Xét nghiệm Demodex soi tươi có ý nghĩa gì?

Viêm da do Demodex là bệnh nhiều người mắc phải. Để có được phác đồ điều trị Demodex phù hợp và hiệu quả nhất với từng người, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện xét nghiệm Demodex soi tươi. Vậy xét nghiệm này có ý nghĩa gì và quy trình thực hiện ra sao? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết về cách tiến hành xét nghiệm Demodex soi tươi ngay trong bài viết này bạn nhé!

Demodex - Ký sinh trùng gây bệnh trên da

Demodex là loài ký sinh trùng trên da, nang lông, bã nhờn của con người. Đây là loài ký sinh trùng thuộc họ ve mạt, có kích cỡ nhỏ nhất trong ngành chân khớp. Trên cơ thể người, chúng ký sinh chủ yếu ở lông mi, lông mày, trán, vùng kín, nang lông… Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, ký sinh trùng Demodex sẽ tận dụng cơ hội để sinh sôi phát triển và khi số lượng đủ lớn, chúng sẽ gây ra các biểu hiện bệnh. Demodex ít gặp ở trẻ dưới 5 tuổi.

Ở người, có 2 loại ký sinh trùng Demodex gây bệnh chủ yếu là Demodex folliculorum (dài 0,3 - 0,4 mm, ký sinh trong nang lông nhỏ, nhất là lông mi để ăn tế bào da chết) và Demodex brevis (dài 0,15 - 0,2mm, ký sinh trong các tuyến dầu của nang lông nhỏ và thức ăn yêu thích là các tế bào tuyến). Các nghiên cứu cho thấy Demodex chủ yếu gây bệnh ở vùng da mặt.

Những người có tuyến dầu nhờn hoạt động quá mức, có vết thương hở, bị dị ứng mỹ phẩm, loài ký sinh trùng này càng phát triển mạnh. Vòng đời của chúng kéo dài 2 - 3 tuần. Mỗi con cái đẻ ra 15 - 20 trứng bên trong các nang lông gần tuyến bã nhờn. Trứng ve phát triển thành ấu trùng và thành ve trưởng thành rồi bắt đầu gây hại.

Các bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Demodex

Trước khi tìm hiểu về xét nghiệm Demodex soi tươi, chúng ta sẽ cùng khám phá xem loài ký sinh trùng này có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nào. Ký sinh trùng trên cơ thể người Demodex sống ký sinh trong các nang lông và tuyến bã nhờn. Chúng hút chất dinh dưỡng để sinh sống và làm ảnh hưởng đến các tế bào. Các tế bào bị tổn hại sẽ khiến nang lông bị tắc nghẽn, việc đào thải bã nhờn gặp khó khăn khiến da bị đóng vảy. 

Khi bị ký sinh trùng Demodex tấn công, cơ thể sẽ tự vệ bằng cách chống lại chất chitin trong xương của Demodex. Khi Demodex kết thúc vòng đời, xác của chúng sẽ háo lòng trong da và phân hủy thành chất gây dị ứng, ngứa ngáy.

Ký sinh trùng Demodex có thể lây nhiễm dễ dàng qua tiếp xúc với khói bụi, qua dùng chung đồ vật với người nhiễm ký sinh trùng. Tốc độ sinh sản của loài này rất cao trong khi chúng khó tiêu diệt. Ban ngày, chúng sẽ ẩn sâu trong da và chỉ hoạt động vào ban đêm. Demodex có thể gây bệnh viêm bờ mi, khiến bệnh trứng cá thêm nghiêm trọng, gây bệnh viêm nang lông, viêm kết mạc, giảm thị lực, viêm da mí mắt…

Triệu chứng của bệnh do Demodex gây ra

Xét nghiệm Demodex soi tươi được chỉ định khi người bệnh có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm Demodex. Người bị mắc bệnh ngoài da do ký sinh trùng Demodex gây ra thường gặp các triệu chứng như:

• Trên da xuất hiện mụn mủ, sần đỏ khá giống với mụn trứng cá tuổi dậy thì.
• Người bệnh có cảm giác ngứa hoặc như kiến bò vào ban đêm. Vị trí thường xuất hiện cảm giác này nhất là trán, má, mũi.
• Trên mặt người bệnh có những vết trầy xước chính là vết cào của ký sinh trùng nhưng họ không nhận ra.
• Lông mi, lông mày, tóc bị nhiễm ký sinh trùng Demodex dễ gãy rụng.
• Quanh bờ mi có triệu chứng ngứa, cộm, có xuất hiện mụn nước, chảy nước mắt.
• Trên da xuất hiện các vảy nang và da trở nên nhạy cảm hơn.
• Một số bệnh nhân bị kích ứng mắt, mất lông mi, giảm thị lực, mắc các bệnh như viêm bờ mi, viêm da mí mắt, viêm kết mạc.
• Một số bệnh nhân bị viêm da quanh miệng, viêm tai ngoài, áp xe Demodex.

