Sưng khớp là gì? Nguyên nhân và cách điều trị sưng khớp

Sưng khớp là gì?

Khớp là cấu trúc kết nối hai hoặc nhiều xương trong cơ thể. Chúng được tìm thấy ở bàn chân, mắt cá chân, đầu gối, hông, cánh tay và nhiều bộ phận khác trên cơ thể. Các khớp được bao quanh và đệm bởi các mô mềm. Sưng xảy ra khi chất lỏng tích tụ trong các mô này. Đau, cứng khớp hoặc cả hai có thể đi kèm với sưng khớp.

Sưng khớp xảy ra khi có chất lỏng (dịch khớp) trong các mô xung quanh khớp gây ra khó chịu và có thể gây khó khăn cho việc di chuyển các khớp bị ảnh hưởng. Trong một số trường hợp, sưng khớp có thể khiến các khớp bị sưng tăng kích thước hoặc có hình dạng kỳ lạ.

Đau và sưng khớp có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp cùng một lúc. Các khớp thường bị đau và sưng nhất là khuỷu tay, cổ tay, vai, đáy cột sống, khớp ngón tay, hông, đầu gối hoặc mắt cá chân.

Có hai loại đau và sưng khớp: Cấp tính và mạn tính. Đau và sưng khớp cấp tính diễn ra nhanh và kéo dài trong một thời gian ngắn, chẳng hạn như chấn thương. Đau và sưng khớp mạn tính diễn ra từ từ và gây ra các vấn đề lâu dài, ví dụ như viêm khớp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của sưng khớp

Các triệu chứng đau và sưng khớp có thể khác nhau ở mỗi người và phụ thuộc vào khớp nào bị ảnh hưởng. Đau và sưng thường đi kèm với cứng khớp, đau nhức và cảm giác nóng hoặc ấm. Trong một số trường hợp, sưng khớp làm khó khăn khi di chuyển, hoàn thành các hoạt động hàng ngày (chẳng hạn như giặt giũ và mặc quần áo).

Đau và sưng khớp có thể đỡ hơn hoặc nặng hơn vào những thời điểm khác nhau trong ngày. Ví dụ, bạn có thể thấy rằng cơn đau và sưng khớp là điều tồi tệ nhất vào buổi sáng. Đau và sưng khớp cũng có thể dẫn đến mệt mỏi và uể oải.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên liên hệ với các dịch vụ khẩn cấp hoặc đến phòng cấp cứu nếu bạn có các triệu chứng sau:

• Gãy xương hoặc rách dây chằng.
• Tràn dịch khớp kèm theo sốt.
• Không có khả năng di chuyển khớp.
• Mất cảm giác ở khớp.

Viêm khớp nhiễm trùng có thể làm tổn thương nghiêm trọng khớp. Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng viêm khớp. Mặc dù các loại viêm khớp khác nhau có các triệu chứng khác nhau, nhưng có một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau ở khớp.
• Đỏ trên da xung quanh khớp.
• Cứng khớp.
• Đau vùng xung quanh khớp.
• Sưng quanh khớp (tràn dịch khớp).
• Da ấm quanh khớp.

Nguyên nhân dẫn đến sưng khớp

Đau khớp cấp tính thường xuất hiện nhanh chóng và kéo dài trong một thời gian ngắn. Một số nguyên nhân thường gặp của đau khớp bao gồm:

• Thoái hóa khớp;
• Viêm khớp dạng thấp;
• Bệnh gout;
• Viêm khớp vẩy nến;
• Viêm khớp nhiễm trùng;
• Sưng khớp cũng có thể do các tình trạng mạn tính khác, bệnh tật hoặc chấn thương cấp tính.

Thoái hóa khớp

Viêm xương khớp là loại viêm khớp phổ biến nhất gây ra bởi sự thoái hóa tự nhiên của sụn khớp theo thời gian. Khi tình bị thoái hóa khớp, sụn xung quanh khớp mòn đi, các xương sẽ cọ xát vào nhau. Điều này có thể dẫn đến sưng khớp, đau và cứng khớp.

Viêm khớp dạng thấp

Dạng viêm khớp này cũng là một chứng rối loạn tự miễn dịch - một loại tình trạng mà cơ thể tấn công các mô khỏe mạnh của chính nó. Nếu bị viêm khớp dạng thấp, hệ thống miễn dịch sẽ tấn công các màng bao quanh khớp, khiến chất lỏng tích tụ và khớp sưng lên. Nó có thể làm hỏng sụn, gân và dây chằng trong khớp.

Viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vẩy nến là một loại viêm khớp có thể đi kèm với tình trạng da vẩy nến. Đó là một tình trạng tự miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các mô khỏe mạnh ở khớp và da. Điều này dẫn đến viêm, gây sưng khớp, đau và cứng khớp.

