Đa u tủy xương: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Đa u tủy xương là một bệnh ung thư máu hiếm gặp ảnh hưởng đến các tế bào plasma (hay tương bào) - một loại tế bào bạch cầu và là một phần của hệ miễn dịch của bạn. Tế bào plasma (còn được gọi là tế bào lympho B) là tế bào tạo ra kháng thể. Các kháng thể này được gọi với tên khác là globulin miễn dịch giúp tiêu diệt sinh vật gây nhiễm trùng.

Bệnh đa u tủy xương xảy ra khi các tế bào plasma bình thường biến đổi thành tế bào bất thường, sau đó tăng sinh bằng cách nhân lên và tạo ra các kháng thể bất thường gọi là protein M. Sự thay đổi này gây ra một loạt các vấn đề và tình trạng y tế ảnh hưởng đến xương, thận, và chức năng tạo hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu của cơ thể.

Bệnh đa u tủy xương rất hiếm gặp, bệnh xảy ra trên khoảng 7/100.000 người mỗi năm. Tại Hoa Kỳ ước tính có khoảng 100.000 người mắc bệnh đa u tủy xương.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Đa u tủy xương

Đa u tủy xương có thể gây ra nhiều triệu chứng như mệt mỏi, đau xương, đau thắt lưng,... Tuy nhiên, những triệu chứng này cũng thường gặp ở một số bệnh lý khác như: Suy thận mạn tính, viêm khớp, thoát vị đĩa đệm,... Một số bệnh nhân không có các biểu hiện lâm sàng nên họ có thể được điều trị ở nhiều chuyên khoa khác nhau trước khi được chẩn đoán là đa u tuỷ xương. Bệnh có thể đặc trưng bởi các biểu hiện lâm sàng như đau xương, thiếu máu, suy thận.

Các triệu chứng chính bao gồm:

• Đau xương chiếm 80% các trường hợp. Có thể xuất hiện cơn đau ở bất kỳ xương nào, nhưng thường gặp nhất là đau xương dai dẳng ở vùng xương sườn, xương chậu và lưng. Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện các khối u xương hoặc có biểu hiện loãng xương toàn thân, gãy xương tự nhiên hoặc sau chấn thương nhẹ (gãy xương bệnh lý).
• Thiếu máu chiếm 70% triệu chứng hay gặp. Có nhiều mức độ thiếu máu, gây ra mệt mỏi, chóng mặt, một vài trường hợp có biểu hiện sương mù não gây khó khăn trong việc suy nghĩ mạch lạc.
• Suy thận chiếm 20% triệu chứng thường gặp và 10% là suy thận mới chẩn đoán chạy thận nhân tạo.
• Nhiễm trùng tái diễn, sốt không rõ nguyên nhân, viêm phổi.
• Khó thở, dễ bị bầm tím, dễ bị chảy máu, chảy máu võng mạc, mũi do tăng độ quánh máu, có những cơn thiếu máu cơ tim thoáng qua, huyết khối tĩnh mạch sâu.
• Yếu chân tay và/hoặc cảm giác tê ở vùng cánh tay và chân. Hơn nữa, bệnh đa u tủy xương có thể ảnh hưởng đến cột sống, khiến chúng bị xẹp và chèn lên tủy sống.
• Ngoài ra có một số ít triệu chứng toàn thân như táo bón, buồn nôn; đa niệu, loạn thần, hôn mê, rối loạn nhịp tim do tăng calci máu, sút cân.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Đa u tủy xương

Đa u tủy xương là một bệnh ác tính có nguy cơ tử vong cao. Tuy nhiên, các biến chứng toàn thân thường gặp từ bệnh hoặc quá trình điều trị bệnh có thể gặp phải như:

• Tổn thương thần kinh ngoại biên: Đây là biến chứng phổ biến, ảnh hưởng đến 75-80% bệnh nhân, làm giảm chất lượng sống và có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị.
• Thiếu máu: Thường do suy thận hoặc tế bào ung thư ức chế quá trình tạo hồng cầu, đặc biệt trong quá trình hóa trị. Cần kiểm tra định kỳ nồng độ sắt, transferrin, ferritin trong huyết thanh để theo dõi lượng sắt dự trữ và nồng độ vitamin B12.
• Tăng calci máu: Nguyên nhân chủ yếu do mất xương tăng lên, cũng gặp ở bệnh nhân suy thận nặng. Nên tránh việc bổ sung canxi và vitamin D không cần thiết.
• Tăng axit uric máu: Một số bệnh nhân có khối u và rối loạn trao đổi chất có thể gặp tình trạng này.
• Nhiễm trùng: Xảy ra do giảm bạch cầu trung tính sau hóa trị, cùng với sự thiếu hụt kháng thể và các rối loạn miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Ngoài ra, vi rút herpes zoster thường xuất hiện ở những bệnh nhân điều trị bằng một số loại thuốc chống ung thư.
• Tổn thương thận: Suy thận có nhiều nguyên nhân, phổ biến nhất là sự lắng đọng chuỗi nhẹ trong các ống thận hoặc tình trạng tăng calci máu.
• Tổn thương xương: Xạ trị có thể gây độc hại, làm ức chế chức năng tủy xương và giảm khả năng chịu đựng hóa trị liều cao. Việc đi lại và bổ sung canxi cùng vitamin D là cần thiết để duy trì mật độ xương. Nồng độ vitamin D cần được kiểm tra định kỳ và điều chỉnh liều lượng phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ triệu chứng nào đã nêu ở trên, hãy đến khám tại cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán cũng như điều trị sớm.

Hiện nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa chắc chắn hoàn toàn về nguyên nhân gây ra bệnh đa u tủy xương. Một số nguyên nhân tiềm ẩn:

• Đột biến gen: Mối liên hệ giữa đột biến gen hoặc thay đổi gen gây ung thư với bệnh đa u tủy đang được nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng hầu hết những người mắc bệnh đa u tủy bị mất toàn bộ một nhiễm sắc thể nhất định.
• Yếu tố môi trường: Một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa bệnh đa u tủy với tiếp xúc bức xạ hoặc hóa chất trong thuốc trừ sâu, phân bón hoặc chất độc màu da cam.
• Tỉ lệ bệnh cao hơn ở nhóm bệnh nhân béo phì và viêm khớp dạng thấp.