Viêm gân bánh chè là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm gân bánh chè là gì?

Gân bánh chè là gân nối phần xương bánh chè (ở đầu gối) và xương chày (ở cẳng chân). Viêm gân bánh chè là một tình trạng viêm phổ biến do chấn thương ở gân bánh chè, có thể dẫn đến đau đầu gối từ nhẹ đến nặng.

Viêm gân bánh chè (Patellar tendonitis) hay còn gọi là “Đầu gối của người nhảy” (Jumper’s knee), chủ yếu xảy ra ở các môn thể thao đòi hỏi phải nhảy nhiều, gây ra các vết rách nhỏ ở gân bánh chè dẫn đến đau gân bánh chè cục bộ.

Đúng như tên gọi của nó, “Đầu gối của người nhảy” là tình trạng này sẽ gặp ở các vận động viên tham gia các môn thể thao nhảy đòi hỏi cao về tốc độ và sức mạnh của nhóm cơ duỗi ở chân. Các môn thể thao đó bao gồm:

• Bóng chuyền;
• Điền kinh (nhảy cao và nhảy xa);
• Bóng rổ;
• Chạy đường dài;
• Trượt tuyết.

Tuy nhiên, bất cứ ai có các hoạt động quá mức hay lặp đi lặp lại ở khớp gối đều có thể mắc viêm gân bánh chè. Hãy cùng tiếp tục tìm hiểu các triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị viêm gân bánh chè ở phần tiếp theo của bài viết.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm gân bánh chè

Đau chân và nhức chân ở xương bánh chè (mặt trước đầu gối) là triệu chứng đầu tiên của viêm gân bánh chè. Ngoài ra, bạn có thể bị sưng và cảm giác nóng ở vùng gối. Các triệu chứng đau sẽ nặng hơn khi bạn quỳ hoặc đứng dậy sau tư thế ngồi xổm.

Cơn đau ban đầu có thể chỉ biểu hiện rời rạc, thường xảy ra sau khi tập thể thao hoặc thể dục. Khi bị tổn thương nhiều hơn, mức độ đau có thể nặng hơn và cơn đau kéo dài hơn. Cơn đau gây ảnh hưởng đến các hoạt động thể thao, thậm chí là hoạt động hàng ngày như leo cầu thang.

Biến chứng có thể gặp khi mắc viêm gân bánh chè

Nếu không được điều trị, viêm gân bánh chè có thể trở nên trầm trọng theo thời gian. Bạn có thể bị tổn thương gân nghiêm trọng hơn và hạn chế các hoạt động hàng ngày.

Đặc biệt, việc để chân nghỉ ngơi và ngưng hoạt động có thể gây khó khăn về mặt cảm xúc đối với các vận động viên. Các vận động viên có thể không muốn ngừng chơi mặc dù có bị đau đớn đi chăng nữa. Đối với các vận động viên chuyên nghiệp, viêm gân bánh chè có thể chấm dứt sự nghiệp của họ nếu không được điều trị.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có các triệu chứng đau và sưng ở đầu gối kéo dài hơn một hoặc hai ngày, bạn hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác tình trạng của mình. Từ đó có được phương pháp điều trị thích hợp giúp thuyên giảm đau và ngăn ngừa các biến chứng

Nguyên nhân dẫn đến viêm gân bánh chè

Viêm gân bánh chè xuất phát từ sự căng thẳng lặp đi lặp lại ở đầu gối, thường là do hoạt động thể thao hoặc tập thể dục quá mức. Căng thẳng sẽ tạo nên những vết rách nhỏ ở gân, theo thời gian làm gân bị viêm và yếu đi.

Cụ thể, tình trạng viêm gân bánh chè xảy ra do sử dụng quá mức đầu gối ở cơ chế duỗi, ví dụ như các hoạt động thể thao đòi hỏi động tác nhảy, tiếp đất, tăng tốc hoặc giảm tốc. Tình trạng rách này cũng có thể xảy ra do lặp lại các động tác này liên tục trong buổi tập mà không được nghỉ ngơi đầy đủ.

Những ai có nguy cơ mắc viêm gân bánh chè?

Mặc dù ai cũng có thể mắc viêm gân bánh chè, nhưng tỷ lệ mắc bệnh cao được báo cáo ở các môn thể thao nhảy như bóng chuyền, bóng rổ, nhảy xa, nhảy cao và nhảy cầu.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm gân bánh chè

Các yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến viêm gân cơ bánh chè là:

• Sự lỏng lẻo của dây chằng ở gối;
• Tần suất tập luyện, mức độ thành tích của vận động viên;
• Độ cứng của mặt sân nơi tập luyện;
• Béo phì;
• Sự săn chắc của cơ bắp;
• Sức mạnh cơ bắp không đồng đều;
• Giày không có đủ đệm;
• Các bệnh mạn tính làm suy yếu gân.

