Tiểu đường bị ngứa da là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tiểu đường bị ngứa da là gì?

Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể con người. Da chứa đầy các dây thần kinh và mạch máu cho phép chúng ta cảm nhận được sự va chạm, nhiệt độ, đau đớn và áp lực. Bệnh đái tháo đường có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh và mạch máu trong cơ thể, bao gồm các mạch máu trên da. Những thay đổi trên làn da của bạn có thể là dấu hiệu cho thấy lượng đường trong máu của bạn quá cao theo thời gian.

Ngứa da là một triệu chứng phổ biến của bệnh đái tháo đường, xuất hiện tương đối thường xuyên, ở khoảng 36% các ca đái tháo đường (theo nghiên cứu của Aleksandra và cộng sự năm 2021). Mặc dù ngứa da có thể xảy ra ở bất cứ ai, nhưng những người bị đái tháo đường có thể dễ bị ngứa da hơn các đối tượng không mắc bệnh.

Ngứa da do đái tháo đường thường là triệu chứng của bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường, cũng có thể do da khô, tuần hoàn kém hoặc một số bệnh nhiễm trùng. Người bệnh đái tháo đường bị ngứa da không nên bỏ qua tình trạng này vì da khô, kích ứng hoặc ngứa có nhiều khả năng bị nhiễm trùng hơn, đồng thời gây khó chịu ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của bạn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của tiểu đường bị ngứa da

Ngứa da tạo cho bạn một cảm giác gần như không thể cưỡng lại được việc phải gãi, đây là tình trạng rất phổ biến. Cảm giác này được gây ra bởi các tế bào thần kinh được kích thích, gọi là sợi C, hoặc do chính tế bào da.

Theo nghiên cứu của Aleksandra và cộng sự năm 2021 về ngứa ở người trưởng thành mắc bệnh đái tháo đường típ 2. Triệu chứng ngứa da được tác giả mô tả gồm nhiều đặc điểm khác nhau:

• Ngứa da có thể xuất hiện ở toàn thân, hoặc là cục bộ ở nhiều khu vực khác nhau. Những người đái tháo đường bị ngứa da than phiền ngứa toàn thân, ngứa bộ phận sinh dục, ngứa ở vùng tay chân. Khoảng 70% người bệnh than bị ngứa hàng ngày, ít nhất vài lần một tuần.
• Cảm giác ngứa da có thể được mô tả liên quan đến nóng rát, như bị véo, ngứa ran.
• Mặc dù cảm giác ngứa xuất hiện thường xuyên nhất là vào buổi chiều, nhưng hầu hết người bệnh báo cáo rằng họ còn bị ngứa ở các thời điểm khác trong ngày hoặc vào ban đêm.
• Ngứa đa số được mô tả ở mức độ nặng nề, khó chịu, ảnh hưởng đến giấc ngủ. 

Biến chứng có thể gặp khi mắc tiểu đường bị ngứa da

Tình trạng ngứa da có thể gây ảnh hưởng đến người bệnh như:

• Suy giảm chất lượng cuộc sống;
• Lo âu;
• Trầm cảm.

Ngoài ra, việc da khô và gãi thường xuyên ở người đái tháo đường bị ngứa da có thể dễ dẫn đến nhiễm trùng, đồng thời người bệnh đái tháo đường có thể không chống lại tình trạng nhiễm trùng tốt như những người bình thường.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bất cứ ai bị đái tháo đường đều thử các biện pháp điều trị tại nhà, nhưng nếu không cải thiện triệu chứng ngứa da, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị. Bạn cũng nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu tình trạng ngứa gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, chất lượng cuộc sống hằng ngày của bạn.

Nguyên nhân dẫn đến tiểu đường bị ngứa da

Cơ chế bệnh sinh của người bệnh đái tháo đường bị ngứa da vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Và nhiều yếu tố khác nhau được mô tả là góp phần vào sự phát triển của triệu chứng ngứa. Tuy nhiên hiện tại, các nhà nghiên cứu tin rằng có hai yếu tố chính liên quan đến ngứa ở người bệnh đái tháo đường là khô da và bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường, cho thấy nguồn gốc ngứa từ da hoặc thần kinh.

Lượng đường trong máu quá cao có thể khiến cơ thể rút chất lỏng ra khỏi tế bào, giúp cơ thể có đủ nước tiểu để thải ra ngoài kèm lượng đường dư thừa. Điều này có thể khiến da của bạn bị khô và gây ngứa.

Bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường hay bệnh thần kinh ngoại biên do đái tháo đường là những biến chứng của bệnh đái tháo đường. Có rất nhiều yếu tố khác nhau góp phần gây tổn thương thần kinh do bệnh đái tháo đường. Trong đó, lượng đường trong máu cao có thể gây tổn thương sợi thần kinh, đặc biệt ở bàn tay và bàn chân của bạn.

Bên cạnh đó, ngứa da ở người bệnh đái tháo đường có thể do các nguyên nhân như:

• Nhiễm trùng;
• Nhiễm nấm;
• Biến chứng suy thận;
• Tác dụng phụ của thuốc;
• Dị ứng thuốc hay các sản phẩm khác như nước hoa, xà phòng.

Những ai có nguy cơ mắc tiểu đường bị ngứa da?

