Ung thư Amidan khẩu cái là gì? Nguyên nhân gây bệnh, phương pháp điều trị và nguyên tắc phòng ngừa

Ung thư Amidan khẩu cái là gì? 

Amidan khẩu cái là một khối mô màu hồng, nằm ở hai bên của họng, thuộc vào cấu trúc của vòng bạch huyết Waldayer. Mỗi người có kích thước amidan khác nhau.

Dựa vào cấu trúc của amidan, ung thư amidan khẩu cái được chia thành hai loại:

Ung thư biểu mô amidan (carcinoma): Chiếm 90% các trường hợp mắc ung thư amidan khẩu cái ở Việt Nam, thường gặp ở nam giới trên 40 tuổi và chia thành các phân nhóm như sau:

• Ung thư biểu mô amidan: Thường gặp thể hỗn hợp loét thâm nhiễm hơn thể tăng sinh, loét, thâm nhiễm.
• Ung thư lympho biểu mô: Là dạng ung thư hoá các tổ chức biểu mô và lympho của amidan cùng một lúc. Loại ung thư này rất ít phát triển ở amidan khẩu cái, thường xảy ra ở amidan vòm.
• Di căn hạch: Bệnh tích nguyên phát ở amidan không biểu hiện rõ, thường chỉ phát hiện hạch di căn ở cổ. Một số trường hợp sau 1 – 2 năm mới phát hiện tổn thương ở amidan.

Ung thư mô liên kết amidan (sarcoma): Chỉ chiếm 10% và thường gặp ở người trẻ tuổi. Loại ung thư này tiến triển nhanh hơn so với ung thư biểu mô amidan và thường di căn tới các cơ quan xa như gan, phổi… 

Các giai đoạn ung thư amidan khẩu cái:

Giai đoạn I: Các tế bào thường biến đổi thành tế bào tiền ung thư, làm tăng nguy cơ trở thành ung thư, tuy nhiên vẫn chưa lan rộng.

Giai đoạn II: Xuất hiện các tế bào ung thư trong amidan nhưng chúng chưa lan rộng, khối u có đường kính nhỏ hơn 2cm.

Giai đoạn III: Các tế bào ung thư đã lan đến các mô lân cận, đường kính lớn hơn 2cm hoặc dài hơn 4cm. Đôi khi lan đến biểu mô hoặc hạch bạch huyết gần đó.

Giai đoạn VI: Tế bào ung thư đã lan sang các cơ quan xa hơn như xương hàm hoặc miệng. Nếu không điều trị kịp thời, ung thư sẽ ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể như phổi, gan…

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư amidan khẩu cái

Giai đoạn đầu: Đây lại là thời điểm vàng để chữa bệnh. Lúc này, các khối u đã bắt đầu hình thành, tuy còn nhỏ nhưng đã bắt đầu gây ảnh hưởng, tuy nhiên triệu chứng thường không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Nhận biết dấu hiệu của bệnh trong giai đoạn này là cực kỳ quan trọng. 

• Khó nuốt: Triệu chứng điển hình khi mắc ung thư amidan khẩu cái. Amidan bị sưng tấy, có cảm giác đau khi va chạm với thức ăn và cổ họng luôn cảm thấy vướng víu. 

• Khó phát âm: Bệnh nhân sẽ cảm thấy khó phát âm hơn, có thể nhầm lẫn là triệu chứng của viêm họng nên thường bỏ qua. 

• Đau: Bệnh nhân bị đau khi nuốt thức ăn, uống nước hoặc ngay cả nuốt nước bọt Cảm giác đau ngày càng tăng lên, sau đó có thể lan đến mang tai và đỉnh đầu.

• Chảy máu: Bệnh nhân có thể khạc nhẹ hoặc ho ra máu.

