Bệnh thấp tim là gì? Bệnh thấp tim nguy hiểm như thế nào?

Bệnh thấp tim là một tình trạng bệnh lý phức tạp và nguy hiểm, gây ra khi cơ thể bị nhiễm khuẩn từ liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A. Viêm tim là một trong những biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất của bệnh thấp tim, có thể gây suy tim và các vấn đề liên quan đến van tim. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh thấp tim, những triệu chứng đặc trưng, và tại sao nó được coi là một căn bệnh nguy hiểm cần phải được xem xét và điều trị kịp thời.

Bệnh thấp tim là gì?

Thấp tim là một bệnh lý viêm tự miễn phức tạp, phát triển sau khi bị nhiễm khuẩn đường họng, miệng do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A. Đối với những người mắc bệnh, quá trình từ khi nhiễm liên cầu trong vùng hầu họng đến khi xuất hiện triệu chứng của thấp tim kéo dài trong khoảng 2 - 3 tuần. Việc không được điều trị đầy đủ và đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng tới tim, khớp, não và da.

Thấp tim phổ biến nhất ở trẻ em thuộc độ tuổi 5 - 15 tuổi và tỷ lệ mắc bệnh ở nam nữ là ngang nhau. Bệnh có thể gây ra những biến chứng đáng kể tại tim, gồm viêm tim, dày dính van tim và các tổn thương khác. 

Hậu quả kéo dài của thấp tim có thể làm suy yếu chức năng tim, gây rối loạn nhịp tim, đột quỵ hoặc thậm chí dẫn tới tử vong. Không chỉ giới hạn ở tim, thấp tim còn có thể gây ra các vấn đề khó chữa tại khớp, não và da, tạo thêm gánh nặng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh thấp tim

Cơ chế gây bệnh thấp tim vẫn đang là một vấn đề chưa được xác định rõ ràng và đang được nghiên cứu một cách sâu hơn. Hiện có ba giả thuyết giải thích về cơ chế bệnh sinh của thấp tim, bao gồm:

Thuyết miễn dịch

Trong trường hợp thấp tim, liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A không trực tiếp gây tổn thương các cơ quan trong cơ thể. 

Các nhà khoa học đa số đã đồng thuận về cơ chế bệnh sinh là do sự trùng hợp rủi ro giữa chất có protein trên vi khuẩn liên cầu và protein của một số cấu trúc trên cơ thể người, như cấu trúc van tim, khớp, hệ thần kinh,... Dẫn đến khi bị nhiễm liên cầu khuẩn, cơ thể phản ứng bằng cách tạo ra các kháng thể chống lại vi khuẩn này, gây ra các biểu hiện bệnh.

Thuyết nhiễm độc

Liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A có khả năng gây độc trực tiếp lên các tổ chức trong cơ thể như cơ tim, van tim, màng hoạt dịch, não,... và gây ra các triệu chứng của bệnh thấp tim.

Thuyết dị ứng

Bệnh thấp tim có liên quan tới tính cơ địa. Một số người bẩm sinh có ái lực cao với liên cầu khuẩn. Trong một số trường hợp, nhiều đứa trẻ trong cùng một gia đình cùng mắc bệnh thấp tim do yếu tố gia đình.

Tuy nhiên, để có cái nhìn toàn diện và xác thực hơn về cơ chế gây bệnh thấp tim, cần tiếp tục nghiên cứu và đi sâu vào các khía cạnh khác nhau của bệnh để tìm ra các bằng chứng thực sự rõ ràng và chính xác.

Triệu chứng bệnh thấp tim

Bệnh thấp tim thường xuất hiện sau 2 - 4 tuần sau khi bị viêm họng liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A, và nó có thể gây ra nhiều triệu chứng tại các cơ quan khác nhau:

Khớp

Khoảng 75% trường hợp bị thấp tim có triệu chứng viêm đa khớp cấp và đau khớp. Các khớp lớn và nhỏ như gối, khuỷu tay, cổ tay, cổ chân thường bị viêm, làm khớp sưng, nóng, đỏ và đau, có thể tràn dịch khớp. 

Viêm khớp thường không đối xứng và có tính chất di chuyển (khi một khớp lành thì khớp khác bị viêm). Thời gian viêm mỗi khớp thường dao động từ 3 - 5 ngày, không quá 10 ngày, và thường tự khỏi hoặc khỏi nhanh khi dùng thuốc kháng viêm và corticoid, không để lại di chứng.

Tim (viêm tim)

Đây là biểu hiện nặng và nguy hiểm nhất của bệnh thấp tim, xảy ra ở khoảng 50% các trường hợp thấp tim. Bệnh nhân có thể tử vong do suy tim cấp do viêm tim hoặc suy tim mạn không hồi phục gây ra các bệnh van tim do thấp. 

