U nang tuyến tụy là gì? Nguyên nhân và cách điều trị u nang tuyến tụy

U nang tuyến tụy là gì? 

U nang tuyến tụy là những túi chất lỏng giống như túi trên hoặc trong tuyến tụy. Tuyến tụy là một cơ quan lớn phía sau dạ dày sản xuất các hormone và enzym giúp tiêu hóa thức ăn. 

Các loại chính của u nang tuyến tụy có thể được chia thành hai nhóm, u nang không phải ung thư hoặc u tân sinh. Mỗi nhóm bao gồm nhiều dạng phụ khác nhau của u nang, chẳng hạn như nang giả, u nang huyết thanh và u nang màng nhầy. Hầu hết không phải ung thư và nhiều loại không gây ra triệu chứng. Nhưng một số u nang tuyến tụy có thể hoặc có thể trở thành ung thư.

Đặc điểm và vị trí của u nang tuyến tụy:

• Pseudocysts: Các nang giả không phải là ung thư (lành tính) và thường là do viêm tụy. Nang giả tụy cũng có thể do chấn thương.

• Serous cystadenomas: U nang tuyến có thể trở nên đủ lớn để di chuyển các cơ quan lân cận, gây đau bụng và cảm giác no. U nang thanh dịch xảy ra thường xuyên nhất ở phụ nữ trên 60 tuổi và hiếm khi trở thành ung thư.

• Mucinous cystic neoplasms: U nang tuyến nhầy thường nằm ở thân hoặc đuôi của tuyến tụy và hầu như luôn xảy ra ở phụ nữ, thường gặp nhất ở phụ nữ trung niên. U nang tuyến nhầy là tiền ung thư, có nghĩa là nó có thể trở thành ung thư nếu không được điều trị. Các u nang lớn hơn có thể đã là ung thư khi được tìm thấy.

• An intraductal papillary mucinous neoplasm (IPMN): Ung thư niêm mạc nhú nội ống (IPMN) là sự phát triển trong ống tụy chính hoặc một trong các nhánh phụ của nó. IPMN có thể là tiền ung thư hoặc ung thư. Nó có thể xảy ra ở cả nam và nữ trên 50 tuổi. Tùy thuộc vào vị trí của nó và các yếu tố khác, IPMN có thể yêu cầu phẫu thuật cắt bỏ.

• Solid pseudopapillary neoplasms: Các khối u nang giả đặc thường nằm ở thân hoặc đuôi của tuyến tụy và thường xảy ra ở phụ nữ dưới 35 tuổi. Chúng rất hiếm và đôi khi là ung thư.

• A cystic neuroendocrine tumor: Một khối u thần kinh nội tiết dạng nang chủ yếu là chất rắn nhưng có thể có các thành phần giống như u nang. Chúng có thể bị nhầm lẫn với các u nang tuyến tụy khác và có thể là tiền ung thư hoặc ung thư.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u nang tuyến tụy

Các triệu chứng do u nang tuyến tụy thường không rõ rệt mà chỉ được tìm thấy khi xét nghiệm hình ảnh vùng bụng vì một lý do khác. Khi các dấu hiệu hoặc triệu chứng của u nang tuyến tụy xảy ra, chúng thường bao gồm:

• Đau bụng dai dẳng, có thể lan ra sau lưng;

• Buồn nôn và ói mửa;

• Giảm cân;

• Cảm thấy no ngay sau khi bắt đầu ăn.

Nếu bị sốt kèm theo các triệu chứng trên (đặc biệt là đau bụng dai dẳng) có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nang tuyến tụy.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh u nang tuyến tụy

Biến chứng hiếm gặp có thể xảy ra là vỡ nang hoặc vỡ nang giả. Chất dịch được tiết ra có thể gây chảy máu nội bộ ồ ạt và nhiễm trùng khoang bụng. Cấp cứu khẩn cấp ngay lập tức nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào của sốc hoặc chảy máu như:

• Đau bụng nặng;

• Ngất xỉu hoặc thiếu ý thức;

• Nhịp tim nhanh hoặc yếu;

• Nôn ra máu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến u nang tuyến tụy

Trong khi nguyên nhân chính của u nang tuyến tụy chưa được biết rõ, có một số yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Bệnh Von Hippel-Lindau: Rối loạn di truyền này ảnh hưởng đến tuyến tụy.

• Viêm tụy: Khi các enzym hỗ trợ tiêu hóa hoạt động sớm, nó có thể dẫn đến kích thích tuyến tụy, dẫn đến u nang.

• Sỏi mật và sử dụng nhiều rượu: Đây là cả hai yếu tố nguy cơ của viêm tụy, do đó, chúng là yếu tố nguy cơ của u nang tuyến tụy.

• Vết thương ở bụng: Các u nang có nhiều khả năng hình thành sau chấn thương bụng, chẳng hạn như sau một tai nạn xe hơi.