Giai đoạn cuối: Các tế bào ung thư đã di căn sang bộ phận khác và người bệnh có thể cảm nhận được cơn đau rõ hơn. Triệu chứng rõ ràng nhất là cứng hàm, đau ở tai và sâu hốc mắt. Ngoài ra, cũng có thể gặp các triệu chứng sau:

• Đau toàn thân: Do tế bào ung thư đã di căn đến nhiều bộ phận khác trên cơ thể, cơn đau thường xuyên hơn, nghiêm trọng hơn và lan rộng ở thái dương, vòm họng, tai, xương, đau nhức toàn thân… 

• Cứng hàm: Khối u đã phát triển to hơn và lan nhanh đến khớp hàm thái dẫn đến chèn ép cơ cắn và gây khít hàm khiến người bệnh khó mở miệng, không thể ăn uống hoặc nói chuyện bình thường.

• Cụt lưỡi gà: Một số trường hợp, tế bào ung thư sẽ ăn đứt lưỡi gà và tạo thành lỗ hổng trong miệng làm thức ăn không thể xuống dạ dày để tiêu hoá mà trào ngược lên vùng mũi, khiến bệnh nhân gặp nhiều khó trong việc ăn uống.

• Ho ra máu: Tế bào ung thư gây ra viêm nhiễm, lở loét nặng khiến bệnh nhân thường xuyên ho và khạc đờm ra máu. Vùng tai, mũi, họng cũng có thể chảy máu kèm theo choáng váng, suy giảm chức năng. 

Ở giai đoạn cuối, bệnh tiến triển nhanh và khả năng cứu chữa là cực kỳ thấp. Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ ung thư amidan khẩu cái, cần thăm khám và điều trị ngay.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư Amidan khẩu cái

• Hút thuốc lá: Thuốc lá có chứa nhiều chất độc hại dễ gây bệnh ung thư ở vùng miệng, cổ và phổi.

• Uống rượu bia nhiều làm tăng nguy cơ mắc ung thư amidan.

• Nhiễm virus HPV (Human papillomavirus) type 16 và 18.

• Tiếp xúc thường xuyên với các tia bức xạ hoặc hóa chất độc hại.

• Không giữ gìn vệ sinh sạch sẽ vùng miệng tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn phát triển và gây ra nhiều bệnh, trong đó có ung thư amidan.

Những ai có nguy cơ mắc phải ung thư Amidan khẩu cái?

Mọi người đều có thể mắc ung thư amidan khẩu cái. Tuy nhiên, nam giới thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới vì thói quen hút thuốc và uống rượu bia thường xuyên. 

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ung thư Amidan khẩu cái

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc Ung thư Amidan khẩu cái, bao gồm:

• Những người có tiền sử hút thuốc và uống rượu bia nhiều.

• Bệnh nhân mắc các bệnh ung thư đường hô hấp, đường tiêu hóa vì tế bào ung thư ở các vùng này dễ di căn đến amidan và gây bệnh tại đây.

• Người từng bị chấn thương vùng hầu họng, viêm nhiễm biểu mô vùng họng miệng, viêm nhiễm amidan.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư Amidan khẩu cái

Các phương pháp chẩn đoán ung thư amidan khẩu cái:

• Thăm khám lâm sàng;

• Nội soi thanh quản;

• Nội soi và sinh thiết;

• Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh.

Chẩn đoán xác định:

Thực hiện nội soi thanh quản trực tiếp và sinh thiết để đánh giá tổn thương ban đầu và tìm các tổn thương thứ phát cho tất cả bệnh nhân trước khi bắt đầu điều trị. Bệnh nhân chẩn đoán ung thư thường được chỉ định chụp CT cổ có tiêm thuốc cản quang và chụp PET vùng cổ - ngực. Trong trường hợp loét hoại tử chảy máu của tổ chức amidan gây khó khăn khi sinh thiết, cũng có thể dựa vào kết quả của sinh thiết hạch. 

Cần đánh giá độ lan rộng của khối u bằng cách sờ vào amidan, vùng xung quanh, các hạch lân cận có thể bị di căn. 

