Bệnh động mạch chi dưới: Triệu chứng, yếu tố nguy cơ và cách điều trị

Bệnh động mạch chi dưới được định nghĩa là bệnh do sự vỡ các mảng xơ vữa trong lòng mạch, từ đó ngăn chặn dòng máu lưu thông. Việc chẩn đoán và điều trị xơ vữa động mạch cần được thực hiện sớm, nhằm ngăn chặn nguy cơ biến cố tim mạch xảy ra.

Tổng quan bệnh động mạch chi dưới

Bệnh động mạch chi dưới hay còn gọi là bệnh động mạch ngoại biên, xảy ra khi có các mảng xơ vữa trong mạch máu, vỡ ra làm tắc nghẽn dòng máu. Mảng xơ vữa hình thành do có sự tăng nồng độ chất béo, cholesterol, canxi và một số chất khác trong máu. Khi các mảng xơ vữa này hình thành sẽ làm hẹp đi một phần hoặc gần như toàn bộ lòng động mạch, làm giảm lượng máu đến chân và các mô ngoại biên khác.

Chính vì máu không lưu thông được đến chân và các mô ngoại biên, nên sẽ làm tăng nguy cơ phát triển tình trạng lở loét, nhiễm trùng da. Nếu không được điều trị sớm, bệnh động mạch chi dưới có thể tiến triển nặng làm hoại tử chân, cần thiết phải cắt cụt chi.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh động mạch chi dưới

Trong bệnh động mạch chi dưới, bệnh nhân thường chỉ tổn thương ở một bên chân. Triệu chứng phổ biến và đáng nghi ngờ nhất là đau chân khi đi bộ quãng ngắn (độ dài đường đi có thể khác nhau tùy người, nhưng hầu hết là không quá xa), đau sẽ giảm khi ngừng đi bộ, được gọi là đau cách hồi.

Nguyên nhân làm chi dưới bị đau khi hoạt động thể chất là do máu và oxy không lưu thông được đến các chi. Cơn đau xảy ra khu trú tại một vùng và giảm sau khi nghỉ ngơi vài phút. Khi tiếp tục di chuyển, cơn đau khởi phát trở lại tương đương với thời gian đi được đoạn đường trước đó.

Ngoài ra, các dấu hiệu khác của bệnh động mạch chi dưới có thể kể đến như:

• Xuất hiện các vùng lở loét trên chân hoặc lòng bàn chân. Đôi khi, tổn thương lan rộng chỉ từ một vết xước nhỏ.
• Da khô, nứt nẻ da do lưu thông máu đến chân kém.
• Dễ bị nhiễm trùng khi vi khuẩn tấn công, do lúc này máu không đến được để tiêu diệt vi khuẩn và tái tạo mô.

Nếu vết loét bị nhiễm trùng không được chăm sóc và điều trị, vùng mô ở chân có thể chết, còn gọi là hoại tử. Tình trạng này xảy ra khi động mạch bị xơ vữa và tắc nghẽn, ngăn cản mô chân nhận đủ oxy và máu.

Khi chân bị hoại tử nặng, thuốc hoặc phẫu thuật không còn hiệu quả, cần thiết phải thực hiện cắt cụt chân. Các dấu hiệu hoại tử tại chi bao gồm đổi màu da, chảy mủ và có mùi hôi do nhiễm trùng.

Yếu tố nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới

Yếu tố nguy cơ làm xuất hiện bệnh động mạch chi dưới bao gồm người hút thuốc lá, béo phì và suy dinh dưỡng. Ngoài ra, nồng độ cholesterol trong máu ở mức cao (do di truyền hoặc chế độ ăn uống giàu chất béo) cũng góp phần thúc đẩy quá trình hình thành các mảng xơ vữa động mạch.

Bên cạnh đó, lối sống ít vận động cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, do làm giảm lượng máu lưu thông đến các chi. Chính vì vậy, việc thường xuyên tập luyện thể chất là lời khuyên sức khỏe giúp cải thiện tuần hoàn máu và ngăn ngừa nguy cơ bệnh tim mạch.

Tình trạng cao huyết áp hoặc bệnh tiểu đường cũng là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh động mạch ngoại biên. Do các bệnh lý này làm tổn thương thành mạch máu của bệnh nhân, khiến chúng dễ bị tắc và thu hẹp lại.

