Viêm màng não lympho bào là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm màng não lympho bào là gì?

Viêm màng não lympho bào (Lymphocytic Choriomeningitis) là một bệnh truyền nhiễm do virus lây truyền qua loài gặm nhấm gây ra. Virus viêm màng não lympho bào là một loại virus RNA thuộc họ Arenaviridae. Nhiễm virus này có thể dẫn đến ức chế miễn dịch, viêm gan hoặc viêm màng não. Virus thường lây nhiễm đầu tiên ở loài gặm nhấm, thường gặp nhất là chuột nhà thông thường. Bạn có nguy cơ nhiễm virus này nếu nuôi thú cưng hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã.

Bệnh viêm màng não lympho bào được báo cáo ở khu vực Châu Âu, Châu Mỹ, Úc và Nhật Bản, hoặc có thể xảy ra ở bất cứ nơi nào có động vật gặm nhấm nhiễm virus.

Viêm màng não lympho bào không lây từ người sang người trong hầu hết các trường hợp. Các triệu chứng của viêm màng não lympho bào có thể bao gồm sốt, khó chịu, đau cơ, chán ăn, nhức đầu, buồn nôn và nôn. Bên cạnh đó, mắc viêm màng não lympho bào trong thai kỳ có liên quan đến não úng thuỷ bẩm sinh, viêm màng đệm võng mạc và chậm phát triển trí tuệ.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm màng não lympho bào

Viêm màng não lympho bào có thể không có triệu chứng hoặc có thể có biểu hiện sốt nhẹ, đây là một dấu hiệu lâm sàng phổ biến. Đối với những người bị nhiễm virus và phát bệnh, các triệu chứng khởi phát thường xảy ra sau 8 đến 13 ngày tiếp xúc với virus. Giai đoạn ban đầu có thể kéo dài một tuần, thường bắt đầu với một hoặc nhiều triệu chứng sau, bao gồm:

• Sốt;
• Khó chịu;
• Chán ăn;
• Đau cơ;
• Nhức đầu;
• Buồn nôn và nôn.

Các triệu chứng ít xuất hiện hơn gồm: Đau họng, ho, đau khớp, đau ngực, đau tinh hoàn và đau tuyến nước bọt.

Sau giai đoạn đầu và một vài ngày hồi phục, có thể xảy ra giai đoạn bệnh thứ hai. Ở giai đoạn thứ hai, các triệu chứng bệnh có thể bao gồm:

• Viêm màng não: Sốt, nhức đầu, cứng cổ.
• Viêm não: Buồn ngủ, lú lẫn, rối loạn cảm giác, bất thường vận động như yếu liệt.

Viêm màng não lympho bào cũng được biết đến là nguyên nhân gây ra bệnh não úng thuỷ cấp tính, thường phải phẫu thuật tạo shunt dẫn lưu để giảm áp lực nội sọ. Trong một số trường hợp hiếm gặp, nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm tuỷ, biểu hiện các triệu chứng như yếu cơ, liệt, rối loạn cảm giác. Viêm màng não lymho bào cũng có mối liên hệ với viêm cơ tim.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm màng não lympho bào

Hầu hết người bệnh mắc viêm màng não lympho bào đều sống sót, không có bệnh nhiễm trùng mạn tính nào được mô tả ở người sau giai đoạn cấp tính của bệnh, virus sẽ bị loại bỏ khỏi cơ thể. Tuy nhiên, giống như tất cả các bệnh nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương khác, đặc biệt nếu có viêm não, các tổn thương thần kinh tạm thời hoặc vĩnh viễn có thể xảy ra. Các biến chứng như điếc, viêm khớp cũng đã được báo cáo.

Đặc biệt, ở phụ nữ mang thai bị nhiễm viêm màng não lympho bào có thể truyền bệnh cho thai nhi. Nhiễm trùng xảy ra trong ba tháng đầu có thể dẫn đến tử vong thai nhi và chấm dứt thai kỳ, trong khi ở tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba, dị tật bẩm sinh có thể có thể phát triển. Trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng trong tử cung có thể mắc nhiều dị tật bẩm sinh nghiêm trọng vĩnh viễn, bao gồm các vấn đề về thị lực, chậm phát triển trí tuệ và não úng thuỷ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu có tiếp xúc với động vật gặm nhấm nghi ngờ nhiễm bệnh và có các triệu chứng như đã mô tả ở trên, bao gồm sốt, khó chịu, đau đầu, đau cơ, buồn nôn hay nôn.

Nguyên nhân dẫn đến viêm màng não lympho bào

Viêm màng não lympho bào (Lymphocytic Choriomeningitis) gây ra bởi virus viêm màng não lympho bào (Lymphocytic Choriomeningitis Virus), một thành viên của họ Arenaviridae gây ra.