Chẩn đoán phân biệt: 

Đa số bệnh nhân thường đến thăm khám lúc bệnh chuyển sang giai đoạn muộn nên chẩn đoán không khó khăn lắm. Trường hợp giai đoạn sớm, đặc biệt đối với các thể thâm nhiễm, không loét, cần phải phân biệt với các bệnh như:

• Thể lao loét sùi ở bệnh nhân lao phổi tiến triển;

• Viêm họng Vincent;

• U tuyến mang tai, hạch cổ to, u vòng họng hoặc mặt sau màn hầu hoặc ngã ba họng – thanh quản;

• Viêm hạch cổ mãn tính do bệnh lao, ung thư máu, Hodgkin hoặc Non-Hodgkin, lympho ác tính…

Phương pháp điều trị ung thư Amidan khẩu cái hiệu quả

Ung thư biểu mô amidan khẩu cái

Tuỳ thuộc vào vị trí của khối u và mức độ nặng của bệnh mà chỉ định phương pháp điều trị cụ thể. 

Phẫu thuật: Khi khối u còn khu trú, chưa lan sang các cơ quan lân cận, đồng thời tiến hành nạo vét hạch nếu có. Nếu cần thiết thì phẫu thuật cắt bỏ cơ ức đòn chũm.

Xạ trị: Hiệu quả đối với các khối u kích thước nhỏ, khu trú ở trong tổ chức của amidan và nhạy cảm với tia xạ.

Trong trường hợp khối u đã lan sang các tổ chức lân cận thì tùy từng bản chất và vị trí khối u sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp nhất, bao gồm:

• Hóa trị liệu;

• Xạ trị;

• Dùng thuốc kháng viêm, kháng sinh, giảm đau;

• Phối hợp tất cả phương pháp trên (đa trị liệu).

Ung thư mô liên kết amidan khẩu cái

Loại ung thư này thường nhạy cảm với tia xạ nên đa số sẽ được chỉ định chiếu tia xạ. Có thể kết hợp với điều trị hóa chất để mang lại kết quả khả quan hơn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của Ung thư Amidan khẩu cái

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan: Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

• Vận động, tập luyện thể thao nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe để cơ thể dẻo dai hơn.

• Ngủ đúng giờ, đủ giấc, không thức quá khuya để việc điều trị bệnh hiệu quả hơn.

• Tránh uống rượu bia, hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích để bệnh không trở nên nghiêm trọng hơn.

Chế độ dinh dưỡng:

Trong quá trình điều trị bệnh ung thư amidan khẩu cái, đặc biệt là ở giai đoạn cuối, người bệnh sẽ gặp rất nhiều khó khăn và đau đớn nên cần phải có chế độ ăn uống phù hợp như:

• Chế biến các món ăn lỏng, mềm dễ nuốt như cháo, súp để người bệnh dễ ăn và dễ tiêu hóa.

• Chia thành nhiều bữa ăn nhỏ, ăn nhiều lần trong ngày để dễ tiêu hóa hơn.

• Bổ sung các thực phẩm nhiều dinh dưỡng và vitamin như rau xanh, hoa quả để nâng cao sức khỏe và tăng sức đề kháng cho người bệnh.

• Hạn chế sử dụng các thực phẩm nhiều muối, cay nóng, đồ ăn quá lạnh hoặc món ăn nhiều dầu mỡ. 

Phương pháp phòng ngừa Ung thư Amidan khẩu cái hiệu quả

 Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Cần xây dựng lối sống lành mạnh, tránh tiếp xúc với những hóa chất chất độc hại và các tia bức xạ, thường xuyên khám sức khỏe định kỳ. 

• Từ bỏ hút thuốc lá, đồ uống có cồn như rượu bia và sử dụng các chất kích thích.

• Thường xuyên chăm sóc và vệ sinh răng miệng kỹ càng, cẩn thận.

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường hoa quả và rau xanh trong các bữa ăn hàng ngày. Hạn chế ăn nhiều đồ chiên rán, xào.

• Thường xuyên tập thể dục, vận động để tăng cường sức đề kháng, nâng cao miễn dịch cho cơ thể.