Sơ cứu nhồi máu cơ tim: Cách nhận biết và hành động kịp thời cứu sống nạn nhân

Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hàng triệu người tử vong do bệnh lý này. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách nhận diện và thực hiện sơ cứu kịp thời. Bài viết này sẽ giải thích cách nhận biết triệu chứng và các biện pháp sơ cứu nhồi máu cơ tim, giúp bạn có thể hành động đúng đắn trong tình huống khẩn cấp.

Sơ cứu nhồi máu cơ tim: Các bước cần thực hiện ngay lập tức

Khi nghi ngờ một người bị nhồi máu cơ tim, hành động nhanh chóng và đúng cách là yếu tố quyết định sự sống còn. Dưới đây là các bước sơ cứu cần thực hiện ngay lập tức:

Bước 1: Kiểm tra tình trạng nạn nhân và gọi cấp cứu

Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu nhồi máu cơ tim, việc đầu tiên là gọi ngay số cấp cứu (115 tại Việt Nam hoặc số cứu hộ địa phương). Cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng nạn nhân, bao gồm triệu chứng như đau ngực, khó thở, hoặc bất tỉnh, để nhân viên y tế chuẩn bị hỗ trợ kịp thời. Nếu có nhiều người xung quanh, hãy nhờ một người gọi cấp cứu trong khi bạn bắt đầu sơ cứu nhồi máu cơ tim.

Các dấu hiệu nhận biết nhồi máu cơ tim bao gồm:

• Đau hoặc cảm giác ép ngực kéo dài hơn vài phút.
• Khó thở, đổ mồ hôi lạnh.
• Buồn nôn, chóng mặt hoặc mệt mỏi bất thường.
• Đau lan ra vai, cánh tay, cổ, hàm hoặc lưng.

Bước 2: Giữ bình tĩnh và khuyến khích nạn nhân nghỉ ngơi

Trong lúc chờ đội cấp cứu, hãy cố gắng giữ cho nạn nhân bình tĩnh. Đề nghị họ ngồi xuống hoặc nằm ở tư thế thoải mái, tốt nhất là ở tư thế nửa nằm nửa ngồi để giảm áp lực lên tim. Tránh để nạn nhân di chuyển hoặc gắng sức, vì điều này có thể làm tình trạng tồi tệ hơn. Bạn cũng nên trấn an nạn nhân bằng giọng nói nhẹ nhàng để giảm căng thẳng.

Bước 3: Sử dụng Aspirin (nếu có thể)

Nếu nạn nhân không bị dị ứng với Aspirin và chưa uống Aspirin trong ngày, hãy cho họ nhai một viên Aspirin 300mg. Aspirin có tác dụng làm loãng máu, giúp giảm sự hình thành cục máu đông - nguyên nhân chính gây tắc mạch vành trong nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, cần đảm bảo nạn nhân tỉnh táo và có thể nuốt được thuốc. Nếu không chắc chắn, hãy chờ nhân viên y tế đến.

Bước 4: Hô hấp nhân tạo hoặc ấn tim ngoài lồng ngực (nếu nạn nhân ngừng thở)

Nếu nạn nhân ngừng thở hoặc không còn mạch, hãy bắt đầu thực hiện hô hấp nhân tạo (CPR) ngay lập tức. Các bước cơ bản bao gồm:

• Ấn tim ngoài lồng ngực: Đặt hai tay chồng lên nhau ở giữa xương ức, ấn mạnh và nhanh với tần suất khoảng 100-120 lần mỗi phút (theo nhịp bài hát “Stayin’ Alive”).
• Thổi ngạt: Nếu được đào tạo, thực hiện thổi ngạt sau mỗi 30 lần ấn tim.

Tiếp tục thực hiện CPR để sơ cứu nhồi máu cơ tim cho đến khi đội cấp cứu đến hoặc nạn nhân có dấu hiệu hồi tỉnh. Nếu có máy khử rung tim tự động (AED) gần đó, hãy sử dụng theo hướng dẫn của máy.

Thống kê và dữ liệu dịch tễ về nhồi máu cơ tim

Hiểu biết về mức độ phổ biến và nguy cơ của nhồi máu cơ tim giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc phòng ngừa và sơ cứu.

Tỷ lệ mắc và tử vong do nhồi máu cơ tim

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tim mạch, trong đó có nhồi máu cơ tim, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, với khoảng 9 triệu ca tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, các bệnh lý tim mạch chiếm tỷ lệ lớn trong các ca nhập viện cấp cứu, đặc biệt ở người lớn tuổi. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nam giới có nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim cao hơn nữ giới, đặc biệt ở độ tuổi từ 45 trở lên. Tuy nhiên, phụ nữ sau mãn kinh cũng có nguy cơ tăng cao do thay đổi nội tiết tố.

Các yếu tố nguy cơ hàng đầu

Những yếu tố làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim bao gồm:

• Huyết áp cao: Gây áp lực lên thành mạch máu, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn.
• Tiểu đường: Làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
• Hút thuốc lá: Gây co mạch và giảm lượng oxy đến tim.
• Cholesterol cao: Góp phần hình thành mảng xơ vữa trong động mạch.
• Lối sống ít vận động: Làm tăng nguy cơ béo phì và bệnh tim mạch.

Việc kiểm soát các yếu tố này thông qua lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.

Làm thế nào để phòng ngừa nhồi máu cơ tim?

Phòng ngừa nhồi máu cơ tim không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biện pháp quan trọng:

Thói quen sống lành mạnh giúp phòng ngừa nhồi máu cơ tim

Một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát căng thẳng, không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giảm nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim, bảo vệ trái tim khỏe mạnh lâu dài.

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm ít chất béo bão hòa. Hạn chế muối, đường và thực phẩm chế biến sẵn. Các nghiên cứu từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải có thể giảm nguy cơ bệnh tim mạch tới 30%.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần, với các bài tập như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga.
• Kiểm soát căng thẳng: Thực hành thiền, hít thở sâu hoặc các hoạt động thư giãn để giảm căng thẳng, vốn là yếu tố góp phần gây bệnh tim mạch.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, cholesterol cao, hoặc tiểu đường. Các xét nghiệm như đo điện tâm đồ (ECG), siêu âm tim hoặc xét nghiệm máu có thể đánh giá sức khỏe tim mạch và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Đối với những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, việc khám sức khỏe định kỳ nên bắt đầu từ độ tuổi 40 hoặc sớm hơn.

Sơ cứu nhồi máu cơ tim là một kỹ năng sống còn, giúp tăng cơ hội sống sót cho nạn nhân trong những giây phút nguy kịch. Việc nhận diện đúng triệu chứng như đau ngực, khó thở, và thực hiện các bước sơ cứu như gọi cấp cứu, sử dụng Aspirin, hoặc thực hiện CPR có thể tạo ra sự khác biệt giữa sự sống và cái chết. Bên cạnh đó, việc phòng ngừa nhồi máu cơ tim thông qua lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ là chìa khóa để bảo vệ trái tim khỏe mạnh. Hãy trang bị kiến thức và kỹ năng sơ cứu để sẵn sàng hành động khi cần thiết, đồng thời duy trì thói quen sống tích cực để giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch.