Thiếu máu cục bộ đường ruột là gì? Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh

Thiếu máu cục bộ đường ruột là gì?

Thiếu máu cục bộ đường ruột mô tả một loạt các tình trạng xảy ra khi lưu lượng máu đến ruột giảm do mạch máu bị tắc, thường là động mạch. Ruột non, ruột già (đại tràng) hoặc đôi khi cả hai đều có nguy cơ bị suy giảm lượng máu cung cấp và gây ảnh hưởng xấu đến đường ruột.

Ba mạch máu chính trong ổ bụng có thể bị tắc nghẽn bao gồm động mạch dạ dày, động mạch mạc treo tràng trên hoặc động mạch mạc treo tràng dưới. Hai hoặc ba trong số các động mạch này bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn sẽ gây ra các triệu chứng thiếu máu cục bộ đường ruột.

Những dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu cục bộ đường ruột

Các triệu chứng của thiếu máu cục bộ đường ruột có thể diễn ra đột ngột (cấp tính) hoặc từ từ (mạn tính). Các dấu hiệu và triệu chứng có thể khác nhau giữa người này với người khác, nhưng có một số triệu chứng chung được công nhận cho thấy thiếu máu cục bộ đường ruột.

Đau bụng đột ngột là một trong những triệu chứng của thiếu máu cục bộ đường ruột.

Thiếu máu cục bộ đường ruột cấp tính thường có các biểu hiện như:

• Đau bụng đột ngột có thể nhẹ, vừa hoặc dữ dội;

• Nhu cầu đi tiêu khẩn cấp;

• Đi tiêu thường xuyên;

• Căng hoặc chướng bụng;

• Máu trong phân;

• Rối loạn tâm thần ở người lớn tuổi.

Các triệu chứng của thiếu máu cục bộ đường ruột mãn tính có thể bao gồm:

• Đau quặn bụng hoặc đầy bụng, thường xảy ra trong khoảng 30 phút sau khi ăn và kéo dài từ một đến ba giờ;

• Đau bụng tăng lên theo thời gian;

• Sợ ăn vì những cơn đau sau ăn;

• Giảm cân ngoài ý muốn;

• Bệnh tiêu chảy;

• Buồn nôn;

• Đầy hơi.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh thiếu máu cục bộ đường ruột

Các biến chứng của thiếu máu cục bộ đường ruột có thể bao gồm:

• Chết các tế bào ruột: Nếu dòng máu đến ruột bị tắc nghẽn hoàn toàn và đột ngột, mô ruột có thể chết (hoại tử).

• Thủng ruột: Trên thành ruột có thể hình thành và phát triển một lỗ rò, dẫn đến các chất trong ruột bị rò rỉ vào khoang bụng, gây ra nhiễm trùng nghiêm trọng (viêm phúc mạc).

• Sẹo hoặc hẹp ruột kết: Đôi khi ruột có thể phục hồi sau chứng thiếu máu cục bộ, tuy nhiên như một phần của quá trình chữa bệnh, cơ thể hình thành mô sẹo làm hẹp hoặc tắc ruột.

Trong một số trường hợp, thiếu máu cục bộ đường ruột có thể gây tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu cục bộ đường ruột

Thiếu máu cục bộ đường ruột xảy ra khi lưu lượng máu qua các động mạch chính cung cấp máu cho ruột chậm lại hoặc dừng lại. Tình trạng này có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, bao gồm tắc nghẽn động mạch do cục máu đông hoặc chất béo và canxi có thể tích tụ dọc bên trong lòng động mạch và tạo thành mảng bám, theo thời gian, sự tích tụ của các mảng bám khiến động mạch bị thu hẹp. Ít gặp hơn là tình trạng tắc nghẽn có thể xảy ra trong các tĩnh mạch.

Sự tích tụ cholesterol trong lòng mạch làm hẹp động mạch, làm giảm máu nuôi ruột.

