Vì sao người béo phì dễ bị đột quỵ?

Nhiều nghiên cứu cho thấy người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ đột quỵ cao hơn rõ rệt so với người có cân nặng bình thường. Nguyên nhân không chỉ nằm ở cân nặng mà còn ở hàng loạt rối loạn đi kèm như cao huyết áp, tiểu đường và xơ vữa động mạch. Những yếu tố này kết hợp với nhau, tạo nên vòng xoắn bệnh lý khiến mạch máu dễ tổn thương và tắc nghẽn hơn.

Vì sao béo phì làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Người béo phì có nguy cơ đột quỵ cao hơn do tình trạng thừa mỡ làm tăng các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, kháng insulin và tổn thương nội mô mạch máu. Những yếu tố này làm tăng khả năng hình thành cục máu đông hoặc vỡ mạch, dẫn đến đột quỵ thiếu máu hoặc xuất huyết não.

Huyết áp cao và tuần hoàn quá tải

Trọng lượng cơ thể càng lớn, tim càng phải co bóp mạnh hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Áp lực tăng lâu ngày khiến thành mạch mất đàn hồi, dẫn đến tăng huyết áp - yếu tố hàng đầu gây đột quỵ. Khi lớp nội mạc mạch máu bị tổn thương, cục máu đông dễ hình thành và di chuyển đến não, gây tắc nghẽn dòng máu.

Ở người béo phì, tình trạng này diễn ra sớm hơn và nặng nề hơn vì áp lực trong hệ tuần hoàn luôn ở mức cao. Càng để lâu, nguy cơ đột quỵ thiếu máu não càng lớn.

Mỡ máu cao và xơ vữa động mạch

Béo phì làm tăng lượng cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, trong khi cholesterol tốt giảm đi. Sự mất cân bằng này khiến chất béo bám vào thành mạch, hình thành mảng xơ vữa, làm lòng mạch hẹp lại và dòng máu khó lưu thông.

Khi mảng xơ vữa vỡ ra, nó có thể tạo thành cục máu đông gây tắc mạch não. Ngược lại, nếu mạch máu đã yếu, việc tăng huyết áp đột ngột có thể khiến mạch vỡ, dẫn đến đột quỵ xuất huyết. Cả hai dạng này đều phổ biến ở người béo phì do hệ mạch máu suy yếu sớm.

Tiểu đường và viêm mạn tính

Người béo phì có nguy cơ cao hơn nhiều lần mắc tiểu đường tuýp 2 do tình trạng kháng insulin, một rối loạn chuyển hóa thường gặp khi mỡ thừa tích tụ lâu dài. Khi đường huyết tăng cao kéo dài, lớp nội mạc mạch máu bị tổn thương và không còn khả năng co giãn linh hoạt. Máu trở nên nhớt hơn, dễ vón cục và làm tắc mạch.

Bên cạnh đó, các tế bào mỡ còn tiết ra các cytokine gây viêm, khiến cơ thể rơi vào trạng thái viêm mạn tính âm thầm. Điều này làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa và tăng nguy cơ đột quỵ.

Mỡ nội tạng và hội chứng chuyển hóa

Không chỉ tổng lượng mỡ, vị trí mỡ tích tụ cũng ảnh hưởng lớn đến nguy cơ đột quỵ. Mỡ nội tạng vùng bụng là loại mỡ nguy hiểm nhất vì nó tác động trực tiếp đến hoạt động của tim, gan và mạch máu. Những người có vòng eo lớn thường mắc hội chứng chuyển hóa, bao gồm cao huyết áp, tăng đường huyết và rối loạn mỡ máu.

Khi tất cả các yếu tố này xảy ra cùng lúc, dòng máu lên não luôn trong tình trạng bất ổn. Ở người có mạch máu bị tổn thương và các yếu tố nguy cơ sẵn có, một biến động huyết áp đột ngột hoặc rối loạn nhịp tim có thể góp phần kích hoạt cơn đột quỵ.

Nên làm gì để giảm béo phì và phòng ngừa đột quỵ?

Việc giảm cân an toàn là bước đầu tiên và quan trọng nhất để hạ nguy cơ đột quỵ. Người thừa cân nên tập trung vào việc điều chỉnh chế độ ăn, ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm giàu chất xơ và hạn chế đồ chiên rán, đường tinh luyện cùng chất béo bão hòa. Ăn chậm, kiểm soát khẩu phần và tránh bỏ bữa giúp ổn định đường huyết và giảm cảm giác thèm ăn.

Bên cạnh đó, tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng lưu thông máu, giảm mỡ nội tạng và cải thiện huyết áp. Những hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hay yoga đều mang lại hiệu quả tốt. Cuối cùng, cần duy trì giấc ngủ đủ, tránh căng thẳng kéo dài và kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi huyết áp, mỡ máu và đường huyết.

Hiểu được vì sao người béo phì dễ bị đột quỵ sẽ giúp mỗi người nhận ra tầm quan trọng của việc kiểm soát cân nặng và cải thiện sức khỏe tim mạch. Chỉ khi chủ động thay đổi lối sống và nuôi dưỡng cơ thể đúng cách, chúng ta mới có thể ngăn ngừa đột quỵ và duy trì cuộc sống tràn đầy năng lượng.

Ozempic® (semaglutide dạng bút tiêm) là thuốc đồng vận thụ thể GLP-1, được chỉ định phối hợp với chế độ ăn uống và luyện tập thể lực nhằm cải thiện kiểm soát đường huyết ở người trưởng thành mắc đái tháo đường type 2 chưa đạt mục tiêu điều trị. Các nghiên cứu lâm sàng trong chuỗi SUSTAIN đã cho thấy semaglutide giúp giảm rõ rệt chỉ số HbA1c, hỗ trợ giảm cân và cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch.

Đặc biệt, ở những bệnh nhân có nguy cơ tim mạch cao, semaglutide còn được chứng minh làm giảm các biến cố tim mạch chính (MACE), bao gồm tử vong do tim mạch, nhồi máu cơ tim không tử vong và đột quỵ không tử vong. Khi kết hợp với lối sống lành mạnh, semaglutide có thể góp phần kiểm soát toàn diện rối loạn chuyển hóa và làm giảm nguy cơ biến chứng mạch máu ở người bệnh.