Sự lây truyền nói chung của virus thông qua việc hít phải virus trong chất bài tiết (nước tiểu hoặc phân) từ loại động vật gặm nhấm nhiễm bệnh. Do đó, lây nhiễm có thể xảy ra khi có tiếp xúc với nước tiểu, phân, nước bọt hoặc ổ của loại gặm nhấm nhiễm bệnh.

Sự lây truyền cũng có thể xảy ra khi tiếp xúc gần với động vật bị nhiễm bệnh, qua việc tiếp xúc trực tiếp qua da hoặc niêm mạc. Như vậy, nếu các chất tiết hoặc vật dụng của động vật nhiễm bệnh được đưa trực tiếp vào vùng da có tổn thương, niêm mạc mũi, mắt hoặc miệng có thể dẫn đến lây nhiễm bệnh. Hoặc qua các vết cắn của động vật bị nhiễm bệnh cũng có thể khiến bạn nhiễm bệnh.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm màng não lympho bào?

Mọi người ở mọi lứa tuổi tiếp xúc với nước tiểu, phân, nước bọt hoặc máu của chuột đều có nguy cơ mắc viêm màng não lympho bào. Người nuôi chuột cũng có thể có nguy cơ mắc viêm màng não lympho bào nếu chuột có nhiễm virus viêm màng não. Thai nhi có nguy cơ lây nhiễm theo chiều dọc nếu mẹ nhiễm bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm màng não lympho bào

Các yếu tố liên quan đến tăng nguy cơ mắc viêm màng não lympho bào bao gồm:

• Các cá nhân ở những nơi có số lượng chuột lớn, đặc biệt là những người trực tiếp tiếp xúc với chuột.
• Nhân viên phòng thí nghiệm tham gia vào việc xử lý chuột.
• Công nhân tại các cơ sở nuôi chuột cho mục đích nghiên cứu hoặc cho ăn.
• Nhiễm trùng nguồn gốc từ người hiến tạng có nhiễm bệnh.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm viêm màng não lympho bào

Nếu bạn có nuôi thú cưng gặm nhấm ở nhà hoặc làm việc với động vật gặm nhấm, bạn có thể có nguy cơ nhiễm viêm màng não lympho bào. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ triệu chứng nào. Tuy nhiên, các triệu chứng của nhiễm viêm màng não lympho bào có thể giống với rất nhiều tình trạng nhiễm virus khác. Do đó, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán bao gồm:

• Tổng phân tích tế bào máu có thể thấy giảm số lượng bạch cầu và tiểu cầu.
• Có tình trạng tăng men gan.
• Chọc dịch não tuỷ làm xét nghiệm, có thể thấy bạch cầu tăng và glucose giảm trong dịch não tuỷ.
• Xét nghiệm kháng thể đặc hiệu trong dịch não tuỷ và trong máu.
• Phản ứng chuỗi polymerase (PCR) cho thấy sự hiện diện của virus viêm màng não lympho bào.

Điều trị viêm màng não lympho bào

Nội khoa

Chưa có thuốc kháng virus nào có thể điều trị nhiễm virus viêm màng não lympho bào.

Chẩn đoán sớm và điều trị triệu chứng là rất cần thiết, đặc biệt là ở người bệnh có suy giảm miễn dịch. Không có phương pháp điều trị đặc hiệụ hoặc chỉ định điều trị cụ thể bắt buộc nào cho viêm màng não lympho bào. Hầu hết người bệnh sẽ cải thiện tình trạng này một cách tự nhiên trong vòng 1 đến 3 tuần mà không để lại di chứng. Các phương pháp điều trị hỗ trợ có thể bao gồm:

• Bù dịch;
• Điều trị với thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
• Giảm ức chế miễn dịch (nếu cần).

Các trường hợp viêm não hoặc viêm màng não cần phải nhập viện để điều trị bên cạnh các điều trị hỗ trợ khác.

Ngoại khoa

Các chỉ định ngoại khoa sẽ tuỳ thuộc vào trường hợp. Ví dụ trong trường hợp biến chứng não úng thuỷ ở trẻ, chỉ định dẫn lưu sẽ được thực hiện để giảm áp lực nội sọ.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của viêm màng não lympho bào

Chế độ sinh hoạt:

Để hạn chế diễn tiến của bệnh, bạn nên tuân thủ theo các điều trị của bác sĩ:

• Các trường hợp nhẹ có thể chỉ cần theo dõi tại nhà, sử dụng các điều trị thuốc giảm triệu chứng để kiểm soát sốt, nhức đầu và nôn.
• Các trường hợp nặng hơn có viêm não và viêm màng não, cần nhập viện theo chỉ định của bác sĩ.
• Nếu tự theo dõi tại nhà, bạn cần tự theo dõi các triệu chứng của mình và đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện triệu chứng mới hay các triệu chứng trở nên nặng hơn.

