Hội chứng Chilaiditi và những điều cần biết

Hội chứng Chilaiditi là bệnh lý gì?

Hội chứng Chilaiditi là một tình trạng hiếm gặp trong đó một phần đại tràng nằm ở vị trí bất thường (chen vào) giữa gan và cơ hoành. Cơ hoành là cơ ngăn cách khoang ngực với bụng.

Trong hầu hết các trường hợp, sự xen kẽ một phần đại tràng giữa gan và cơ hoành không gây ra triệu chứng và thường là phát hiện tình cờ ở người cao tuổi. Khi không có triệu chứng, biểu hiện lâm sàng này được gọi là dấu hiệu Chilaiditi. Trong một số ít trường hợp, các triệu chứng vẫn phát triển; những trường hợp này được gọi là hội chứng Chilaiditi. Cần phải thận trọng, vì điều này có thể dễ bị nhầm lẫn với tràn khí màng bụng được coi là một trong những trường hợp cấp cứu ngoại khoa khi nó là thứ phát sau thủng tạng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Chilaiditi

Các triệu chứng biểu hiện phổ biến nhất ở bệnh nhân mắc hội chứng Chilaiditi là:

• Đau bụng;
• Chán ăn;
• Buồn nôn, nôn;
• Đầy hơi;
• Táo bón;
• Thay đổi thói quen đại tiện.

Sau đó là suy hô hấp và các triệu chứng tim mạch ít gặp hơn như đau thắt ngực, đau ngực và rối loạn nhịp tim. Những triệu chứng này thường nặng hơn vào ban đêm khi bệnh nhân nằm ngửa. Hiếm khi bệnh nhân có biểu hiện kết hợp của các triệu chứng đa cơ quan này. Các triệu chứng về đường tiêu hóa có thể từ nhẹ đến nặng (ví dụ như đau bụng cấp tính).

Biến chứng có thể gặp khi mắc hội chứng Chilaiditi

Nếu nhầm với tràn khí phúc mạc có thể dẫn đến phải can thiệp phẫu thuật không cần thiết. Các biến chứng khác bao gồm:

• Xoắn manh tràng, góc lách hoặc đại tràng ngang;
• Thủng manh tràng;
• Thiếu máu mạc treo;
• Viêm phúc mạc và viêm ruột thừa dưới cơ hoành cũng đã được báo cáo là biến chứng của tình trạng này và cần phải phẫu thuật khẩn cấp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào kể trên cần đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được phát hiện và chẩn đoán sớm. Điều trị sớm hội chứng Chilaiditi để ngăn ngừa các biến chứng có thể nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng Chilaiditi

Bình thường dây chằng treo và sự cố định của đại tràng sẽ ngăn chặn sự xen kẽ của đại tràng giữa gan và cơ hoành. Những thay đổi vị trí giải phẫu này dẫn đến sự xen kẽ của đại tràng vào giữa gan và cơ hoành được thấy trong hội chứng Chilaiditi. Những biến đổi này có thể bao gồm đứt, lỏng lẻo hoặc giãn ra của các dây chằng treo của đại tràng ngang hoặc dây chằng liềm.

Các yếu tố khác có thể khiến người ta phát triển hội chứng Chilaiditi bao gồm:

• Dị tật bẩm sinh.
• Rối loạn chức năng như táo bón mãn tính do giãn và dư thừa đại tràng, căng khí ở đại tràng.
• Gan nhỏ do xơ gan hoặc cắt bỏ gan, cổ trướng do tăng áp lực trong ổ bụng, cân nặng đáng kể.
• Cơ hoành cao bất thường hoặc liệt cơ hoành (có thể xuất hiện trong các tình trạng như thoái hóa cơ hoành hoặc chấn thương dây thần kinh cơ hoành).
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính gây ra phì đại khoang ngực dưới.
• Đa thai.
• Thiểu năng trí tuệ và tâm thần phân liệt cũng liên quan đến những biến đổi về mặt giải phẫu dẫn đến dấu hiệu Chilaiditi.

Những ai có nguy cơ mắc hội chứng Chilaiditi?

