Sỏi bùn túi mật là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị sỏi bùn túi mật

Sỏi bùn túi mật là gì?

Bùn túi mật là sự tích tụ các chất trong túi mật. Bản thân nó không phải là một vấn đề y tế nhưng có thể dẫn đến các tình trạng bệnh lý khác, chẳng hạn như sỏi mật và viêm tụy. Sỏi bùn túi mật có thể tự biến mất theo thời gian.

Trong hầu hết các trường hợp, sỏi bùn túi mật vô tình được bác sĩ phát hiện khi người bệnh đi siêu âm bụng do một vấn đề nào khác hoặc đơn giản là kiểm tra sức khỏe định kỳ. 

Những dấu hiệu và triệu chứng của sỏi bùn túi mật

Người bệnh sỏi bùn túi mật thường không có triệu chứng. Ngay cả khi chúng gây ra sỏi mật, 80% người bệnh sẽ không có triệu chứng.

Một số người chỉ phát hiện ra mình có sỏi bùn túi mật khi họ gặp các triệu chứng của tình trạng liên quan, chẳng hạn như viêm tụy cấp.

Khi mọi người gặp phải các triệu chứng của sỏi bùn túi mật, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau bụng;
• Buồn nôn và nôn;
• Đau ở vùng bụng trên, vai hoặc ngực;
• Phân mỡ hoặc phân xám đen giống như nhựa đường hoặc đất sét.

Những triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng bệnh lý khác, vì vậy cần được chẩn đoán chính xác.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh sỏi bùn túi mật

Đôi khi sỏi bùn túi mật sẽ tự khỏi mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nào hoặc không cần điều trị. Trong một số trường hợp, nó có thể gây ra sỏi mật. Sỏi mật có thể gây ra đau bụng trên và có thể cần phải phẫu thuật.

Trong một số trường hợp, những viên sỏi mật này có thể gây tắc nghẽn ống mật. Đây là một trường hợp khẩn cấp và cần được điều trị ngay lập tức.

Sỏi bùn túi mật có thể gây ra viêm túi mật. Nếu bạn bị đau bụng thường xuyên hoặc mạn tính do viêm túi mật, bác sĩ có thể sẽ khuyên bạn nên cắt bỏ nó hoàn toàn.

Trường hợp rất nghiêm trọng, tình trạng viêm có thể gây xói mòn thành túi mật, dẫn đến thủng làm rò rỉ dịch mật vào khoang bụng. Điều này thường gặp nhất ở người lớn tuổi.

Sỏi bùn túi mật cũng có thể gây viêm tụy cấp.

Tình trạng viêm có thể gây ra phản ứng toàn thân, dẫn đến sốc hoặc thậm chí tử vong. Điều này có thể xảy ra nếu sỏi bùn túi mật hoặc sỏi mật làm tắc nghẽn ống tụy.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Những người có các triệu chứng của vấn đề về túi mật, chẳng hạn như đau bụng trên nên đến gặp bác sĩ.

Trong nhiều trường hợp, các vấn đề về túi mật xuất hiện dưới dạng “các cuộc tấn công”. Những cuộc tấn công này có thể kéo dài vài giờ, biến mất và quay trở lại sau đó. Bất kỳ cơn đau bụng dữ dội nào không có nguyên nhân rõ ràng đều cần phải đến bác sĩ.

Nguyên nhân dẫn đến sỏi bùn túi mật

Nguyên nhân gây ra sỏi bùn túi mật, bao gồm:

• Lạm dụng rượu, có liên quan đến các vấn đề về cả túi mật và gan;
• Tiền sử có vấn đề về túi mật, đặc biệt là sỏi mật hoặc sỏi bùn túi mật;
• Giảm cân quá nhanh;
• Phẫu thuật dạ dày;
• Ghép tạng;
• Những người được nhận dinh dưỡng qua đường truyền tĩnh mạch;
• Một số loại thuốc;
• Bệnh nặng, chẳng hạn như suy cơ quan;
• Chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt;
• Mang thai có thể gây căng thẳng cho túi mật, cũng có thể gây ra sỏi bùn túi mật. Sỏi bùn túi mật do mang thai thường sẽ hết khi thai kỳ kết thúc.

Những ai có nguy cơ mắc phải sỏi bùn túi mật?

Mặc dù sỏi bùn túi mật không phải là một vấn đề phổ biến nhưng có một số người có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn. Các nhóm có nguy cơ cao hơn bao gồm:

• Phụ nữ có xu hướng mắc các vấn đề về túi mật cao hơn nam giới;
• Người mắc bệnh đái tháo đường;
• Những người thừa cân sau đó giảm cân nhanh chóng;
• Những người đã được ghép tạng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải sỏi bùn túi mật

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

• Những người có nguồn gốc là người Mỹ bản địa;
• Những người nhận được dinh dưỡng thông qua đường truyền tĩnh mạch;
• Những người đang bị bệnh nặng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán sỏi bùn túi mật

Nếu bạn đang bị đau bụng, bác sĩ sẽ hỏi về tiền căn, bệnh sử và các triệu chứng của bạn. Sau đó, sẽ thực hiện thăm khám và ấn vào các vị trí khác nhau trên bụng bạn.

Nếu bác sĩ nghi ngờ rằng túi mật của bạn có thể là nguyên nhân gây ra cơn đau, họ có thể sẽ yêu cầu siêu âm bụng, phương pháp này có thể phát hiện chính xác sỏi mật.

Nếu bác sĩ chẩn đoán bạn bị sỏi mật hoặc sỏi bùn túi mật sau khi siêu âm, họ có thể tiến hành các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra chúng.