Điều trị bệnh động mạch chi dưới

Điều trị nội khoa

Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc cho người bệnh để kiểm soát mức huyết áp, cholesterol và đường huyết ở khoảng cho phép. Việc duy trì các chỉ số này ở mức an toàn, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới.

Bệnh nhân cần tuân thủ điều trị bằng thuốc suốt đời, bên cạnh việc thay đổi lối sống và phẫu thuật khi cần thiết.

Điều trị phẫu thuật

Bóc tách nội mạc động mạch

Hầu hết những người mắc bệnh động mạch chi dưới đều thành công với phương pháp điều trị bóc tách nội mạch động mạch. Phương pháp này giúp làm sạch lòng động mạch bị tắc nghẽn, bằng cách cạo ra hoặc cắt bỏ mảng bám xơ vữa.

Trước khi thực hiện thủ thuật, người bệnh được gây tê và an thần nhẹ. Sau đó, bác sĩ sẽ bơm thuốc cản quang vào mạch máu để quan sát sự tắc nghẽn trên phim chụp X-quang. Bác sĩ sẽ đưa một ống thông vào cơ thể đi từ động mạch đùi, đến mạch máu bị tắc nghẽn và loại bỏ mảng bám xơ vữa.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định đồng thời các thủ thuật khác, ví dụ như nong động mạch bằng bóng và đặt stent động mạch, để ngăn ngừa tắc nghẽn xảy ra trong tương lai.

Nong mạch và đặt stent

Phương pháp bóc tách nội mạc động mạch không phải luôn luôn có thể thực hiện. Do đó, bác sĩ sẽ thay thế bằng cách nong động mạch bằng bóng hoặc đặt stent mạch vành (đưa lưới kim loại vào mạch máu để mở rộng mạch máu), hai phương pháp có phần đơn giản hơn.

Bệnh nhân sẽ được gây tê trước khi thực hiện. Sau đó, bác sĩ sẽ nong mạch bằng bóng, bằng cách đẩy quả bóng qua một ống thông, đi đến đoạn mạch bị tắc rồi bơm quả bóng lớn lên. Tiếp đó, bác sĩ sẽ đặt stent tại chỗ, nhằm mở rộng mạch máu và duy trì lưu thông máu lâu dài.

Phẫu thuật bắc cầu

Phẫu thuật bắt cầu mạch vành thường được chỉ định cho bệnh nhân tắc nghẽn mạch từng cơn, chi dưới đau khi đi bộ, vết loét trên chân, hoại tử do biến chứng bệnh tiểu đường hoặc thuyên tắc phổi.

Phẫu thuật bắc cầu theo đúng nghĩa đen chính là tạo ra một “tuyến đường mới”, giúp máu lưu thông vòng qua động mạch tắc nghẽn và di chuyển được đến chi dưới. Phẫu thuật bắt cầu mạch vành có thể tránh đi việc phải cắt cụt chân khi bị hoại tử.

Thay đổi lối sống

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh và thường xuyên rèn luyện thể thao giúp giảm nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới, cũng như ngăn ngừa bệnh tái phát nếu đã được điều trị khỏi.

Một số thói quen xấu dễ dẫn đến bệnh động mạch chi dưới và biến cố tim mạch có thể kể đến như béo phì, hút thuốc lá, đường huyết, chỉ số mỡ máu và huyết áp không được kiểm soát tốt. Chính những thói quen này làm tăng nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa trong lòng động mạch của bạn.

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc các kiến thức tổng quan về bệnh động mạch chi dưới, bao gồm triệu chứng, yếu tố nguy cơ và cách điều trị. Bệnh động mạch chi dưới xảy ra do các mảng xơ vữa hình thành trong mạch máu bị vỡ, làm tắt một phần hoặc toàn bộ lòng mạch. Triệu chứng điển hình nhất của bệnh là các cơn đau cách hồi khi bạn di chuyển. Nếu không được điều trị từ sớm, bệnh động mạch chi dưới có thể gây ra đau đớn, loét da và hoại tử chi, có thể cần phải thực hiện cắt bỏ chân.