Tưa miệng: Tình trạng phổ biến xảy ra ở niêm mạc miệng

Tưa miệng là gì? 

Tưa miệng là tình trạng niêm mạc trong khoang miệng bị nhiễm nấm Candida albicans. Bình thường, Candida albicans thường trú trong khoang miệng một lượng nhỏ không gây hại cho cơ thể. Tuy nhiên, một vài yếu tố thuận lợi, Candida albicans phát triển quá mức bao phủ trong khoang miệng dẫn tới tưa miệng.

Tưa miệng là bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi. Dấu hiệu thường thấy là trên lưỡi xuất hiện các bợn màu trắng phủ lên bề mặt và khiến trẻ bị đau, khó nuốt thức ăn. Bệnh gây chứng biếng ăn, ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch, chữa lâu khỏi và ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ.

Những dấu hiệu và triệu chứng của tưa miệng

Bệnh tưa miệng thường xảy ra đột ngột. Một trong những triệu chứng phổ biến là có những mảng màu trắng kem, hơi nhô cao xuất hiện trong niêm mạc miệng, nhất là ở trên lưỡi hoặc trong má. Đôi khi cũng có thể thấy ở trong vòm miệng, amidan, lợi hay phía sau cổ họng. Những mảng trắng này có thể chuyển thành màu vàng phomai, xanh hoặc đen ở trường hợp nặng. Những dấu hiệu khác có thể thấy ở tưa miệng là:

• Đỏ và đau ở trong khóe miệng.

• Chảy máu lưỡi, nhất là khi chạm vào lưỡi.

• Cảm thấy đau rát khi nuốt nước bọt. Nhất là khi ăn những đồ ăn cay, nóng càng thấy đau rát hơn.

• Khó nuốt nhất là thức ăn khô cứng. Ở trường hợp nặng, người bệnh gần như không ăn uống được.

• Có cảm giác khô lưỡi.

• Mất vị giác, ăn không ngon miệng.

Ở trẻ bị nấm lưỡi thường có các triệu chứng:

• Trẻ quấy khóc liên tục, không chịu bú hay ăn uống.

• Đầu lưỡi loang lổ và đỏ lên.

• Khi trẻ bị tưa miệng bú mẹ có thể làm cho người mẹ bị nhiễm nấm làm cho đầu vú bị đỏ, ngứa, bong da hay nứt ở đầu núm vú.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh tưa miệng

• Suy dinh dưỡng, chậm lớn;

• Viêm phổi, viêm phế quản;

• Nhiễm nấm toàn thân.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra nhất là với trẻ nhỏ, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến tưa miệng

Thông thường, trong khoang miệng, đường tiêu hóa và da mỗi người đều có một lượng nhỏ nấm Candida. Bình thường, chúng sẽ không gây bệnh, nhưng nếu có một vài yếu tố nào đó sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển và gây tưa miệng. Một vài yếu tố làm cho nấm Candida phát triển là:

• Sử dụng một số loại thuốc như: Corticoid, kháng sinh, thuốc tránh thai,…

• Xạ trị hay hóa trị làm chết những tế bào khỏe mạnh làm cho nấm phát triển;

• Những tình trạng làm hệ thống miễn dịch suy yếu như bạch cầu, HIV/AIDS,..

• PH tại niêm mạc bị mất cân bằng;

• Vệ sinh miệng không tốt;

• Bệnh tiểu đường không kiểm soát;

• Mang thai;

• Hút thuốc lá.

Những ai có nguy cơ mắc phải (bị) tưa miệng?

Tưa miệng là một bệnh phổ biến, có thể xảy ra ở bất cứ ai. Tuy nhiên, trẻ em dưới 1 tuổi và phụ nữ mang thai có nguy cơ bị tưa miệng cao hơn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc (bị) tưa miệng

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tưa miệng: 

• Vệ sinh răng miệng không đúng cách.

• Có sức đề kháng yếu.

• Sau khi trẻ bú sữa hoặc ăn uống mà không vệ sinh, cặn sữa bám trong miệng sẽ hình thành lớp màng trắng bao phủ trên lưỡi.

