Ngứa da: Ngứa da là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Ngứa da là gì? 

Ngứa có thể là một triệu chứng của bệnh da tiên phát, ít phổ biến hơn và là bệnh có nguyên nhân toàn thân. Ngoài ra việc dùng thuốc cũng có thể gây ngứa.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ngứa da

Ngứa da là triệu chứng rất phổ biến của người bệnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Ngứa da có thể do tình trạng da khác hoặc do dị ứng. Bạn có thể ngứa chỉ là một khu vực cụ thể hoặc ngứa khắp cơ thể. Để xác định chính xác nguyên nhân gây ngứa là rất khó. Nó có thể đơn giản do dị ứng với thức ăn, đồ uống, sữa tắm hoặc do quần áo mặc.

Ngoài ra, đây có thể do triệu chứng của bệnh lý nghiêm trọng như bệnh gan hoặc suy thận. Để giải quyết tình trạng khó chịu này, ngoài các thuốc điều trị triệu chứng, xác định nguyên nhân và điều trị triệt để chúng mới là điều quan trọng.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh ngứa da 

Nếu tình trạng ngứa da kéo dài mà không điều trị rất dễ xảy ra các biến chứng như:

• Ngứa da là triệu chứng do nhiều nguyên nhân gây nên bị xem nhẹ, thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân bị ngứa, gãi nhiều gây trầy xước, nhiễm trùng mưng mủ, chảy máu thậm chí để lại sẹo sau khi lành. Gãi quá nhiều làm trầm trọng thêm tình trạng ngứa do đưa vi khuẩn, nấm vào các lớp da.

• Ngứa nhiều gây mất ngủ, làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống rất nhiều.

• Ngứa da có thể kèm các triệu chứng khác như chảy nước mũi, hắt hơi, ban đỏ hoặc xuất hiện độc lập là triệu chứng của một số bệnh lý nguy hiểm như bệnh về máu, thận,….

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn, nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến ngứa da

 Gây ra ngứa da do nhiều bệnh lý., phổ biến nhất bao gồm:

• Da khô.

• Viêm da dị ứng (chàm).

• Viêm da tiếp xúc.

• Nhiễm nấm da.

• Rối loạn hệ thống.

Trong bệnh lý hệ thống, ngứa da có thể xảy ra có hoặc không có tổn thương da. Không có tổn thương da, cần cân nhắc kỹ lưỡng chẩn đoán bệnh lý hệ thống và thuốc nếu ngứa là triệu chứng nổi bật. Bệnh da thường gây ngứa hơn là các bệnh lý hệ thống, nhưng có một số nguyên nhân thông thường hơn bao gồm:

• Phản ứng dị ứng (ví dụ như đối với thuốc, thực phẩm, côn trùng cắn)

• Ứ mật

• Bệnh thận mạn tính

Các triệu chứng ngứa ít thường gặp hơn ở bệnh lý toàn thân bao gồm cường giáp,suy giáp, tiểu đường, thiếu chất sắt, viêm da dạng herpes, và bệnh đa hồng cầu vô căn.

Ngứa cũng có thể do ký sinh trùng như giun kim. Chẳng hạn như bệnh chân vận động viên (athlete’s foot) là do bị nhiễm nấm, ở giữa và xung quanh ngón chân cũng có thể gây ngứa.

Rối loạn thần kinh do bệnh tiểu đường, dây thần kinh bị chèn ép và bệnh zona có thể gây ngứa dữ dội là biểu hiện của một số bệnh lý.

Gây ngứa như là phản ứng dị ứng hoặc do kích hoạt trực tiếp phóng thích histamin  (thường là morphine, một số chất cản quang) có thể do thuốc.

Những ai có nguy cơ mắc phải ngứa da ?

Người già.

Phụ nữ mang thai.

Mắc bệnh tiểu đường.

Dị ứng theo mùa, bệnh chàm và hen suyễn.

Đặc biệt là những người mắc bệnh bạch cầu hoặc ung thư hạch, nhiễm HIV / AIDS và các loại ung thư khác nhau.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ngứa da 

Những yếu tố làm tăng khả năng mắc ngứa da, bao gồm:

• Các món ăn chứa lượng đạm cao.

• Thực phẩm quá ngọt hoặc quá mặn.

• Các chế phẩm (sữa chua, phomai…) và sữa động vật (dê, bò, cừu…).

• Đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ và đã chiên lại nhiều lần.

• Thuốc lá, cà phê, rượu, bia…là các chất kích thích.

• Gia vị quá cay nóng (tiêu, ớt, mù tạt…) gây kích ứng làm ngứa da.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ngứa da

Dựa vào lâm sàng nhiều bệnh da liễu đã được chẩn đoán. Nếu, ngứa đi kèm với tổn thương da đơn lẻ, không rõ nguyên nhân thì cần làm sinh thiết da. Thử nghiệm da (lẩy da hoặc test áp phụ thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ) thường được thực hiện, khi nghi ngờ bệnh lý hệ thống, xét nghiệm thường bao gồm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi; chức năng gan, thận, đánh giá sàng lọc ung thư và phụ thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ..

