Xét nghiệm bộ mỡ là gì? Những ai nên làm xét nghiệm bộ mỡ?

Xét nghiệm bộ mỡ thường là một phần của các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ, cung cấp cho bác sĩ các thông tin chi tiết quan trọng đối với những người có nguy cơ. Qua đó, bác sĩ chuyên khoa có thể phát hiện sớm và phòng ngừa các bệnh có liên quan bằng cách đánh giá nồng độ cholesterol và triglyceride trong máu.

Xét nghiệm bộ mỡ là gì?

Xét nghiệm bộ mỡ, hay còn được gọi là xét nghiệm lipid máu, là một đánh giá cần thiết về mức chất béo trong máu của bạn. Lipid là thành phần quan trọng trong cơ thể và việc chúng ta hiểu chúng, kiểm soát chúng chính là chìa khóa để duy trì sức khỏe tim mạch. Trong số các lipid máu, cholesterol và triglyceride nổi bật là những chỉ số chính.

Cholesterol là một phần không thể thiếu của mọi tế bào và rất quan trọng đối với quá trình sản xuất hormone và các chức năng của cơ thể. Cholesterol tồn tại ở hai dạng: Lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL), thường được gọi là cholesterol "xấu" và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL), được gọi là cholesterol "tốt". Duy trì sự cân bằng thích hợp giữa các loại này là rất quan trọng. Nồng độ cholesterol LDL tăng cao góp phần gây ra các rối loạn lipid dẫn đến các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ. Những tình trạng này rất nghiêm trọng, thường đột ngột và có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện sớm.

Ngoài cholesterol, triglyceride là một loại chất béo khác có trong cơ thể. Mặc dù triglyceride cao không thường liên quan đến bệnh tật như cholesterol, nhưng chúng có nguy cơ nhất định. Triglyceride tăng cao thường đi kèm với mức cholesterol cao, làm tăng nguy cơ sức khỏe.

Xét nghiệm bộ mỡ đo lường và định lượng nồng độ cholesterol và triglyceride trong máu, cho phép bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán chính xác các rối loạn và đánh giá nguy cơ tim mạch tổng thể. Thông qua việc theo dõi các mức này, bệnh nhân có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa và đưa ra quyết định sáng suốt về sức khỏe của mình, có khả năng tránh được các biến chứng nguy hiểm về sau. Có thể nói, xét nghiệm bộ mỡ thường xuyên là một bước chủ động hướng tới việc duy trì lối sống lành mạnh cho tim và ngăn ngừa các bệnh đe dọa tính mạng.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm bộ mỡ

Các xét nghiệm bộ mỡ thường là một phần tiêu chuẩn của các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ, cung cấp thông tin có giá trị giúp chúng ta điều chỉnh thói quen ăn uống và lối sống để có sức khỏe tốt hơn.

Xét nghiệm lipid đo nồng độ triglyceride và cholesterol trong máu, với kết quả thường được biểu thị bằng mmol/L. Các phạm vi bình thường như sau:

Tổng lượng cholesterol: 3,6 - 5,7 mmol/L, trong đó:

• Cholesterol HDL (Cholesterol tốt): >1,3 mmol/L;
• Cholesterol LDL (Cholesterol xấu): <3,9 mmol/L;
• Triglyceride: 0,5 - 1,7 mmol/L.

Khi nồng độ cholesterol vượt quá các phạm vi bình thường này, lượng cholesterol dư thừa sẽ bắt đầu tích tụ trên thành mạch máu. Theo thời gian, sự tích tụ này hình thành các mảng xơ vữa động mạch cứng lại, làm hẹp mạch máu và dẫn đến tình trạng được gọi là xơ vữa động mạch. Mảng bám không chỉ hạn chế lưu lượng máu mà còn làm tăng nguy cơ vỡ mảng bám, gây ra cục máu đông có thể gây ra đau tim, đột quỵ và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Nồng độ triglyceride tăng cao, đặc biệt là những mức vượt quá 5,7mmol/L, cũng là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tim mạch và có thể dẫn đến các tình trạng cấp tính như viêm tụy. Việc hạ triglyceride thường đòi hỏi phải kết hợp nhiều thay đổi về lối sống như tăng cường hoạt động thể chất, giảm cân, giảm lượng carbohydrate và đường nạp vào, tránh uống rượu và thuốc lá. Trong trường hợp nồng độ lipid cao đến mức nguy hiểm, cần phải can thiệp y tế ngay lập tức, bao gồm cả dùng thuốc, để nhanh chóng ổn định tình trạng và ngăn ngừa các biến chứng.

Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm

Nồng độ cholesterol trong máu đến từ hai nguồn chính: Thực phẩm bạn tiêu thụ hàng ngày (nguồn ngoại sinh) và tổng hợp trong gan, ruột (nguồn nội sinh). Vì cholesterol có liên quan chặt chẽ với chế độ ăn uống nên kết quả xét nghiệm lipid máu có thể bị ảnh hưởng đáng kể bởi những gì bạn ăn trước khi xét nghiệm. Tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol, chẳng hạn như lòng đỏ trứng, thịt mỡ, da gà hoặc da vịt và thức ăn nhanh, có thể làm tăng nồng độ cholesterol trong máu, dẫn đến kết quả xét nghiệm không chính xác.

Một số yếu tố bổ sung khác cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm bộ mỡ:

Chế độ ăn uống và dinh dưỡng

Chế độ ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều cholesterol có thể làm tăng đột biến nồng độ cholesterol. Để có kết quả chính xác, bạn nên tránh các thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao ít nhất 9 - 12 giờ trước khi xét nghiệm.

Thời tiết

Nghiên cứu cho thấy nồng độ lipid máu có xu hướng tăng vào mùa lạnh, đặc biệt là ở các vùng ôn đới. Do đó, xét nghiệm được thực hiện vào mùa đông có thể cho thấy nồng độ cholesterol cao hơn so với những tháng mùa hè.

Tuổi tác

Nồng độ cholesterol tự nhiên tăng theo tuổi tác. Những người trên 45 tuổi, đặc biệt là người hút thuốc, thường có mức cholesterol cao. Điều này khiến người lớn tuổi phải thường xuyên theo dõi mức cholesterol của mình.

Bệnh mãn tính

Các tình trạng như tăng huyết áp (huyết áp trên 140/90 mmHg), bệnh tim và tiểu đường được biết là góp phần làm tăng cholesterol. Những bệnh nhân đang điều trị các bệnh mãn tính này có thể có mức lipid máu cao hơn, bất kể chế độ ăn uống.

Thuốc

Một số loại thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến mức cholesterol. Các loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc chẹn beta, thuốc an thần, steroid đồng hóa và thuốc lợi tiểu thiazide có thể làm tăng cholesterol. Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số này, điều cần thiết là phải thông báo cho bác sĩ trước khi xét nghiệm.

Những ai nên xét nghiệm bộ mỡ?

Xét nghiệm bộ mỡ rất cần thiết để chẩn đoán và xác định khả năng mắc các bệnh liên quan đến mất cân bằng lipid, cho phép thực hiện các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Các biến chứng từ rối loạn lipid có thể đột ngột và đe dọa tính mạng, khiến việc can thiệp sớm trở nên rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Xét nghiệm lipid được khuyến nghị cho một số nhóm, đặc biệt là những người có nguy cơ tim mạch cao:

• Những người có dấu hiệu hoặc triệu chứng gợi ý bệnh tim mạch, đặc biệt là những người có nguy cơ tim mạch cao.
• Bệnh nhân mắc các bệnh viêm tự miễn mãn tính, chẳng hạn như bệnh vẩy nến, lupus ban đỏ hệ thống hoặc viêm khớp dạng thấp.
• Những người đang sàng lọc các rối loạn lipid hoặc nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Người hút thuốc nhiều.
• Những người mắc bệnh thận mãn tính.
• Phụ nữ có tiền sử tiểu đường thai kỳ hoặc huyết áp cao trong thời kỳ mang thai, cả hai đều cho thấy nguy cơ tim mạch tăng cao.
• Nam giới bị rối loạn cương dương.
• Những người mắc chứng rối loạn lipid di truyền, biểu hiện các triệu chứng u vàng trước 45 tuổi hoặc những người có tiền sử gia đình mắc chứng rối loạn lipid.
• Những người được chẩn đoán mắc bệnh động mạch ngoại biên, xơ vữa động mạch cảnh hoặc tăng độ dày lớp trung mạc nội mạc.Hơn nữa, khuyến cáo tất cả nam giới trên 40 tuổi và phụ nữ trên 50 tuổi hoặc sau mãn kinh nên xét nghiệm lipid thường xuyên. Phát hiện sớm nguy cơ tim mạch cho phép điều chỉnh kịp thời lối sống, cải thiện kết quả sức khỏe lâu dài.

Hy vọng những thông tin trong bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của việc tiến hành xét nghiệm bộ mỡ cũng như ai nên làm loại xét nghiệm này. Kết quả xét nghiệm bộ mỡ cung cấp bức tranh rõ ràng về nguy cơ tim mạch của bạn, cho phép bạn thực hiện các biện pháp chủ động để duy trì sức khỏe tối ưu. Hãy nhớ rằng, việc theo dõi thường xuyên, kết hợp với lối sống lành mạnh và tuân thủ các hướng dẫn y tế là chìa khóa để ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng của tình trạng mất cân bằng lipid. 

Xem thêm: Hướng dẫn cách đọc chỉ số mỡ máu chính xác nhất