Hội chứng Chilaiditi có tỷ lệ mắc bệnh từ 0,025% đến 0,28% trên toàn thế giới với tỷ lệ nam/nữ là 4:1. Nó thường xảy ra nhất ở người cao tuổi nhưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và đã được báo cáo ở trẻ em. Ngoài ra còn có tỷ lệ mắc bệnh là 8,8% ở bệnh nhân tâm thần.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Chilaiditi

Các yếu tố khác có thể đóng vai trò trong sự phát triển hội chứng Chilaiditi bao gồm:

• Tuổi cao;
• Giới tính nam;
• Dị tật bẩm sinh;
• Mắc bệnh lý gây giảm thể tích gan;
• Tê liệt dây thần kinh vận động của cơ hoành (liệt dây thần kinh cơ hoành);
• Béo phì;
• Mang đa thai;
• Phẫu thuật giảm cân;
• Đặt ống nuôi ăn qua đường ruột và nội soi.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hội chứng Chilaiditi

Chẩn đoán hội chứng Chilaiditi được thực hiện dựa trên xác nhận hình ảnh (X-quang) về vị trí bất thường của đại tràng và sự xuất hiện của các triệu chứng liên quan. Các kỹ thuật hình ảnh có thể bao gồm chụp X-quang ngực và bụng, siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT). Những bất thường này có thể xuất hiện tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Các tiêu chuẩn sau đây phải được dùng để chẩn đoán dấu hiệu Chilaiditi dựa trên kết quả X-quang:

• Nửa cơ hoành bên phải phải được ruột nâng lên phía trên gan;
• Ruột phải được căng phồng bằng khí để chứng minh giả tràn khí phúc mạc;
• Bờ trên của gan phải bị tụt xuống dưới mức cơ hoành trái.

Dấu hiệu có thể chia thành loại trước và sau tùy thuộc vào vị trí của ruột xen kẽ với gan. Thông thường, phần ruột thường xen vào nhất là góc gan, đại tràng lên hoặc đại tràng ngang. Nếu nhìn thấy khí tự do trên phim bụng phẳng, nên chụp CT bụng để xác nhận sự hiện diện của khí tự do (có thể là dấu hiệu của phẫu thuật) so với hội chứng Chilaiditi.

Điều trị hội chứng Chilaiditi

Nội khoa

Ở những bệnh nhân có dấu hiệu Chilaiditi không có triệu chứng, không cần can thiệp và thường điều trị bảo tồn. Tuy nhiên, các tình trạng nghiêm trọng hơn cần được loại trừ trước tiên.

Xử trí ban đầu đối với bệnh nhân mắc hội chứng này bao gồm:

• Truyền dịch qua đường tĩnh mạch;
• Giảm áp lực qua mũi dạ dày;
• Nghỉ ngơi tại giường;
• Dùng thuốc làm mềm phân và thụt tháo.

Nên lặp lại chụp X-quang sau khi giải nén ruột để quan sát độ phân giải của không khí bên dưới cơ hoành. Nếu đúng như vậy, nó sẽ xác nhận chẩn đoán hội chứng Chilaiditi.

Ngoại khoa

Can thiệp phẫu thuật được chỉ định khi bệnh nhân không đáp ứng với điều trị bảo tồn, tắc nghẽn không giải quyết được hoặc có bằng chứng thiếu máu cục bộ ruột. Các kỹ thuật phẫu thuật đã được sử dụng để điều trị cho những người mắc hội chứng Chilaiditi bao gồm cắt bỏ một phần đại tràng (cắt đại tràng ngang hoặc cắt đại tràng phải) hoặc neo gan di lệch vào thành bụng (hepatopexy).