Phương pháp điều trị ngứa da hiệu quả

Một số biện pháp chung thường được khuyến cáo làm giảm tình trạng ngứa da.

Chăm sóc da tại chỗ

Thời gian tắm và tần số tắm vừa phải, nên dùng nước mát hoặc ấm (không quá nóng) khi tắm, xà phòng loại nhẹ hoặc dưỡng ẩm khi ngứa do bất cứ nguyên nhân nào, tránh mặc quần áo quá chật gây khó chịu thường xuyên làm mềm da, độ ẩm không khí phù hợp. Có thể hiệu quả khi tránh các chất tiếp xúc gây kích ứng (ví dụ, quần áo len).

Thuốc đặc trị

Thuốc kê đơn có thể giúp ích trong ngứa khu trú. Thuốc kê đơn bao gồm  dạng cream hoặc dạng lotion chứa camphor và/hoặc menthol, pramoxin, capsaicin, hoặc corticosteroid được lựa chọn.

Tránh sử dụng khi không có bằng chứng viêm bởi vì corticosteroid có hiệu quả trong việc làm giảm ngứa gây ra bởi viêm. Chúng có thể gây kích ứng với da nên tránh dùng benzocaine, diphenhydramine, và doxepin.

Thuốc toàn thân

Các thuốc dạng hệ thống được chỉ định ngứa tại chỗ không đáp ứng với điều trị tại chỗ hoặc ngứa toàn thân. Đối với ngứa đêm, thường được sử dụng nhất thuốc kháng histamin, đặc biệt là hydroxyzine có hiệu quả. Chúng có thể dẫn đến dễ mất thăng bằng và ngã nên thuốc kháng histamin cần được sử dụng cẩn thận ở bệnh nhân cao tuổi trong ngày.

Các thuốc kháng histamin như loratadine, fexofenadine, và cetirizin có thể hữu ích cho ngứa ban ngày không gây nôn. Các thuốc khác bao gồm thuốc đối kháng opioid như naltrexone (đối với ngứa do tắc mật) và có thể là gabapentin (ngứa tăng ure máu), doxepin ( do mức độ an thần cao thường được dùng vào ban đêm), cholestyramine (đối với suy thận, tắc mật và đa hồng cầu nguyên phát).

Phương pháp trị liệu bằng tia cực tím là tác nhân vật lý có thể có hiệu quả trong việc điều trị ngứa.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ngứa da

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị bệnh. 

• Các chất gây kích ứng da hoặc gây ra phản ứng dị ứng: như niken nên tránh thường có mặt trong các loại trang sức, thắt lưng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Chế độ dinh dưỡng:

Dinh dưỡng cho người bệnh trong khẩu phần ăn hàng ngày nên có những thực phẩm để có đủ dưỡng chất cho cơ thể và da:

• Các loại rau xanh và củ chứa hàm lượng chất xơ cao.

• Thực phẩm rất giàu vitamin C, D, E, kẽm.

• Bổ sung thêm các món có chứa omega 3 trong bữa ăn hằng ngày.

• Uống đủ nước và kết hợp với các loại trà hoặc nước ép, sinh tố.

• Sử dụng với liều lượng hợp lý với các loại thực phẩm có tính kháng viêm như tỏi, nghệ, mật ong được tăng cường.

Phương pháp phòng ngừa ngứa da hiệu quả

Bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây, để phòng ngừa bệnh hiệu quả:

• Tắm nước ấm, không quá nóng.

• Để ngăn ngừa cháy nắng và tổn thương da nên sử dụng kem chống nắng thường xuyên.

• Chọn xà phòng, bột giặt có tính tẩy rửa nhẹ để tránh các loại gây kích ứng da của bạn. Cho da nhạy cảm có nhiều sản phẩm khác nhau đều có sẵn. Bột giặt và xà phòng, bạn có thể mua trực tuyến.

• Len và tổng hợp là những loại vải cần tránh. Chúng có thể làm ngứa da. Nên chuyển sang quần áo, khăn trải giường loại cotton.

• Có thể làm cho da khô khi không khí ẩm, khô. Cần giữ nhiệt độ trong nhà phù hợp và sử dụng máy tạo độ ẩm.

• Hãy đặt một chiếc khăn mát hoặc một ít nước đá lên vùng bị ngứa sẽ giúp giảm ngứa. Có thể dẫn đến viêm, tổn thương cho da và có thể làm ngứa thêm khi gãi quá mạnh và gãi nhiều lần.

• Chẳng hạn như kem hydrocortisone dùng để chống ngứa không cần kê toa. Để giảm triệu chứng bạn bôi vào vùng da ngứa. Để xác định nguyên nhân và điều trị cụ thể bạn nên gặp bác sĩ hoặc chuyên da về da. Nếu kem không kê đơn không có tác dụng, hoặc phát ban lan rộng, hoặc bạn gặp phải các triệu chứng khác ngoài ngứa.