Bao nhiêu cân là béo phì? Cách nhận biết và kiểm soát hiệu quả

Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa rõ bao nhiêu cân thì được xem là béo phì. Trên thực tế, cân nặng không phải là yếu tố duy nhất để xác định tình trạng này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cách đánh giá béo phì và cách kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Bao nhiêu cân là béo phì?

Không có con số cân nặng cố định nào áp dụng cho tất cả mọi người để xác định béo phì. Thay vào đó, các chuyên gia y tế sử dụng chỉ số khối cơ thể (BMI) và chu vi vòng bụng để đánh giá.

Chỉ số BMI

BMI (Body Mass Index) là công cụ phổ biến để đánh giá tình trạng cơ thể dựa trên chiều cao và cân nặng. Công thức tính như sau:

BMI = Cân nặng (kg) / [Chiều cao (m)]²

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, mức phân loại BMI dành cho người châu Á như sau:

Ví dụ: Bạn cao 1m60, nặng 65kg, BMI = 65 / (1.6 x 1.6) = 25.4, thuộc nhóm béo phì độ I.

Chu vi vòng bụng

Vòng bụng là chỉ số quan trọng để đánh giá béo phì trung tâm - dạng béo nguy hiểm liên quan đến mỡ nội tạng. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam:

• Nam giới: Vòng bụng ≥ 90cm
• Nữ giới: Vòng bụng ≥ 80cm.

Đây là ngưỡng cảnh báo nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường tuýp 2, hội chứng chuyển hóa…

Béo phì ảnh hưởng gì đến sức khỏe?

Béo phì không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn là yếu tố nguy cơ của hàng loạt bệnh lý:

• Tiểu đường tuýp 2: Đây là mối liên hệ phổ biến nhất. Mỡ nội tạng dư thừa làm giảm khả năng phản ứng của tế bào với insulin, gây ra tình trạng kháng insulin, dẫn đến tăng đường huyết và phát triển bệnh.
• Tăng huyết áp và bệnh tim mạch: Lượng mỡ thừa tạo áp lực lớn lên tim và thành mạch máu. Tim phải làm việc cật lực để bơm máu, gây tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, và về lâu dài có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, suy tim.
• Gan nhiễm mỡ: Chất béo tích tụ bất thường trong tế bào gan, gây gan nhiễm mỡ không do rượu. Tình trạng này có thể tiến triển thành viêm gan mạn tính và cuối cùng là xơ gan.
• Thoái hóa khớp: Trọng lượng cơ thể quá mức tạo ra áp lực cực lớn và liên tục lên các khớp chịu lực như khớp gối, khớp háng và cột sống. Điều này đẩy nhanh quá trình hao mòn sụn, gây đau đớn và dẫn đến thoái hóa khớp sớm.
• Ngưng thở khi ngủ: Mỡ tích tụ quanh cổ và đường thở có thể chèn ép, gây tắc nghẽn, dẫn đến hội chứng ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn. Tình trạng này làm giảm nồng độ oxy trong máu và tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.
• Tâm lý và chất lượng sống: Ngoài các vấn đề thể chất, béo phì còn tác động tiêu cực đến tinh thần, gây ra cảm giác mất tự tin, lo âu và trầm cảm, làm giảm đáng kể khả năng tham gia các hoạt động xã hội và chất lượng sống chung.

Cách kiểm soát cân nặng hiệu quả

Để phòng ngừa và cải thiện tình trạng béo phì, cần kết hợp nhiều phương pháp:

Theo dõi cân nặng và chỉ số định kỳ

Bạn chỉ cần cân mỗi tuần một lần vào buổi sáng để theo dõi cân nặng ổn định. Đo thêm vòng bụng ngang rốn nữa là biết ngay cơ thể có đang tích mỡ hay không. Cách này đơn giản mà giúp bạn kiểm soát tiến trình giảm cân rất hiệu quả.

Ăn uống lành mạnh

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt, chiếm tới 70 - 80% thành công trong việc kiểm soát cân nặng.

• Giảm khẩu phần từ từ, tránh ăn vặt nhiều đường và dầu mỡ.
• Tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt, thực phẩm giàu chất xơ.
• Ưu tiên protein nạc như thịt gà, cá, trứng, đậu hũ.
• Uống đủ nước, hạn chế nước ngọt và rượu bia.

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người béo phì nên giảm tổng lượng calo nạp vào khoảng 500 - 1000 kcal/ngày để giảm 0.5 - 1kg/tuần.

Vận động thường xuyên

Vận động không chỉ đốt cháy calo mà còn cải thiện sức khỏe tim mạch và tinh thần.

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: Đi bộ, yoga, bơi lội…
• Ưu tiên các hoạt động giúp đốt cháy calo và tăng cơ.
• Duy trì thói quen vận động đều đặn, không bỏ giữa chừng.

Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng

Bạn nên ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm để cân bằng hormone kiểm soát cảm giác đói. Khi thiếu ngủ, hormone đói tăng cao, khiến bạn thèm ăn vặt và dễ dàng nạp calo dư thừa. Đồng thời, hãy giảm căng thẳng (stress) bằng cách thiền hoặc nghe nhạc, vì stress làm tăng hormone Cortisol, thúc đẩy cơ thể tích mỡ bụng.

Khi nào cần đi khám để kiểm tra tình trạng béo phì?

Nếu bạn có BMI ≥ 25 hoặc vòng bụng vượt ngưỡng, kèm theo các dấu hiệu như mệt mỏi, khó thở, đau khớp, rối loạn đường huyết… hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

Một số phương pháp chuyên sâu có thể được chỉ định như:

• Phân tích thành phần cơ thể bằng máy InBody.
• Siêu âm mỡ nội tạng.
• Xét nghiệm chuyển hóa, nội tiết.
• Tư vấn dinh dưỡng và tâm lý.

Ngoài ra, trong tháng 10 tới, hệ thống Nhà thuốc Long Châu và Novo Nordisk sẽ chính thức triển khai chiến lược hợp tác toàn diện nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường và béo phì tại Việt Nam. Đây là bước tiến quan trọng giúp người bệnh tiếp cận các giải pháp điều trị hiện đại, sản phẩm chuyên biệt và dịch vụ tư vấn chuyên sâu ngay tại nhà thuốc. Dự kiến sản phẩm mới hỗ trợ kiểm soát béo phì sẽ có mặt vào tháng 10.

Như vậy, để biết bao nhiêu cân là béo phì, bạn cần dựa vào chỉ số BMI và vòng bụng chứ không chỉ nhìn vào con số cân nặng. Việc kiểm soát cân nặng đúng cách không chỉ giúp bạn cải thiện vóc dáng mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài. Nếu bạn đang lo lắng về tình trạng cân nặng của mình, hãy bắt đầu từ việc đo BMI và xây dựng lối sống lành mạnh ngay hôm nay.