não.

Bác sĩ có thể yêu cầu phân tích CSF khi người bệnh có biểu hiện những triệu chứng nghi ngờ về rối loạn tự miễn dịch như bệnh đa xơ cứng, nhiễm trùng não, tủy sống.

Các triệu chứng phổ biến của bệnh nhiễm trùng não hoặc tủy sống gồm có:

• Sốt;
• Đau đầu cường độ cao;
• Cổ cứng;
• Co giật;
• Thay đổi hành vi;
• Buồn nôn và nôn mửa.
• Thay đổi tầm nhìn;
• Nhạy cảm với ánh sáng;
• Thay đổi cảm xúc và tâm trạng hoang mang.

Các triệu chứng phổ biến của đa xơ cứng bao gồm các dấu hiệu sau:

• Đau nhói ở cánh tay, chân hoặc mặt;
• Tình trạng nhìn mờ hoặc nhìn đôi;
• Cơ bắp yếu;
• Co thắt cơ bắp;
• Chóng mặt;
• Không kiểm soát được bàng quang.

Với hội chứng Guillain-Barré triệu chứng bao gồm: 

• Sự suy yếu và cảm giác ngứa ở chân, cánh tay và phần trên cơ thể. 
• Phân tích CSF cũng có thể được thực hiện khi có chấn thương não hoặc tủy sống hoặc khi đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư di căn lên não hoặc tủy sống.

Quy trình xét nghiệm dịch não tủy

Vai trò của dịch não tủy là vô cùng quan trọng, phương pháp lấy mẫu dịch não tủy thường được thực hiện bằng cách chọc dò tủy sống. Ngoài ra, khi cần ép tủy hoặc không thể thực hiện chọc sống lưng vì lý do nào đó, có thể áp dụng phương pháp chọc dưới xương chẩm. Quá trình lấy mẫu này đòi hỏi sự chính xác và kinh nghiệm từ bác sĩ, đồng thời phải diễn ra trong môi trường vô khuẩn hoàn toàn. Sau khi mẫu dịch não tủy được lấy, nó cần ngay lập tức được chuyển đến phòng xét nghiệm để thực hiện các phân tích cần thiết.

CSF là một chất lỏng trong suốt, nên bất kỳ sự thay đổi nào về màu sắc cũng có thể cung cấp thông tin quý giá cho bác sĩ về tình trạng bệnh lý. CSF bình thường từ vùng thắt lưng thường có chứa khoảng 50 - 80 mg/dl glucose (điều này tương đương với hai phần ba nồng độ glucose trong máu) và 15 - 45 mg/dl protein (thấp hơn ở trẻ em). Nồng độ protein trong dịch não tủy và não thất thường thấp hơn. CSF cũng chứa từ 0 đến 5 tế bào đơn nhân. Áp lực CSF được đo khi thực hiện chọc thắt lưng (LP), thường dao động từ 100 - 180 mm H2O (tức là khoảng 8 - 15 mmHg) khi bệnh nhân nằm nghiêng và từ 200 - 300 mm H2O khi bệnh nhân ngồi.

Có những trường hợp dịch não tủy chứa những thành phần không mong muốn như vi khuẩn hoặc virus, những yếu tố này có thể tấn công hệ thống thần kinh gây nguy hiểm cho người bệnh.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm dịch não tủy

Kết quả của xét nghiệm dịch não tủy cung cấp các thông tin quan trọng để hỗ trợ việc chẩn đoán bệnh lý mà người bệnh có thể đang phải đối mặt, bao gồm:

• Máu: Màu sắc của dịch não tủy có thể là đỏ nhiều hoặc ít, phản ánh lượng máu xuất hiện trong dịch. Điều này thường gặp trong các trường hợp như xuất huyết não - màng não, xuất huyết dưới nhện và chấn thương não.
• Tế bào viêm gia tăng: Các tế bào bạch cầu tăng cao là biểu hiện của nhiễm virus (như viêm màng não vô khuẩn, viêm màng não), chứng loạn thần kinh, giang mai, viêm màng não, đa xơ cứng, lao, khối u não, áp xe não.
• Tế bào khối u: Sự xuất hiện của các tế bào lạ (tế bào ác tính) trong dịch não tủy có thể ám chỉ các tình trạng về bệnh ung thư.
• Tăng protein: Trong viêm màng não do vi khuẩn, nồng độ protein trong CSF có thể tăng lên đến 500 mg/dl. Sự gia tăng ở mức vừa phải (150 - 200 mg/dl) thường xuất hiện trong các bệnh viêm màng não (viêm não, viêm màng não), xuất huyết dưới nhện, khối u nội sọ và nhồi máu não.
• Glucose thấp: Nồng độ glucose thấp trong CSF hay thấy trong các trường hợp nhiễm trùng suppurative, sarcoidosis, lao, nấm và nhiều loại khối u màng não.

Như vậy Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ với các bạn những thông tin về vai trò của dịch não tủy. Hy vọng qua bài viết trên bạn đọc sẽ có thêm nhiều kiến thức hữu ích để chăm sóc tốt nhất cho sức khỏe của mình. Chúc bạn luôn khỏe mạnh!

Xem thêm:

• Não úng thủy áp suất bình thường có thể chữa khỏi không?
• Hàng rào máu não: Cấu tạo và chức năng của hàng rào máu não