Viêm khớp nhiễm trùng

Sưng khớp cũng có thể do nhiễm trùng ở khớp do vi khuẩn, vi rút hoặc nấm gây ra. Loại sưng khớp này được gọi là viêm khớp nhiễm trùng. Theo Mayo Clinic, nguyên nhân phổ biến nhất của viêm khớp nhiễm trùng là nhiễm vi khuẩn Staphylococcus aureus. Viêm khớp nhiễm trùng có thể là mạn tính hoặc cấp tính. Viêm khớp nhiễm trùng mạn tính là rất hiếm.

Bệnh gout

Trong bệnh gout, sự gia tăng axit uric trong máu có thể dẫn đến sự lắng đọng của các tinh thể axit uric trong khớp, dẫn đến sưng và đau khớp. Tình trạng đau đớn này có thể cấp tính hoặc mạn tính. Axit uric là sản phẩm phụ mà cơ thể bạn tạo ra khi phân hủy một số chất trong thực phẩm. Nó thường hòa tan trong máu của bạn và được đào thải ra khỏi cơ thể qua đường tiểu tiện. Khi nó không được bài tiết đúng cách, nó có thể tích tụ trong các khớp, tạo thành các tinh thể hình kim. Điều này gây ra các triệu chứng của bệnh gout, bao gồm sưng khớp.

Nguyên nhân khác

Nhiều loại viêm khớp khác có thể khiến khớp sưng lên, cũng như các tình trạng sức khỏe khác. Những ví dụ bao gồm:

• Chấn thương, chẳng hạn như gãy xương, trật khớp, rách dây chằng và rách gân;
• Viêm cột sống dính khớp, một bệnh mạn tính gây viêm khớp;
• Lupus ban đỏ hệ thống (lupus), một rối loạn tự miễn dịch gây viêm;
• Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém);
• Sarcoidosis, một căn bệnh trong đó các cụm tế bào viêm tích tụ trong cơ thể;
• Sốt thấp khớp;
• Viêm gân.

Những ai có nguy cơ mắc phải sưng khớp?

Dưới đây là một số đối tượng có nguy cơ mắc phải sưng khớp:

Thừa cân, béo phì

Thừa cân hoặc béo phì có thể gây thêm căng thẳng cho các khớp, dẫn đến sưng, cứng và đau. Khi bị béo phì, một số vùng trên cơ thể bạn sẽ mang nhiều trọng lượng hơn những vùng khác. Ví dụ: Nếu bạn thừa cân và dồn phần lớn trọng lượng lên hông hoặc đùi, điều này sẽ gây căng thẳng cho những vùng này.

Chấn thương

Trong số các nguyên nhân phổ biến nhất của đau khớp là chấn thương. Chấn thương có thể ảnh hưởng đến dây chằng, gân hoặc sụn ở khớp và dẫn đến đau, sưng và cứng khớp. Chấn thương có thể dẫn đến đau khớp bao gồm:

• Căng cơ hoặc bong gân;
• Trật khớp;
• Gãy xương.

Bị viêm xương khớp

Viêm xương khớp là một loại viêm khớp khiến các gai xương (xương thừa) hình thành trên khớp, dẫn đến đau khớp. Bệnh nhân viêm xương khớp cũng thường bị mất một phần hoặc toàn bộ sụn giữa các khớp của họ điều này có thể gây đau khi họ tạo áp lực lên vùng bị ảnh hưởng khi đứng hoặc đi lại.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải sưng khớp

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sưng khớp bao gồm:

Di truyền

Yếu tố di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển các loại viêm khớp khác nhau. Ví dụ, trong khi di truyền đóng vai trò ở một số người mắc bệnh lupus, các yếu tố môi trường khác có thể gây ra bệnh ở những người khác.

Tuổi già

Càng lớn tuổi, bạn càng có nhiều khả năng bị đau, sưng khớp. Khi bạn già đi, xương của bạn sẽ mất đi một phần mật độ một cách tự nhiên. Hơn nữa, sụn đệm khớp của bạn cũng yếu đi và dễ gãy hơn theo thời gian. Điều đó có thể khiến xương của bạn cọ xát với nhau trong quá trình di chuyển dẫn đến đau và sưng ở vùng bị ảnh hưởng.

Không vận động

Không vận động là một yếu tố khác trong việc phát triển đau khớp. Tập thể dục là điều cần thiết trong việc ngăn ngừa và kiểm soát cơn đau khớp, vì vậy bắt buộc phải duy trì hoạt động nếu bạn bị viêm khớp hoặc các tình trạng khác ảnh hưởng đến khớp. Nếu bạn không hoạt động trong thời gian dài, cơ khớp của bạn sẽ yếu đi. Giảm hoạt động cũng góp phần tạo nên tư thế xấu và tăng áp lực lên các vùng đau của cơ thể.