Tất cả các đối tượng mắc đái tháo đường đều có nguy cơ mắc các biến chứng lên da trong đó có ngứa da. Đặc biệt ở các đối tượng có tình trạng kiểm soát đường huyết kém.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường bị ngứa da

Bên cạnh hai yếu tố chính được cho là có liên quan đến ngứa da ở người bệnh đái tháo đường. Các yếu tố khác cũng đã được thảo luận và nghiên cứu:

• Sự gia tăng các cytokine cuối cùng có thể có sự liên quan với tổn thương thần kinh do đái tháo đường.
• Ở cấp độ phân tử, insulin là yếu tố tăng trưởng thiết yếu để cho tế bào sừng được nuôi dưỡng, và nó ảnh hưởng đến sự tăng sinh, di chuyển và biệt hóa tế bào sừng ở da.
• Ngoài ra, theo nghiên cứu gần đây, căng thẳng oxy hóa gia tăng và viêm dây thần kinh cũng có thể đóng vai trò trong bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường.
• Một trong những giả thuyết cho rằng những thay đổi về nồng độ insulin trong máu có thể là nguyên nhân khiến các tế bào sừng bị gián đoạn. Do đó, sự tăng sinh bất thường của các tế bào sừng làm thay đổi chức năng của lớp sừng ở người bệnh đái tháo đường.
• Đái tháo đường làm gia tăng các sản phẩm glycosyl hóa trong collagen của lớp hạ bì, liên quan đến tình trạng lão hóa da.

Tất cả các quá trình này có thể là nguyên nhân dẫn đến giảm quá trình hydrat hóa của lớp sừng và sau đó gây ngứa da.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tiểu đường bị ngứa da

Mặc dù mọi người có thể thỉnh thoảng bị ngứa da, nhưng đối với người đái tháo đường, ngứa da có thể báo hiệu cho việc kiểm soát kém bệnh đái tháo đường hay các tổn thương thần kinh tiềm ẩn.

Bác sĩ có thể đánh giá các vùng da khô để xác định xem bệnh đái tháo đường hay các tình trạng khác có phải là nguyên nhân gây ngứa hay không.

Ngoài việc hỏi triệu chứng và khám da, khám thần kinh, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm để đánh giá tình trạng bệnh đái tháo đường, biến chứng cũng như loại trừ các nguyên nhân khác dẫn đến ngứa da ở bạn. Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu, kiểm tra đường huyết hay tình trạng nhiễm trùng của bạn.
• Xét nghiệm trên da như cạo da tìm nấm.
• Đo điện cơ để đánh giá hoạt động của các dây thần kinh.

Phương pháp điều trị tiểu đường bị ngứa da

Việc điều trị sẽ bao gồm chế độ sinh hoạt, chế độ ăn giúp kiểm soát tốt đường huyết và giữ cho bạn một làn da khỏe mạnh. Bạn có thể tự điều trị ngứa tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ, bao gồm việc hạn chế tắm với nước nóng, sử dụng xà phòng nhẹ và kem dưỡng ẩm để dưỡng da sau khi tắm.

Bác sĩ có thể kê đơn các thuốc giúp bạn kiểm soát đường huyết, cùng với các thuốc giúp giảm triệu chứng ngứa cho bạn.

Nếu tình trạng ngứa của bạn là do nhiễm nấm hay nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh, thuốc kháng nấm và các thuốc thoa cho bạn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của tiểu đường bị ngứa da

Chế độ sinh hoạt:

Để hạn chế diễn tiến của tình trạng ngứa da do đái tháo đường, bạn có thể thực hiện các việc sau:

• Quản lý tốt bệnh đái tháo đường: Bằng việc tuân thủ chế độ ăn và tập luyện, sử dụng thuốc cũng như tái khám thường xuyên để kiểm tra đường huyết.
• Tránh tắm và tắm nước quá nóng: Nếu da bạn khô, việc tắm thường xuyên và tắm nước nóng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này. Chú ý sử dụng các loại xà phòng tắm nhẹ, giúp dưỡng ẩm.
• Ngăn ngừa khô da: Dưỡng ẩm da là điều cần thiết nếu da bạn bị khô. Thoa kem dưỡng ẩm ngay sau khi tắm, lúc da vẫn còn ẩm sẽ giúp giữ ẩm tốt hơn.

Các yếu tố như căng thẳng, nhiệt độ là yếu tố quan trọng nhất làm trầm trọng thêm tình trạng ngứa da. Do đó, hãy tìm cách để quản lý tình trạng căng thẳng, cân nhắc sử dụng máy tạo độ ẩm ở nhà khi thời tiết quá lạnh.

Hãy đến gặp bác sĩ (bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ điều trị đái tháo đường của bạn) nếu bạn không thể tự quản lý triệu chứng ngứa tại nhà bằng các cách trên.

Chế độ dinh dưỡng:

Tuân thủ chế độ ăn kiêng cho người đái tháo đường là một yếu tố giúp làm giảm ngứa. Do đó, bạn hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ và tuân thủ theo chế độ ăn được đề ra, từ đó có thể giúp kiểm soát tốt đường huyết cũng như hạn chế tình trạng ngứa da.

Phương pháp phòng ngừa tiểu đường bị ngứa da hiệu quả

Nếu bạn mắc đái tháo đường, điều quan trọng là hãy tuân thủ chế độ dinh dưỡng, chế độ tập luyện, tái khám và dùng thuốc đúng chỉ định để có thể quản lý tốt tình trạng đái tháo đường của mình. Việc quản lý tốt bệnh đái tháo đường có thể hạn chế các biến chứng của bệnh, bao gồm các biến chứng thần kinh (bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường) hay các biến chứng trên da của bạn, từ đó có thể hạn chế tình trạng ngứa da do đái tháo đường.