Ceceopexy (cố định manh tràng) là một lựa chọn để ngăn ngừa tái phát ở trường hợp xoắn manh tràng không biến chứng trừ khi có chỉ định phẫu thuật cắt bỏ, và nếu vậy, cắt bỏ đại tràng là lựa chọn tốt nhất để điều trị xoắn đại tràng ngang. Nội soi cắt bỏ không được khuyến khích do tần suất hoại tử cao với các loại xoắn này. Nếu bệnh nhân được nội soi, nó phải được thực hiện hết sức thận trọng do nguy cơ tích tụ không khí ngày càng tăng trong ruột bị gập góc và nằm xen kẽ vì nó có thể dẫn đến thủng. Sử dụng Carbon dioxide như một tác nhân bơm hơi sẽ làm giảm nguy cơ này.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến hội chứng Chilaiditi

Chế độ sinh hoạt:

Xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh:

• Nghỉ ngơi nhiều, tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình điều trị.
• Tập các bài tập nhẹ nhàng phù hợp với sức khỏe.
• Duy trì cân nặng phù hợp, cần có chế độ giảm cân nếu béo phì.
• Giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan, tránh căng thẳng, thức khuya, làm việc quá sức.
• Không sử dụng chất kích thích, hút thuốc lá.
• Tham gia các lớp tập yoga, thiền định để thư giãn, giảm căng thẳng.

Chế độ dinh dưỡng:

Xây dựng chế độ ăn lành mạnh:

• Ăn thức ăn mềm dễ tiêu, thực hiện ăn chín uống sôi.
• Chế độ ăn đầy đủ các chất, đặc biệt tăng cường thực phẩm chứa nhiều chất xơ có trong các loại rau xanh, trái cây, các loại hạt như táo, bơ, khoai lang, rau bina, kiwi…
• Hạn chế ăn thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng, thực phẩm chế biến sẵn hay đóng hộp.
• Hạn chế ăn chế độ ăn quá mặn hay quá ngọt.
• Uống nhiều nước để cung cấp đủ nước cho cơ thể.
• Hạn chế uống nước ngọt có ga, đồ uống có cồn.

Phương pháp phòng ngừa hội chứng Chilaiditi

Hội chứng người Chilaiditi không có phương pháp phòng ngừa đặc hiệu nhưng có thể thực hiện một số phương pháp làm giảm nguy cơ mắc bệnh như:

• Khám sức khỏe định kỳ, tuân thủ điều trị các bệnh lý nền..
• Hạn chế tự ý sử dụng thuốc nếu không được bác sĩ kê toa.
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng. Tăng cường thức ăn giàu chất xơ như rau xanh, trái cây…
• Không hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, rượu bia, thức uống có cồn.
• Duy trì cân nặng phù hợp, giảm cân nếu béo phì.
• Tránh môi trường độc hại, giữ tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng.

Các câu hỏi thường gặp về hội chứng Chilaiditi

Hội chứng Chilaiditi có nguy hiểm không?

Hội chứng Chilaiditi là lành tính nhưng có thể xảy ra các biến chứng đe dọa tính mạng. Khi dấu hiệu Chilaiditi xuất hiện trên hình ảnh, điều cần thiết là phải loại trừ các tình trạng nghiêm trọng khác cần can thiệp phẫu thuật.

Hội chứng Chilaiditi ở trẻ sơ sinh có triệu chứng gì?

Trẻ sơ sinh được 1 ngày có biểu hiện chướng bụng, khóc nhiều, suy hô hấp và chán ăn, bụng chướng, đau.

Bệnh có thể được ngăn ngừa trước không?

Hội chứng Chilaiditi không có phương pháp ngăn ngừa đặc hiệu. Tuy nhiên, có thể ngừa bệnh bằng một lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ các chất, không hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, kiểm soát tốt bệnh lý nền.

Hội chứng Chilaiditi có thể điều trị khỏi không?

Nhìn chung, gần như tất cả bệnh nhân đều được điều trị thành công bằng cách điều trị nội khoa bằng cách nghỉ ngơi tại giường, truyền dịch và giảm áp lực ruột. Chỉ đôi khi, những bệnh nhân có biểu hiện tái phát hoặc có bằng chứng đau đớn về mạch máu ở đường ruột xen kẽ mới được đề nghị phẫu thuật.

Biến chứng có thể gặp sau phẫu thuật của hội chứng Chilaiditi là gì?

Biến chứng sau mổ gồm thủng ruột, rò mật, tụ máu sau phúc mạc, viêm tụy, hậu phẫu, thuyên tắc khí.