Thiếu máu cục bộ đường ruột thường được chia thành các loại:

Thiếu máu cục bộ đại tràng (viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ)

Đây là loại thiếu máu cục bộ đường ruột thường gặp nhất, xảy ra khi lưu lượng máu đến đại tràng bị chậm lại. Không phải lúc nào cũng có thể xác định rõ nguyên nhân của việc giảm lưu lượng máu đến đại tràng, nhưng một số tình trạng có thể khiến bạn dễ bị thiếu máu cục bộ đại tràng:

• Hạ huyết áp liên quan đến suy tim, phẫu thuật lớn, chấn thương hoặc sốc.

• Cục máu đông trong động mạch cung cấp máu cho đại tràng.

• Xoắn ruột hoặc mắc kẹt các chất trong khối thoát vị trong ruột.

• Phì đại ruột quá mức do mô sẹo hoặc khối u gây tắc ruột.

• Các rối loạn khác ảnh hưởng đến mạch máu, chẳng hạn như viêm mạch máu, lupus hoặc thiếu máu hồng cầu hình liềm.

• Các thuốc có tác động co mạch, như một số thuốc được sử dụng để điều trị bệnh tim và chứng đau nửa đầu.

• Thuốc tác động đến nội tiết nữ, chẳng hạn như thuốc tránh thai.

• Sử dụng cocaine hoặc methamphetamine.

• Hoạt động thể lực cường độ mạnh, chẳng hạn như chạy đường dài.

Thiếu máu cục bộ mạc treo tràng cấp tính

Loại thiếu máu cục bộ đường ruột này thường ảnh hưởng đến ruột non, thường khởi phát đột ngột và có thể do:

• Một cục máu đông (thuyên tắc) thoát ra khỏi tim và di chuyển theo dòng máu đến chặn một động mạch, thường là động mạch mạc treo tràng trên, là động mạch cung cấp máu giàu oxy cho ruột. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu máu cục bộ động mạch mạc treo tràng cấp tính và có thể dẫn đến suy tim sung huyết, loạn nhịp tim hoặc nhồi máu cơ tim.

• Sự tắc nghẽn phát triển bên trong một trong những động mạch ruột chính và làm chậm hoặc ngừng lưu lượng máu, thường là do chất béo (xơ vữa động mạch) tích tụ trên thành động mạch. Loại thiếu máu cục bộ đột ngột này có xu hướng xảy ra ở những người bị thiếu máu cục bộ đường ruột mãn tính.

• Suy giảm lưu lượng máu do huyết áp thấp do sốc, suy tim, dùng một số loại thuốc hoặc suy thận mạn tính. Những người mắc các bệnh nghiêm trọng khác và những người bị xơ vữa động mạch ở một mức độ nào đó sẽ dễ bị tình trạng này hơn.

Thiếu máu cục bộ mạc treo mãn tính

Thiếu máu cục bộ mạc treo mãn tính, còn được gọi là đau thắt ruột, là kết quả của sự tích tụ chất béo tích tụ trên thành động mạch (xơ vữa động mạch). Quá trình bệnh thường diễn ra từ từ và bạn có thể không cần điều trị cho đến khi ít nhất hai trong ba động mạch chính cung cấp đường ruột bị thu hẹp nghiêm trọng hoặc tắc nghẽn hoàn toàn.

Bệnh thiếu máu cục bộ mạc treo mãn tính có thể chuyển thành biến chứng nguy hiểm khi của cục máu đông trong động mạch bị bệnh phát triển quá mức, khiến dòng máu bị tắc nghẽn đột ngột (thiếu máu cục bộ mạc treo cấp tính).

Huyết khối tĩnh mạch mạc treo

Cục máu đông có thể phát triển trong tĩnh mạch mạc treo. Khi tĩnh mạch bị tắc nghẽn, máu sẽ trào ngược trong ruột, gây sưng tấy và chảy máu. Điều này được gọi là huyết khối tĩnh mạch mạc treo và nó có thể là kết quả của:

• Viêm tụy cấp tính hoặc mạn tính;

• Nhiễm trùng bụng;

• Ung thư đường tiêu hóa;

• Các bệnh đường ruột, có thể kể như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa;

• Các rối loạn làm cho máu dễ bị đông máu hơn (rối loạn đông máu), chẳng hạn như rối loạn đông máu di truyền;

• Các loại thuốc điều hòa nội tiết tố nữ như estrogen có thể làm tăng nguy cơ đông máu;

• Chấn thương bụng.