Tắc nghẽn động mạch: Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa

Tắc nghẽn động mạch xảy ra khi lòng mạch bị thu hẹp do sự tích tụ mỡ, cholesterol và các chất thải khác trên thành mạch. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện và điều trị kịp thời không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tim mạch mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa tắc nghẽn động mạch để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Nguyên nhân gây tắc nghẽn động mạch là gì?

Nguyên nhân gây tắc nghẽn động mạch chủ yếu xuất phát từ sự tích tụ mảng bám trên thành mạch máu. Các yếu tố chính sau đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:

Xơ vữa động mạch

Quá trình hình thành mảng bám dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch, làm các động mạch thu hẹp và cứng lại. Tình trạng này thường xuất phát từ tổn thương ở niêm mạc thành động mạch, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nguy cơ khác nhau.

Cholesterol xấu cao, cholesterol tốt thấp

Mức LDL cholesterol (cholesterol xấu) cao là nguyên nhân chính hình thành mảng bám trong động mạch. Việc kiểm soát LDL cholesterol và tăng cường HDL cholesterol (cholesterol tốt) thông qua chế độ ăn uống và thuốc hạ mỡ máu có thể giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh mạch vành.

Huyết áp cao

Huyết áp cao thúc đẩy quá trình tích tụ mảng bám, làm động mạch nhanh chóng bị thu hẹp và cứng lại. Điều trị tăng huyết áp bằng thuốc kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý có thể giảm nguy cơ đột quỵ và các biến chứng liên quan.

Hút thuốc lá kéo dài

Thói quen hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến động mạch tim, chân và động mạch chủ - mạch máu chính và lớn nhất trong cơ thể.

Bệnh đái tháo đường

Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch gấp đôi người bình thường. Ngay cả những người bị tăng đường huyết trong hội chứng chuyển hóa cũng đối mặt với nguy cơ hình thành mảng bám cao. Việc kiểm soát đường huyết hiệu quả sẽ giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.

Tắc nghẽn động mạch gây ra triệu chứng gì?

Trong nhiều trường hợp, động mạch hẹp không gây ra triệu chứng rõ ràng cho đến khi xảy ra biến cố nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Khi động mạch bị tắc nghẽn từ 70% trở lên, sự tích tụ mảng bám thường dẫn đến các triệu chứng đặc trưng hơn. Tùy vào vị trí động mạch bị tắc, các triệu chứng sẽ biểu hiện khác nhau ở mỗi người bệnh.

Triệu chứng tắc nghẽn động mạch vành

Đau thắt ngực là dấu hiệu phổ biến nhất khi động mạch vành bị tắc. Cơn đau thường xuất phát từ xương ức, lan ra cánh tay hoặc vai trái và có thể kéo dài đến hàm hoặc lưng trên. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc suy tim.

Triệu chứng tắc nghẽn động mạch cảnh

Tắc nghẽn động mạch cảnh có thể không biểu hiện rõ ràng, nhưng cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ thường là dấu hiệu đầu tiên. Các triệu chứng bao gồm:

• Đột ngột yếu hoặc mất cảm giác ở một bên tay hoặc chân.
• Không thể di chuyển hoặc mất khả năng phối hợp vận động.
• Mất tập trung, nhầm lẫn.
• Đau đầu, chóng mặt, hoặc ngất xỉu.
• Mắt bị mờ hoặc mất thị lực trong thời gian ngắn.
• Khó nói, nói lắp.

Triệu chứng tắc nghẽn động mạch phổi

Triệu chứng tắc động mạch phổi thường xuất hiện nhanh và nghiêm trọng, đặc biệt khi tắc mạch máu lớn. Các biểu hiện chính bao gồm:

• Khó thở, thở nhanh.
• Đau ngực, tăng khi hít sâu.
• Ho, có thể kèm máu.
• Đau hoặc sưng chân.
• Đau lưng.
• Đổ nhiều mồ hôi.
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu.
• Môi hoặc móng tay tím tái.

Dấu hiệu của việc tắc nghẽn động mạch ngoại vi

Tắc nghẽn động mạch ngoại vi gây ra các triệu chứng như:

• Huyết áp giảm ở chi bị ảnh hưởng.
• Tê hoặc đau ở các chi.
• Đau, chuột rút khi đi bộ.
• Vết loét khó lành ở ngón chân, bàn chân hoặc cẳng chân.
• Chi bị ảnh hưởng lạnh hơn so với bên còn lại.

Triệu chứng tắc nghẽn động mạch thận

Tắc nghẽn động mạch thận có thể gây:

• Tăng huyết áp khó kiểm soát.
• Suy giảm chức năng thận, dẫn đến chán ăn, phù tay chân.

Biện pháp phòng ngừa tình trạng tắc nghẽn động mạch

Để hạn chế mảng bám và cải thiện tình trạng tắc nghẽn động mạch, cần duy trì lối sống lành mạnh và áp dụng các biện pháp sau:

• Giảm lượng cholesterol: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol, chỉ nên bổ sung dưới 200mg mỗi ngày. Điều này giúp giảm nguy cơ tích tụ mảng bám trên thành động mạch.
• Kiểm soát lượng chất béo tiêu thụ: Theo khuyến cáo của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), lượng calo từ chất béo bão hòa không nên chiếm hơn 10% so tổng lượng calo tiêu thụ hàng ngày. Đối với người mắc tắc nghẽn động mạch, tỷ lệ này cần giảm xuống dưới 7%. Đồng thời, nên hạn chế tối đa thực phẩm chứa axit béo trans và chất béo hydro hóa để giảm nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.
• Từ bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm tình trạng tắc nghẽn động mạch trở nên nghiêm trọng hơn do thúc đẩy quá trình xơ vữa tại các động mạch ở tim, chân và động mạch chủ. Vì vậy, nếu mắc bệnh, cần ngừng hút thuốc ngay để hạn chế tổn thương động mạch.
• Tập thể dục đều đặn: Duy trì thói quen tập luyện giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và hỗ trợ làm chậm quá trình tắc nghẽn động mạch. Thể dục không chỉ giúp tim khỏe mạnh hơn mà còn giảm huyết áp hiệu quả. Nên tập thể dục ít nhất 3 lần mỗi tuần, mỗi lần khoảng 30 phút, để hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tắc nghẽn động mạch.
• Bổ sung thực phẩm hỗ trợ giảm cholesterol: Một số loại thực phẩm như tỏi, dâu, táo, hành, rượu vang đỏ, nước ép nho, và trà xanh có tác dụng giảm mức LDL cholesterol và hỗ trợ cải thiện tình trạng đông máu. Đây là những lựa chọn tốt giúp giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch hiệu quả.
• Giảm căng thẳng để bảo vệ mạch máu: Căng thẳng kéo dài làm tăng huyết áp, góp phần gây xơ vữa động mạch. Bạn có thể giảm stress bằng các hoạt động thư giãn như tập thở sâu, thiền định hoặc yoga, giúp cân bằng tâm lý và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc khám sức khỏe thường xuyên là cần thiết để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh lý và điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng liên quan đến động mạch.

Tắc nghẽn động mạch là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu chúng ta duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, tập luyện thường xuyên và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Việc chủ động bảo vệ hệ thống mạch máu không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày để giữ cho động mạch luôn thông suốt và khỏe mạnh.