Các vận động viên sẽ có nhiều nguy cơ hơn vì chạy, nhảy và ngồi xổm gây áp lực lên xương bánh chè. Ví dụ như chạy có thể tác động áp lực lên đầu gối gấp 5 lần trọng lượng cơ thể.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm gân bánh chè

Chẩn đoán viêm gân bánh chè sẽ bao gồm từ việc hỏi bệnh, thăm khám cho đến các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp. Bác sĩ có thể hỏi về:

• Các hoạt động thể chất của bạn.
• Các triệu chứng mà bạn gặp phải.
• Thời điểm các triệu chứng xảy ra.
• Các phương pháp bạn đã thực hiện để có thể giảm đau.

Tiếp theo, bác sĩ sẽ thực hiện khám đầu gối của bạn, kiểm tra các điểm đau và phạm vi chuyển động của đầu gối.

Các xét nghiệm hình ảnh học cũng được thực hiện để đánh giá xương bánh chè và gân bánh chè, kiểm tra có bất kỳ tổn thương nào hay không. Ngoài việc giúp chẩn đoán, các xét nghiệm hình ảnh học cũng có thể giúp loại trừ các nguyên nhân khác như gãy xương. Xét nghiệm có thể bao gồm:

• Chụp X-quang khớp gối: Để quan sát xem xương bạn có bị gãy hay nứt, hoặc có sự dịch chuyển bất thường của xương bánh chè hay không.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) khớp gối: Quan sát gân và phát hiện bất kỳ tổn thương mô mềm nào.
• Siêu âm khớp gối: Giúp kiểm tra gân và tổn thương mô mềm.

Phương pháp điều trị viêm gân bánh chè

Việc điều trị sẽ tùy thuộc và mức độ nghiêm trọng của viêm gân bánh chè. Các biện pháp quan trọng như cho chân nghỉ ngơi, kéo căng và tăng cường sức mạnh cho cơ chân. Tránh các hoạt động áp lực lên đầu gối trong thời gian điều trị. Các biện pháp điều trị có thể bao gồm:

• Thuốc: Các thuốc giảm đau như ibuprofen, naproxen, acetaminophen có thể được sử dụng để giúp giảm đau và giảm viêm. Nếu cơn đau nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid tại khu vực xung quanh gân bánh chè. Điều trị này có thể giúp giảm đau tốt, tuy nhiên cũng có thể là tăng nguy cơ suy yếu gân và khiến gân dễ đứt hơn.
• Vật lý trị liệu: Mục đích của vật lý trị liệu là giúp giảm đau và giảm viêm, giúp kéo căng và tăng cường sức mạnh cho cơ bắp. Nếu cơn đau trầm trọng, bạn có thể được sử dụng nẹp và dùng nạng để tránh tổn thương thêm cho gân.
• Phương pháp điều trị thay thế: Hiện nay, một phương pháp điều trị tương đối mới là tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) giúp thúc đẩy quá trình liền gân. Một vài phương pháp điều trị thay thế khác cũng đang được nghiên cứu giúp giảm đau và chữa lành gân.
• Phẫu thuật: Nếu không thành công trong việc điều trị giảm đau bằng các phương pháp khác, phẫu thuật đôi khi được chỉ định. Phẫu thuật truyền thống gồm việc mở đầu gối, gần đây hơn thì phẫu thuật nội soi khớp được sử dụng giúp cho thời gian hồi phục ngắn hơn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm gân bánh chè

Chế độ sinh hoạt:

Để hạn chế diễn tiến của viêm gân bánh chè, bạn cần chú ý thực hiện các việc sau trong quá trình điều trị hồi phục:

• Hạn chế các hoạt động gây căng thẳng khớp gối trong giai đoạn cần nghỉ ngơi.
• Bám sát chương trình phục hồi chức năng và thường xuyên tập thể dục theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
• Chú ý đến cơn đau và nghỉ ngơi khi cần thiết, và việc nghỉ ngơi nên tương đối thay vì bất động để tránh teo gân và cơ.
• Sử dụng các biện pháp điều trị không dùng thuốc và chườm đá giúp giảm đau.
• Tiếp tục các hoạt động thể thao một cách dần dần.

Chế độ dinh dưỡng:

Việc duy trì một chế độ dinh dưỡng đầy đủ là cần thiết cho quá trình hồi phục sức khỏe của bạn, đặc biệt nếu bạn trải qua phẫu thuật để điều trị viêm gân bánh chè. Hãy tham khảo chế độ ăn theo hướng dẫn của bác sĩ để

Phương pháp phòng ngừa viêm gân bánh chè hiệu quả

Hiện nay, không có đủ bằng chứng cho các biện pháp phòng ngừa viêm gân bánh chè cụ thể. Các biện pháp được sử dụng phổ biến hiện tại là:

• Giãn cơ tĩnh (Static stretching): Việc kéo căng cơ của bạn và giữ nguyên tư thế đó trong khoảng 15 đến 30 giây.
• Tập mạnh cơ cốt lõi (Core stability training): Các bài tập yoga, thái cực quyền hay pilates có thể giúp ích trong việc tập mạnh cơ cốt lõi.
• Chỉnh hình bàn chân: Các miếng đệm giày hay lót giày phù hợp có thể giúp ích.

Các biện pháp khác như kéo căng gân cơ bánh chè và cơ chi dưới, giảm thời gian hoặc tần suất tập luyện, sử dụng các phương pháp dán băng dính (taping) hay cố định khớp (bracing) bằng dụng cụ cũng có thể giúp ích.