Xét nghiệm Demodex soi tươi là gì?

Demodex không thể quan sát bằng mắt thường mà chỉ được phát hiện dưới kính hiển vi quang học. Xét nghiệm Demodex soi tươi là phương pháp xét nghiệm thủ công, dùng dung dịch KOH hoặc dầu thực vật để phá tan lớp sừng của ký sinh trùng, nhằm bộc lộ rõ hình thái và sự chuyển động của chúng. Dưới tác dụng của KOH 10%, biểu mô sừng của Demodex mềm và mỏng hơn nên bộc lộ hình thái Demodex. Dầu thực vật giúp người làm xét nghiệm quan sát rõ hình thái Demodex.

Bệnh phẩm được sử dụng trong Demodex soi tươi dùng KOH là vảy da. Bệnh phẩm khi dùng dầu thực vật là chất bã nhờn. Để thực hiện xét nghiệm này, người làm xét nghiệm cần chuẩn bị dụng cụ lấy mẫu bệnh phẩm, dao tiệt trùng, KOH 10%, dầu thực vật (dầu oliu), lam kính, lamen. Người bệnh sẽ được tư vấn ngưng sử dụng thuốc diệt ký sinh trùng trước khi làm xét nghiệm ít nhất 3 ngày.

Quy trình thực hiện xét nghiệm Demodex soi tươi

Quy trình thực hiện xét nghiệm Demodex soi tươi cụ thể như sau:

Lấy bệnh phẩm

Vị trí thường lấy mẫu là mặt, ngực, lưng, đầu. Khi lấy bệnh phẩm là vảy da, người lấy mẫu sẽ đặt lam kính vuông góc với bề mặt da nghi ngờ bệnh. Sau đó, họ dùng dao cạo để cạo bệnh phẩm ở vị trí nghi ngờ và tập trung bệnh phẩm vào giữa lam kính. Một lam kính khác được áp lên để giữ bệnh phẩm, 2 mặt kính được dán lại với nhau ở mép lam.

Với bệnh phẩm là chất bã nhờn, người lấy mẫu dùng ngón trỏ và ngón cái để nặn chất bã nhờn vùng mặt, lưng, ngực. Sau đó, họ dùng dao cùn để gạt chất bã nhờn rồi dàn mẫu lên bề mặt lam kính.

Hòa bệnh phẩm với hóa chất

Nếu xét nghiệm Demodex soi tươi dùng dung dịch KOH, người làm xét nghiệm sẽ nhỏ KOH 10% rồi đậy lamen lại chờ bệnh phẩm ngấm hoá chất.

Nếu Demodex soi tươi sử dụng dầu thực vật, người làm xét nghiệm sẽ nhỏ 1 - 2 giọt dầu thực vật vào chất bã nhờn đến khi chúng được hòa tan hoàn toàn. Lamen được đậy lại để chờ mẫu bệnh phẩm ngấm dầu thực vật.

Đọc kết quả Demodex soi tươi

Ở vật kính X10, người làm xét nghiệm có thể quan sát sơ bộ hình thể của ký sinh trùng Demodex, đếm số lượng và đánh giá độ tập trung của chúng. Ký sinh trùng Demodex trưởng thành có cấu tạo 3 phần đầu, ngực, đuôi rõ ràng. Nếu là loại D. folliculorum sẽ có đuôi dài, loại D. brevis sẽ có đuôi ngắn. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy độ tập trung của Demodex từ 5 con trở lên/vi trường X10 có nghĩa là Demodex chính là nguyên nhân gây bệnh. Nếu độ tập trung nhỏ hơn 5, chưa chắc Demodex là tác nhân gây bệnh.

Demodex là loại ký sinh trùng khá thường gặp với các triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu lại không thể quan sát bằng mắt thường. Thực hiện xét nghiệm Demodex soi tươi giúp chẩn đoán sớm bệnh ở da do Demodex gây ra. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị chính xác giúp nâng cao hiệu quả trị bệnh. 

Xem thêm:

• Xét nghiệm máu phát hiện ung thư sớm có đúng hay không?
• Ý nghĩa lâm sàng của kết quả xét nghiệm Folate