Hoạt động thể chất có thể giúp duy trì cơ bắp khỏe mạnh hỗ trợ khớp và ngăn ngừa chấn thương bằng cách tăng tính linh hoạt và cân bằng. Hoạt động thể chất thường xuyên giúp giữ cho sụn khớp khỏe mạnh bằng cách cho phép chất lỏng hoạt dịch (chất nhớt nuôi dưỡng sụn) lưu thông qua khu vực xung quanh khớp của bạn trong quá trình vận động.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán sưng khớp

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bị đau hoặc sưng khớp bắt đầu mà không có lý do rõ ràng và kéo dài hơn một vài ngày, hoặc nếu khớp bị đỏ và nóng ấm.

Phương pháp chẩn đoán bao gồm xét nghiệm máu, chụp x-quang, soi khớp, chọc hút dịch khớp. Một số dấu hiệu lâm sàng bao gồm:

• Khi khớp bắt đầu sưng;
• Mức độ sưng tấy nghiêm trọng như thế nào;
• Nguyên nhân làm cho sưng tốt hơn hoặc tồi tệ hơn.

Phương pháp điều trị sưng khớp hiệu quả

Điều trị sưng khớp thường bắt đầu từ việc điều trị nguyên nhân. Những phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc kháng sinh giúp chống nhiễm trùng.
• Chọc dò khớp xét nghiệm có thể xác định vi khuẩn, protein, một số tế bào máu, glucose hoặc các dấu hiệu khác của các tình trạng khác nhau.
• Colchicine là thuốc điều trị bệnh gout giúp giảm đau, viêm.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen và naproxen giúp điều trị khớp bị sưng của những người bị thương hoặc bị viêm khớp.
• Steroid giúp ngăn chặn các hóa chất gây viêm. Viêm khớp có thể gây viêm, và viêm có thể gây tràn dịch khớp. Một số steroid bị nuốt và một số khác được tiêm ngay vào khớp gối để giảm sưng nhanh hơn.

Nếu khớp sưng lên do tràn dịch khớp, bạn có thể thực hiện một số bước sau. Các biện pháp khắc phục tại nhà cho tràn dịch khớp bao gồm:

• Nhiệt có thể giúp giảm tràn dịch khớp và đau khớp. Chườm đá hoặc túi lạnh, bọc trong vải, vào khớp bị ảnh hưởng trong tối đa 10 phút mỗi lần để giảm sưng.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh để giảm áp lực tỳ đè lên khớp.
• Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ đi lại như gậy, nạng, xe lăn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của sưng khớp

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
• Bệnh nhân cần lạc quan, tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.
• Ăn nhiều rau và trái cây đặc biệt là các loại rau củ quả chứa nhiều chất chống oxy hóa như bông cải xanh, rau bina, cam, táo, cà chua, mâm xôi, nho, việt quất,...
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như cá hồi, cá thu, các loại hạt như hạt óc chó, hạnh nhân,...

Phương pháp phòng ngừa sưng khớp hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh là rất quan trọng để giảm nguy cơ đau khớp. Những người thừa cân có nguy cơ bị đau đầu gối cao gấp 5 lần do trọng lượng dư thừa gây áp lực lên đầu gối.
• Thiếu vận động cũng góp phần đáng kể vào nguy cơ đau khớp. Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường cơ bắp của bạn và giữ cho chúng linh hoạt, giúp ngăn ngừa căng cơ và giảm căng thẳng cho khớp.
• Hút thuốc làm co mạch máu, hạn chế lưu lượng máu và oxy cung cấp cho xương và cơ của bạn. Điều này có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng hiện có hoặc gây ra những tình trạng mới do thiếu dinh dưỡng hợp lý.
• Thiếu ngủ có thể làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề về thể chất, bao gồm đau khớp. Giấc ngủ là lúc cơ thể tự sửa chữa, vì vậy hãy đảm bảo rằng bạn được nghỉ ngơi đầy đủ mỗi đêm.
• Tư thế tốt làm tăng tính linh hoạt bằng cách ngăn chặn áp lực kéo dài lên bất kỳ nhóm cơ hoặc vùng nào trên cơ thể. Ngoài ra, thực hành tư thế tốt giúp giảm căng thẳng cho cơ và khớp của bạn trong các hoạt động hàng ngày như nâng hoặc ngồi ở bàn làm việc trong một thời gian dài.

Xem thêm:

• Bị sưng đau khớp bàn tay nguyên nhân do đâu? 
• Sưng đau khớp cổ chân là bệnh gì? Có nguy hiểm không?