Các bệnh viêm tim do thấp tim gồm viêm nội tâm mạc đơn thuần (triệu chứng như mệt mỏi, hồi hộp, đánh trống ngực, khó thở khi gắng sức), viêm cơ tim - nội tâm mạc (triệu chứng như mệt mỏi nhiều, khó thở, tiểu ít, vã mồ hôi, huyết áp hạ thấp, tím nhẹ ngoại biên), viêm màng ngoài tim (triệu chứng như đau nhói vùng ngực trái hoặc trước tim, đau khi hít sâu, thay đổi tư thế) và viêm toàn bộ tim (kết hợp các triệu chứng của 3 thể trên).

Thần kinh

Bệnh thấp tim có thể gây ra múa giật (rối loạn vận động, rối loạn ngôn ngữ và rối loạn cảm xúc), và ít phổ biến là các triệu chứng liệt, hôn mê, co giật, và những triệu chứng này cần phải được chú ý và xử lý kịp thời.

Da

Bệnh thấp tim có thể biểu hiện dưới da dưới dạng ban vòng đỏ (có hình tròn, đường kính 1 - 3cm, bờ viền, màu hồng hoặc vàng nhạt, không ngứa, phân bố trên toàn thân và gốc chi, tự khỏi sau vài ngày) hoặc hạt dưới da (cứng, đường kính 0,5 - 2cm, di động dưới da, dính vào nền xương cạnh cột sống, vai, tồn tại vài ngày đến vài tuần rồi biến mất).

Biểu hiện hiếm gặp khác

Bệnh thấp tim có thể gây ra các triệu chứng hiếm gặp khác như viêm màng phổi, viêm phổi kẽ, và đau bụng.

Để đối phó hiệu quả với bệnh thấp tim và hạn chế các biến chứng nặng nề, việc chẩn đoán và điều trị đúng cách là vô cùng quan trọng.

Bệnh thấp tim nguy hiểm như thế nào?

Bệnh thấp tim là một bệnh lý viêm tự miễn, xuất hiện sau khi bị nhiễm khuẩn đường họng miệng do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A. Bệnh thấp tim có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm của bệnh thấp tim:

Viêm tim: Bệnh thấp tim có thể gây viêm đa khớp cấp và viêm cơ tim - nội tâm mạc. Viêm cơ tim là biểu hiện nặng và nguy hiểm nhất của bệnh thấp tim, có thể gây suy tim cấp do viêm tim hoặc suy tim mạn không hồi phục, gây ra các bệnh van tim do thấp. Điều này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm và đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Biến chứng tại khớp: Khi bị thấp tim, một số người có thể phát triển viêm đa khớp cấp, gây đau và viêm ở các khớp lớn và nhỏ như gối, cổ tay, cổ chân. Viêm khớp thường gây khó khăn trong việc vận động và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Biến chứng tại thần kinh: Bệnh thấp tim có thể gây ra múa giật và rối loạn vận động, ngôn ngữ và cảm xúc. Các triệu chứng này có thể gây rối loạn trong hoạt động hàng ngày và gây ảnh hưởng đến khả năng học tập và làm việc của người bệnh.

Biến chứng trên da: Bệnh thấp tim có thể gây ra các biểu hiện ngoại da như ban vòng đỏ hoặc hạt dưới da. Mặc dù thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng các biểu hiện này có thể gây khó chịu và tạo cảm giác tự ti cho người bệnh.

Biến chứng khác: Ngoài các biến chứng đã nêu trên, bệnh thấp tim còn có thể gây ra nhiều biến chứng khác như viêm màng phổi, viêm phổi kẽ, đau bụng, và các vấn đề về tim mạch khác.

Vì vậy, bệnh thấp tim là một bệnh lý nguy hiểm và nghiêm trọng, việc chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách là vô cùng quan trọng để hạn chế các biến chứng và bảo vệ sức khỏe của người bệnh.

Cách phòng bệnh thấp tim

Bệnh thấp tim là một bệnh phổ biến và nguy hiểm. Để phòng ngừa bệnh, cần chú ý giữ ấm cơ thể, vệ sinh răng miệng, và phát hiện sớm tổn thương để điều trị kịp thời.

Những người đã được chẩn đoán bị bệnh tim mạch cần thăm khám định kỳ hàng năm và nếu cần thiết thực hiện can thiệp và điều trị. Để phòng ngừa, cần duy trì lối sống lành mạnh, giữ vệ sinh và ấm cho cổ, ngực, mũi họng, ăn đủ chất để tăng sức đề kháng.

Viêm họng, viêm amidan và viêm xoang cần điều trị triệt để.

Trẻ em từ 5 - 15 tuổi có triệu chứng bất thường cần đến cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch. 

Cần tuân thủ chế độ tiêm phòng tái phát thấp tim theo chỉ dẫn của bác sĩ, vì không tiêm phòng sẽ gây tái phát và suy tim không hồi phục. 

Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các bệnh nhiễm liên cầu khuẩn là cách hiệu quả nhất để phòng tránh bệnh thấp tim. Gia đình cần đưa trẻ tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Xem thêm: Cách phân độ suy tim và kiểm soát suy tim