Chế độ dinh dưỡng:

Như các trường hợp nhiễm virus khác, bạn cần một chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng, các thực phẩm dễ tiêu hoá trong quá trình bệnh. Tham khảo ý kiến của bác sĩ để có một chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Phòng ngừa viêm màng não lympho bào

Có thể ngăn ngừa nhiễm viêm màng não lympho bào bằng cách tránh tiếp xúc với chuột hoang và thực hiện các biện pháp phòng ngừa khi tiếp xúc với thú cưng là động vật gặm nhấm.

Hiếm khi thú cưng bị lây nhiễm virus từ các loài gặm nhấm hoang dã. Người gây giống, cửa hàng thú cưng và chủ vật nuôi nên thực hiện các biện pháp để ngăn chặn sự xâm nhập của các loại gặm nhấm hoang dã. Nếu bạn nuôi thú cưng là loài gặm nhấm, hãy rửa tay bằng xà phòng và nước (hoặc dung dịch sát khuẩn chứa cồn khi không có xà phòng và nước) sau khi xử lý chuồng hay ổ của thú cưng.

Nếu bạn thấy có các loại gặm nhấm xâm nhập trong nhà, hoặc ở xung quanh nhà, hãy thực hiện các biện pháp sau để giảm nguy cơ lây nhiễm virus viêm màng não lympho bào:

• Bịt kín các lỗ hoặc khoảng trống nơi mà động vật gặm nhấm như chuột chui qua.
• Bẫy chuột bằng các dụng cụ thích hợp.
• Dọn dẹp nguồn thức ăn và nơi làm tổ của chuột (hay các loài gặm nhấm) cũng như thực hiện các biện pháp phòng ngừa khi làm sạch các khu vực có động vật nhiễm bệnh.

Các biện pháp giúp dọn dẹp sạch khu vực có động vật gặm nhấm nhiễm bệnh bao gồm:

• Sử dụng hệ thống thông gió chéo trong phòng, hoặc ở những nơi kín không được thông gió trước khi dọn dẹp.
• Đeo găng tay cao su, mủ, nhựa vinyl hoặc nitrile.
• Không khuấy bụi bằng cách hút bụi, quét hay các dụng cụ khác.
• Làm ướt hoàn toàn khu vực bị ô nhiễm bằng dung dịch tẩy hoặc chất khử trùng gia dụng.
• Dung dịch hypochloride, trộn 1 và ½ cốc thuốc tẩy gia dụng trong 1 gallon nước.
• Sau khi ướt, lau sạch các vật liệu bị ô nhiễm bằng khăn ẩm, sau đó lau khu vực đó bằng dung dịch thuốc tẩy hoặc chất sát trùng gia dụng.
• Xịt chất khử trùng lên chược chết, sau đó cho vào túi đôi cùng với tất cả vật liệu tẩy rửa và vứt túi vào hệ thống xử lý chất thải thích hợp.
• Tháo găng tay và rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước (hoặc sung dịch sát khuẩn chứa cồn).

Các câu hỏi thường gặp về viêm màng não lympho bào

Tôi có nguy cơ nhiễm viêm màng não lympho bào nếu có nuôi thú cưng là chuột hay không?

Có thể, nếu thú cưng của bạn có mang mầm bệnh, bạn có nguy cơ bị nhiễm bệnh. Qua việc tiếp xúc với chất tiết của chuột như nước tiểu, nước bọt hay phân của chuột.

Các thuốc kháng virus có hiệu quả điều trị viêm màng não lympho bào hay không?

Hiện tại, các nghiên cứu đều cho thấy không có loại thuốc kháng virus nào có tác dụng giúp điều trị hết tình trạng viêm màng não lympho bào. Việc điều trị tập trung vào theo dõi và quản lý các triệu chứng cũng như biến chứng của bệnh.

Có vắc xin để phòng ngừa viêm màng não lympho bào hay không?

Hiện tại chưa có vắc xin để phòng ngừa đặc hiệu viêm màng não lympho bào. Việc phòng ngừa chủ yếu là tránh tiếp xúc với nguồn nhiễm bệnh.

Tôi phải làm xét nghiệm gì để chẩn đoán mắc viêm màng não lympho bào?

Các xét nghiệm mà bác sĩ có thể chỉ định thực hiện để chẩn đoán viêm màng não lympho bào bao gồm các xét nghiệm máu và xét nghiệm dịch não tuỷ.

Làm sao để phòng ngừa nhiễm bệnh nếu tôi có nuôi thú cưng là chuột?

Nếu có nuôi chuột, để hạn chế nhiễm bệnh, bạn cần rửa tay sạch bằng xà phòng và nước sau khi xử lý chuồng và ổ của chúng. Nếu không có xà phòng, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn bằng cồn và không chứa nước.