Xét nghiệm máu lắng ESR là gì? Vai trò của xét nghiệm máu lắng ESR

Xét nghiệm máu lắng ESR là một công cụ y khoa quan trọng giúp phát hiện viêm nhiễm và các bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể. Qua bài viết này, Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn tìm hiểu về quá trình thực hiện, ý nghĩa của kết quả và vai trò của xét nghiệm máu lắng ESR trong chẩn đoán y khoa.

Xét nghiệm máu lắng ESR là gì?

Xét nghiệm máu lắng ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate) lần đầu tiên được giới thiệu vào năm 1897 bởi bác sĩ người Ba Lan Edmund Faustyn Biernacki. Xét nghiệm này đo tốc độ lắng của hồng cầu trong máu.

Phương pháp phổ biến để thực hiện xét nghiệm này là sử dụng ống Pachenkop, trong đó máu toàn phần được pha loãng với dung dịch citrat 3% theo tỷ lệ 4:1. Sau đó, ống nghiệm được đặt thẳng đứng trên giá trong khoảng 1-2 giờ trước khi đọc kết quả.

Kết quả xét nghiệm được biểu thị bằng chiều cao cột huyết tương còn lại trong ống nghiệm (đơn vị mm), phản ánh tốc độ lắng của hồng cầu. Tốc độ này phụ thuộc vào số lượng hồng cầu và nồng độ protein trọng lượng phân tử cao trong máu, những protein này có thể gây kết tụ hồng cầu. Qua tốc độ lắng, có thể đánh giá tình trạng viêm và hoại tử trong cơ thể.

Xét nghiệm này có thể giúp phát hiện và theo dõi nhiều bệnh lý như viêm nhiễm, sốt thấp khớp, nhồi máu cơ tim, và các bệnh truyền nhiễm như HIV, viêm gan B, viêm gan C trong giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, đây không phải là xét nghiệm đặc hiệu cho bất kỳ bệnh lý cụ thể nào và không thể xác định được vị trí hoặc nguyên nhân gây bệnh. Thường thì xét nghiệm ESR được thực hiện cùng với các xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.

Nguyên nhân gây tăng tốc độ lắng hồng cầu

Tốc độ lắng máu hồng cầu không chỉ là một chỉ số không đặc hiệu cho bệnh lý cụ thể, nhưng lại là một thông tin quan trọng giúp bác sĩ đánh giá tình hình sức khỏe của người bệnh. Khi kết quả xét nghiệm máu lắng tăng, bác sĩ có thể cân nhắc các nguyên nhân như:

• Các bệnh lý do xuất hiện khối u và ung thư như đa u tuỷ xương, u lympho.
• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Viêm ruột thừa, viêm phổi, viêm xương, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, lao, áp xe.
• Các phản ứng viêm mạn tính như viêm đa khớp, bệnh Horton, bệnh Crohn, đau xơ cơ do thấp,...
• Nhiễm nấm hay ký sinh trùng.
• Nhồi máu cơ tim cấp.
• Khi tốc độ lắng hồng cầu tăng và đi kèm với tình trạng tăng bạch cầu, có thể gợi ý các chẩn đoán như khối u hoại tử, nhiễm vi khuẩn, ô áp xe sâu.

Khi tốc độ lắng hồng cầu tăng mà không đi kèm với tình trạng tăng bạch cầu, có thể gợi ý các chẩn đoán như viêm động mạch thái dương, bệnh lý tự miễn, viêm đa khớp dạng thấp, hoặc các loại khối u.

Nguyên nhân giảm tốc độ lắng máu hồng cầu thường bao gồm thiếu hụt yếu tố V, suy tim sung huyết, giảm albumin máu, thiếu máu hồng cầu hình liềm, và các bệnh lý đa hồng cầu nguyên phát.

Vai trò của xét nghiệm máu lắng ESR

Tốc độ lắng hồng cầu (ESR) thường tăng cao trong nhiều tình trạng khác nhau như nhiễm trùng phổi và tiết niệu, hội chứng viêm không nhiễm trùng, ung thư, tổn thương mô, và viêm động mạch thái dương. Xét nghiệm ESR cung cấp thông tin quan trọng để theo dõi sự tiến triển của các bệnh lý đã được xác định, như điều trị nhiễm trùng bằng kháng sinh hoặc điều trị bệnh tự miễn bằng corticoid. Sử giảm dần của chỉ số ESR thường phản ánh sự cải thiện của tình trạng bệnh.

Xét nghiệm ESR cũng thường được sử dụng để theo dõi tình trạng viêm nhiễm và bệnh lý ác tính như nhồi máu cơ tim cấp và sốt thấp cấp. Trong trường hợp đau xơ cơ do thấp, xét nghiệm máu lắng ESR định kỳ giúp quyết định liều lượng prednisolon cần sử dụng.

Kết quả xét nghiệm máu lắng ESR bình thường

Thông thường, tốc độ máu lắng ở phụ nữ thường cao hơn so với nam giới và có xu hướng tăng dần theo độ tuổi.

Dưới đây là một số giá trị tham khảo về tốc độ máu lắng bình thường cho người lớn và trẻ em:

• Nam giới dưới 50 tuổi: ESR < 15 mm/hr.
• Nữ giới dưới 50 tuổi: ESR < 20mm/hr.
• Nam giới trên 50 tuổi: ESR < 20 mm/hr.
• Nữ giới trên 50 tuổi: ESR < 30mm/hr.
• Trẻ sơ sinh (1 - 3 tuổi): 0 - 2 mm/hr.
• Trẻ nhỏ (trên 3 tuổi): 3 - 13 mm/hr.

Những lưu ý khi thực hiện xét nghiệm máu lắng ESR

Mặc dù không cần phải nhịn ăn trước khi lấy mẫu máu, nhưng để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, người bệnh nên hạn chế ăn các loại thực phẩm giàu đạm như hải sản, thịt đỏ,... Đối với trẻ em, nên tạo điều kiện thoải mái cho trẻ và không làm trẻ cảm thấy sợ hãi.

Sau khi lấy mẫu máu, vùng lấy mẫu có thể xuất hiện vết bầm tím và người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt nhẹ. Tuy nhiên, những biểu hiện này sẽ nhanh chóng biến mất và người bệnh có thể hoạt động bình thường ngay sau đó.

Xét nghiệm máu lắng ESR đóng vai trò quan trọng như một chỉ báo cho hội chứng viêm đang diễn ra trong cơ thể. Mặc dù không thể chỉ ra nguyên nhân cụ thể, nhưng nó cung cấp gợi ý cho bác sĩ để tiếp tục điều tra và điều trị đúng cách.

Kết quả xét nghiệm máu lắng ESR thường phụ thuộc vào từng đối tượng và độ tuổi. Do đó, sau khi nhận kết quả, tốt nhất là bạn nên thảo luận và nhờ bác sĩ giải thích cụ thể hơn phù hợp với tình trạng sức khỏe của từng người.