Những xét nghiệm này có thể sẽ bao gồm xét nghiệm máu, để kiểm tra mức cholesterol và natri của bạn. Bác sĩ cũng có thể tiến hành xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan của bạn.

Đôi khi bác sĩ sẽ vô tình tìm thấy sỏi bùn túi mật của bạn khi xem kết quả chụp CT hoặc siêu âm bụng được chỉ định cho mục đích khác.

Phương pháp điều trị sỏi bùn túi mật hiệu quả

Nếu tình trạng sỏi bùn túi mật không gây ra bất kỳ triệu chứng nào thì có thể không cần điều trị. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp tan sỏi bùn hoặc sỏi mật.

Trong một số trường hợp, khi sỏi bùn gây đau bụng, viêm hoặc sỏi mật, bác sĩ có thể khuyên bạn nên cắt bỏ hoàn toàn túi mật.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của sỏi bùn túi mật

Chế độ sinh hoạt:

• Giảm căng thẳng: Cố gắng giảm căng thẳng và áp lực trong cuộc sống hàng ngày. Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và gây ra các vấn đề về túi mật.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo có giấc ngủ đều đặn và chất lượng tốt. Giấc ngủ đủ giúp cơ thể phục hồi và duy trì sức khỏe tổng thể.
• Hạn chế thuốc lá và bia rượu: Thuốc lá và bia rượu có thể gây tổn thương cho túi mật và hệ thống tiêu hóa. Hạn chế hoặc ngừng sử dụng thuốc lá và hạn chế tiêu thụ thức uống chứa cồn.
• Tập thể dục đều đặn: Làm việc hoặc tham gia vào các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga hoặc tập thể dục để duy trì sức khỏe tổng thể và cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Điều chỉnh cách ăn: Ăn chậm và nhai thức ăn kỹ trước khi nuốt. Tránh ăn quá nhanh hoặc ăn quá no. Hạn chế ăn đồ nóng hoặc cay, vì nó có thể kích thích túi mật.
• Điều chỉnh cấu trúc giờ ăn: Cố gắng duy trì một lịch trình ăn uống đều đặn và không bỏ bữa. Ăn nhẹ vào buổi tối và tránh ăn quá nhiều trước khi đi ngủ.

Lưu ý rằng các lời khuyên trên chỉ mang tính chất chung. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cá nhân và hướng dẫn của bác sĩ, có thể có yêu cầu đặc biệt về chế độ sinh hoạt. Hãy tham khảo ý kiến ​​chuyên gia y tế để nhận được lời khuyên phù hợp cho trường hợp của bạn.

Chế độ dinh dưỡng:

Cho dù bạn có nguy cơ bị sỏi mật hay không, bạn nên giữ cơ thể ở mức cân nặng khỏe mạnh và ăn một chế độ ăn ít cholesterol và chất béo, nhiều chất xơ và lượng calo vừa phải. Sau đây là những thực phẩm tốt cho túi mật và các cơ quan khác của cơ thể bạn:

• Trái cây và rau quả tươi;
• Ngũ cốc nguyên hạt (bánh mì nguyên hạt, gạo lứt, yến mạch, ngũ cốc nguyên cám);
• Thịt gia cầm, thịt nạc và cá;
• Sữa ít béo và các sản phẩm từ chúng.

Thay đổi chế độ ăn uống của bạn sẽ không loại bỏ được sỏi mật đã có sẵn, nhưng ăn nhiều loại chất dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh và hạn chế chất béo bão hòa, thực phẩm chứa nhiều cholesterol có thể giúp giảm các triệu chứng của bạn. Cố gắng tránh hoặc hạn chế những thực phẩm sau đây trong chế độ ăn uống của bạn:

• Đồ chiên;
• Thực phẩm chế biến (bánh rán, bánh ngọt, bánh quy);
• Các sản phẩm từ sữa nguyên chất (phô mai, kem, bơ);
• Thịt đỏ béo.

Phương pháp phòng ngừa sỏi bùn túi mật hiệu quả

Để phòng ngừa sỏi bùn túi mật hiệu quả, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau đây:

• Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và chất béo no. Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein lành mạnh như cá, gà không da và đậu.
• Uống đủ nước: Đảm bảo tiêu thụ đủ lượng nước hàng ngày để duy trì sự thông thoáng của mật và giúp phòng ngừa sự tích tụ của sỏi bùn.
• Giảm cân nếu cần thiết: Nếu bạn có thừa cân, hãy cân nhắc giảm cân dần dần theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
• Duy trì mức đường huyết ổn định: Nếu bạn có bệnh đái tháo đường, quản lý mức đường huyết của bạn là rất quan trọng. Mức đường huyết không ổn định có thể tăng nguy cơ sỏi bùn túi mật.
• Hạn chế hút thuốc lá và thức uống chứa cồn: Thuốc lá và cồn có thể ảnh hưởng đến chức năng của mật và tăng nguy cơ sỏi bùn.
• Vận động thể chất đều đặn: Tập thể dục đều đặn giúp duy trì cân nặng, cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ sỏi bùn túi mật. Hãy lựa chọn các hoạt động thể chất phù hợp như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc tham gia các câu lạc bộ thể dục.
• Hạn chế sử dụng dược phẩm không cần thiết: Một số loại thuốc có thể tạo điều kiện cho sự hình thành sỏi bùn túi mật. Hãy thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng các loại thuốc và hạn chế sử dụng dược phẩm không cần thiết.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi chức năng của túi mật để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào và điều trị kịp thời.

Lưu ý rằng trên đây chỉ là các biện pháp phòng ngừa chung. Nếu bạn đã được chẩn đoán hoặc có nguy cơ cao mắc sỏi bùn túi mật, hãy tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ để nhận được lời khuyên phù hợp và cá nhân hóa.