• Sữa mẹ cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở trẻ.

• Lạm dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.

• Lây qua đường hôn hoặc quan hệ tình dục bằng miệng ở những người bệnh bị nhiễm nấm ở âm đạo, dương vật hay hậu môn.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tưa miệng

Để chẩn đoán tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng cũng như hỏi người bệnh những triệu chứng xảy ra. Ngoài ra, bác sĩ có thể thực hiện một vài xét nghiệm để xác định xem người bệnh có bị tưa miệng không. Một vài xét nghiệm là: 

• Sinh thiết: Bác sĩ cạo một phần mô bị sưng từ niêm mạc miệng sau đó quan sát trên kính hiển vi để tìm kiếm nấm men gây bệnh.

• Cấy dịch cổ họng: Tìm kiếm nấm men gây ra tưa miệng.

• Nội soi thực quản: Nếu bác sĩ nghi ngờ nấm đã xâm nhập vào trong thực quản.

• Xét nghiệm máu: Xác định xem người bệnh có bị bệnh gì liên quan tới tưa miệng không.

Điều này rất quan trọng để có thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh để giúp bác sĩ điều trị càng sớm càng tốt.

Phương pháp điều trị tưa miệng hiệu quả

Điều trị tưa miệng thường hiệu quả cao đối với mọi người bệnh kể cả trẻ em. Đối với những người có hệ thống miễn dịch suy yếu thì các triệu chứng xảy ra nghiêm trọng và điều trị khó hơn.

Trong điều trị tưa miệng, bác sĩ có thể kê đơn một vài thuốc sau tùy thuộc vào độ tuổi, triệu chứng cũng như tình trạng của người bệnh:

• Fluconazole: Thuốc trị nấm đường uống.

• Clotrimazole: Thuốc chống nấm có sẵn dưới dạng viên ngậm.

• Nystatin: Nước súc miệng chống nấm hoặc vệ sinh miệng cho trẻ.

• Itraconazole: Thuốc chống nấm đường uống được dùng để điều trị những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác và bệnh nhân bị nhiễm HIV.

• Amphotericin B: Sử dụng trong những trường hợp nghiêm trọng.

Sự hiện diện quá mức của nấm Candida đôi khi là một triệu chứng của những vấn đề y tế khác. Vì vậy, hãy tới gặp bác sĩ và thảo luận rõ về vấn đề này để có thể thiết lập kế hoạch điều trị nếu cần.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của tưa miệng

Chế độ dinh dưỡng:

• Uống nhiều nước.

• Bổ sung chất dinh dưỡng, thực phẩm tốt cho sức khỏe trẻ như đạm, xơ, vitamin nhóm B như gan, thịt, trứng, rau xanh, nấm, vitamin C như các loại hoa quả, rau xanh.

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.

• Sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng.

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Phương pháp phòng ngừa tưa miệng hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Vệ sinh răng miệng tốt. Thường xuyên súc miệng bằng dung dịch nước muối sinh lý.

• Hạn chế hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích như rượu, bia,…

• Hạn chế sử dụng chung những đồ vệ sinh cá nhân cũng như tiếp xúc trực tiếp với người bị tưa miệng, nhiễm nấm âm đạo, dương vậy hay hậu môn,…

Đối với trẻ nhỏ, phòng ngừa hiệu quả bệnh bằng những phương pháp sau:

Đối với trẻ nhỏ, để phòng ngừa bệnh hiệu quả nên:

• Sau khi ăn hoặc bú bé cần được vệ sinh răng, miệng và lưỡi sạch sẽ. Sử dụng gạc mềm thấm nước muối sinh lý để vệ sinh răng miệng cho bé.

• Bình sữa và núm vú cần được vệ sinh sạch sẽ trước và sau khi sử dụng.

• Không nên dùng chung bình sữa, núm vú hoặc những vật dụng cá nhân.

• Sau khi bé uống thuốc, cần vệ sinh răng miệng cho bé thật sạch sẽ bằng nước muối sinh lý.