Hẹp môn vị phì đại là gì? Triệu chứng thường gặp với nguyên tắc điều trị

Hẹp môn vị phì đại là gì? 

Cơ môn vị là cơ vòng nằm nơi dạ dày nối với phần đầu của ruột non (tá tràng). Thông thường, môn vị co bóp để giữ thức ăn trong dạ dày để tiêu hóa và giãn ra để đưa thức ăn đã được xử lý vào ruột non. Hẹp môn vị phì đại (HPS) gây ra tắc nghẽn đường ra dạ dày do sự phì đại và tăng sản của các lớp cơ của môn vị. Sự tắc nghẽn này thường xảy ra trong một hoặc hai tháng đầu tiên của cuộc đời. Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, đây là nguyên nhân phổ biến nhất của tắc nghẽn đường ra dạ dày và là nguyên nhân ngoại khoa phổ biến nhất gây nôn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hẹp môn vị phì đại 

Các đặc điểm tiền căn sơ sinh gợi ý trẻ bị hẹp môn vị phì đại bao gồm:

• Nôn sau bú: Chất nôn thường là thức ăn trẻ vừa mới bú/ăn, có thể lẫn máu.

• Nôn ói lúc đầu có thể nhẹ và tăng dần, trở nên nặng hơn khi lỗ môn vị hẹp lại.

• Trong giai đoạn đầu của bệnh, trẻ vẫn đói và bú nhiều sau các đợt nôn. Khi có sự chậm trễ trong chẩn đoán kéo dài có thể khiến trẻ mất nước, tăng cân ít hoặc suy dinh dưỡng, thậm chí rối loạn chuyển hoá và hôn mê.

• Thay đổi nhu động ruột, những cơn co thắt dạ dày do hẹp môn vị ngăn cản thức ăn đến ruột khiến cơ dạ dày cố gắng đẩy thức ăn qua lỗ hẹp này. Vì vậy đôi lúc có thể cảm nhận được các cơn co thắt như sóng gợn trên bụng bé ngay sau khi bú nhưng trước khi nôn trớ.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh hẹp môn vị phì đại

Bệnh nhân hẹp môn vị phì đại có thể gặp các biến chứng:

• Chậm tăng trưởng và phát triển.

• Mất nước: Nôn ói thường xuyên có thể gây mất nước và mất cân bằng khoáng chất.

• Kích ứng dạ dày: Nôn trớ nhiều lần có thể gây kích ứng dạ dày của trẻ và có thể gây chảy máu nhẹ.

• Vàng da: Hiếm xảy ra.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến hẹp môn vị phì đại

Nguyên nhân của hẹp môn vị vẫn chưa được biết rõ, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng một vai trò nào đó.

Những ai có nguy cơ mắc phải hẹp môn vị phì đại?

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Giới tính nam: Đặc biệt là con trai đầu lòng.

• Tiền căn sanh non.

• Tiền căn gia đình có cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị hẹp môn vị.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải hẹp môn vị phì đại?

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hẹp môn vị phì đại, bao gồm:

• Sử dụng một số loại thuốc kháng sinh trong vài tuần đầu sau sinh đặc biệt là erythromycin.

• Mẹ hút thuốc lá khi mang thai.

• Cho trẻ bú bình với sữa công thức.

Hiếm khi, một số trẻ lớn bị tắc nghẽn môn vị do phù nề vị trí loét dạ dày tá tràng hoặc do một rối loạn không phổ biến tương tự như dị ứng thực phẩm (chẳng hạn như viêm dạ dày ruột tăng bạch cầu ái toan).

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hẹp môn vị phì đại

Khám lâm sàng cẩn thận có thể chẩn đoán xác định cho hầu hết trẻ sơ sinh bị hẹp môn vị phì đại. Chẩn đoán dễ dàng nếu các đặc điểm lâm sàng hiện tại là điển hình với nôn vọt như đạn bắn, có thể nhìn thấy nhu động ruột và sờ thấy một khối u môn vị.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của bệnh, một số dấu hiệu kinh điển có thể chưa rõ ràng. Môn vị phì đại được mô tả cổ điển có hình dạng như quả "ô liu", có thể được sờ thấy ở phần tư trên bên phải hoặc thượng vị của bụng ở 60 đến 80% trẻ sơ sinh.

Ngoài ra, bác sĩ có thể đề nghị thêm một số xét nghiệm như:

• Điện giải đồ: Giúp đánh giá tình trạng mất nước, rối loạn điện giải do nôn ói quá mức.

• Siêu âm bụng: Đây được xem là xét nghiệm tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh hẹp môn vị phì đại. Khi đo được độ dày thành cơ lớn hơn 3mm và chiều dài kênh môn vị dài hơn 14mm thì được xem là bất thường ở trẻ sơ sinh.

• Nội soi: Được dành cho những bệnh nhân có dấu hiệu lâm sàng không điển hình hoặc khi siêu âm không thể chẩn đoán được.

Phương pháp điều trị hẹp môn vị phì đại hiệu quả

Phương pháp điều trị phẫu thuật là cần thiết đối với hẹp môn vị phì đại. Phẫu thuật hẹp môn vị phì đại khá đơn giản và không có nhiều biến chứng. Tuy nhiên, việc chuẩn bị đúng cách cho trẻ sơ sinh là vô cùng quan trọng. Điều chỉnh rối loạn dịch và điện giải liên quan rất quan trọng trước khi gây mê toàn thân.

Phẫu thuật cắt môn vị có thể lên lịch cùng ngày với ngày có chẩn đoán. Trong phẫu thuật cắt môn vị, bác sĩ phẫu thuật chỉ cắt qua lớp bên ngoài của cơ môn vị dày lên, cho phép lớp niêm mạc bên trong phình ra, mở ra một kênh để thức ăn đi qua ruột non.

Các biến chứng xảy ra sau phẫu thuật hẹp môn vị có thể gặp như chảy máu và nhiễm trùng. Tuy nhiên, biến chứng phẫu thuật thường không phổ biến và kết quả phẫu thuật nói chung là tốt.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của hẹp môn vị phì đại

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Chế độ dinh dưỡng:

• Hầu hết trẻ sơ sinh trở lại bú bình thường khá nhanh, thường từ 3 đến 4 giờ sau khi phẫu thuật.

• Do vị trí phẫu thuật bị sưng, trẻ vẫn có thể bị nôn trớ một lượng nhỏ trong một vài ngày hoặc lâu hơn.

• Nếu không có biến chứng, hầu hết trẻ đã được phẫu thuật cắt bỏ môn vị có thể trở lại chế độ ăn uống bình thường và xuất viện trong vòng 24 đến 48 giờ sau khi phẫu thuật.

Phương pháp phòng ngừa hẹp môn vị phì đại hiệu quả

Không có biện pháp phòng ngừa cho bệnh hẹp môn vị phì đại. Nếu bạn biết bản thân có tiền căn gia đình mắc bệnh lý này, hãy nói với nhân viên y tế chăm sóc bạn. Nhân viên y tế có thể theo dõi bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của tình trạng này.

Việc biết các dấu hiệu và triệu chứng của hẹp môn vị đồng nghĩa với bạn có thể nhận được sự giúp đỡ càng sớm càng tốt. Điều trị sớm giúp ngăn ngừa các vấn đề như suy dinh dưỡng và mất nước.