Những ai có nguy cơ mắc phải u nang tuyến tụy?

• Những người bị viêm tụy là người có nguy cơ mắc u nang tuyến tụy. 

• U nang thanh dịch xảy ra thường xuyên nhất ở phụ nữ trên 60 tuổi. 

• U nang tuyến nhầy thường nằm ở thân hoặc đuôi của tuyến tụy và hầu như luôn xảy ra ở phụ nữ. 

• Ung thư niêm mạc nhú nội ống có thể xảy ra ở cả nam và nữ trên 50 tuổi. 

• Các khối u nang giả đặc thường nằm ở thân hoặc đuôi của tuyến tụy và thường xảy ra ở phụ nữ dưới 35 tuổi.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải u nang tuyến tụy

Sử dụng nhiều rượu và sỏi mật là các yếu tố nguy cơ của viêm tụy, và viêm tụy là yếu tố nguy cơ của nang giả. Chấn thương vùng bụng cũng là một yếu tố nguy cơ của nang giả.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán u nang tuyến tụy

Xét nghiệm hình ảnh

• Chụp cắt lớp vi tính (CT). Xét nghiệm hình ảnh này có thể cung cấp thông tin chi tiết về kích thước và cấu trúc của u nang tuyến tụy.

• Quét MRI. Xét nghiệm hình ảnh này có thể làm nổi bật các chi tiết tinh tế của u nang tuyến tụy, bao gồm gợi ý nguy cơ ung thư hay không.

• Siêu âm nội soi. Xét nghiệm này, giống như chụp MRI, có thể cung cấp hình ảnh chi tiết của u nang. Ngoài ra, chất lỏng có thể được thu thập từ u nang để phân tích trong phòng thí nghiệm để tìm các dấu hiệu có thể có của bệnh ung thư.

• Chụp mật tụy ngược dòng cộng hưởng từ (MRCP). MRCP được coi là xét nghiệm hình ảnh được lựa chọn để theo dõi u nang tuyến tụy. Loại hình ảnh này đặc biệt hữu ích để đánh giá các nang trong ống tụy.

Phương pháp điều trị u nang tuyến tụy hiệu quả

Điều trị phụ thuộc vào loại u nang, kích thước, đặc điểm và có triệu chứng hay không.

Theo dõi

Nếu nang giả lành tính, thậm chí là nang lớn, có thể không cần điều trị nếu không có triệu chứng. U nang tuyến huyết thanh hiếm khi trở thành ung thư, vì vậy nó cũng có thể không cần điều trị trừ khi nó gây ra các triệu chứng hoặc phát triển. Một số nang tụy nên được theo dõi.

Dẫn lưu dịch nang tụy

Nang giả gây ra các triệu chứng khó chịu hoặc phát triển lớn hơn có thể bị tiêu. Một ống mềm nhỏ (ống nội soi) được đưa qua miệng đến dạ dày và ruột non. Nội soi được trang bị một đầu dò siêu âm (siêu âm nội soi) và một kim để dẫn lưu u nang. Đôi khi cần dẫn lưu qua da.

Phẫu thuật

Một số loại u nang tuyến tụy cần phải phẫu thuật cắt bỏ vì nguy cơ ung thư. Có thể cần phẫu thuật để loại bỏ nang giả phì đại hoặc một u nang huyết thanh gây đau hoặc các triệu chứng khác. Một nang giả có thể tái phát nếu đang bị viêm tụy cấp.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của u nang tuyến tụy

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tuân theo chế độ ăn ít chất béo.

• Hạn chế lượng chất béo hàng ngày ở mức 30 đến 50 gam cũng có thể làm giảm nguy cơ bị u nang tuyến tụy. Chế độ ăn ít chất béo bao gồm: Thịt nướng hoặc hấp, sữa ít béo hoặc không béo, thịt và các loại sữa thay thế (như sữa hạnh nhân, đậu phụ), các loại ngũ cốc, trái cây (ngoại trừ quả bơ), rau.

• Tránh các loại nước ngọt có đường và đồ uống có kem, và đồ chiên.

Phương pháp phòng ngừa u nang tuyến tụy hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Tránh viêm tụy: Viêm tụy thường là kết quả của sỏi mật và/ hoặc sử dụng nhiều rượu. Tăng triglycerid máu là nguyên nhân phổ biến thứ ba cho viêm tụy cấp sau sỏi mật và rượu. Tăng triglycerid máu có thể do di truyền (nguyên phát) hoặc do các nguyên nhân khác (thứ phát) như tiểu đường, thuốc men, rượu hoặc mang thai.

• Cắt bỏ túi mật có thể làm giảm nguy cơ viêm tụy cho những người bị sỏi mật.

• Giảm uống rượu có thể làm giảm nguy cơ viêm tụy.