Béo phì do gen là gì? Cách khắc phục tình trạng béo phì do gen

Xã hội ngày càng phát triển, tỷ lệ người bị béo phì ngày càng có xu hướng gia tăng và trẻ hóa. Không chỉ người lớn, tình trạng béo phì ở trẻ em rất phổ biến. Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ bệnh lý. Tình trạng béo phì có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, béo phì do gen di truyền là một trong số đó. Hiểu rõ về nguyên nhân béo phì do gen sẽ giúp chúng ta có biện pháp phòng ngừa và khắc phục hiệu quả tình trạng này.

Khái quát về béo phì

Béo phì là tình trạng cơ thể bị dư thừa calo và tích trữ dưới dạng chất béo hoặc mô mỡ. Tình trạng này xảy ra do cơ thể lượng calo nạp vào cơ thể nhiều hơn nhu cầu. Vì thế, để đánh giá một người có bị béo phì hay không cần dựa trên tương quan giữa chiều cao, cân nặng để ước tính tỷ lệ mỡ trong cơ thể thay vì chỉ nhìn vào số cân nặng. Bởi thừa cân bà béo phì là 2 khái niệm khác nhau.

Béo phì được xác định bằng cách tính chỉ số khối BMI. Đây cũng là công cụ gián tiếp dùng để đo lường lượng mỡ trong cơ thể, từ đó làm cơ sở để xác định một người béo phì hay không. Chỉ số BMI được áp dụng cho người trưởng thành từ 20 tuổi, không phân biệt giới tính. Để tính ra chỉ số BMI, bạn hãy lấy cân nặng (tính bằng kilogam) chia cho bình phương chiều cao (tính theo mét).

• Chỉ số BMI từ 25,0 đến 29,9: Người bị thừa cân;
• Chỉ số BMI từ 30,0 đến 34,9: Người bị béo phì độ 1;
• Chỉ số BMI từ 35,0 đến 39,9: Người bị béo phì độ 2;
• Chỉ số BMI từ 40,0 trở lên: Người bị béo phì độ 3 hay béo phì nghiêm trọng.

Người bị béo phì do gen hay bất cứ nguyên nhân cũng đều có điểm chung là tăng cân, hình thành nhiều mỡ thừa trên cơ thể, đặc biệt tập trung ở vùng đùi, eo, bụng, ngực, bắp tay, bắp chân,...

Tại các nước phát triển và đang phát triển, béo phì đã trở thành vấn nạn với tỷ lệ người bị béo phì rất cao. Béo phì có thể gây ra nhiều tác hại như:

• Tự ti về ngoại hình: Người bị béo phì thường cảm thấy tự ti về ngoại hình, ngoài ra họ có thế bị kỳ thị, hắt hủi dẫn đến những cảm xúc tiêu cực, nguy cơ mắc bệnh lý tâm thần là rất lớn.
• Dễ mắc các bệnh lý nguy hiểm như bệnh xương khớp, tiểu đường, tim mạch, rối loạn nội tiết, suy giảm trí nhớ, bệnh lý hô hấp, ung thư,...

Tình trạng béo phì do gen là gì?

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng béo phì thường bao gồm sự kết hợp từ nhiều yếu tố trực tiếp và gián tiếp. Trước đây, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt, vận động là những yếu tố hàng đầu khi nhắc tới nguyên nhân béo phì. Hiện nay, ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy béo phì có thể do gen di truyền, theo đó tỷ lệ trẻ bị béo phì tăng cao đột biến ở những gia đình có bố mẹ béo phì.

Vậy câu hỏi đặt ra là béo phì do gen là gì? Có một hay nhiều gen gây ra tình trạng này? Câu trả lời đã được các chuyên gia tìm ra khi nghiên cứu bộ gen của người. Có rất nhiều bộ gen được tìm thấy có liên quan đến béo phì như FTO, LEP, MC4R, INSIG2, PCSK1,... Mỗi loại gen sẽ ảnh hưởng và tác động đến cơ thể theo cách khác nhau, nhưng đều là nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng béo phì. Trong đó, FTO là gen có liên quan chặt chẽ nhất và là “thủ phạm” chính gây ra tình trạng béo phì. Việc hạn chế lượng calo nạp vào cơ thể ở người mang gen béo phì là rất khó.

Thống kê cho thấy, có tới 43% dân số thế giới mang gen FTO. Do đó, việc kiểm tra gen béo phì ở trẻ là rất cần thiết để phụ huynh có thể thực hiện sớm các biện pháp phòng ngừa béo phì.

Cách khắc phục béo phì do gen hiệu quả

Để giảm cân, người bị béo phì do gen có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và cân nặng hiện tại. Một số phương pháp giảm cân phổ biến hiện nay gồm:

Tập thể dục đều đặn

Một người mang gen béo phì nếu thường xuyên tập thể dục đúng cách có thể giảm tới 30% ảnh hưởng của biến thể FTO. Bạn có thể bắt đầu bằng cách đi bộ, bơi lội, đạp xe, yoga, pilates hoặc đơn giản là tăng cường vận động thông qua các hoạt động thường ngày như làm vườn, dắt thú cưng đi dạo, làm việc nhà,...

Thay đổi chế độ ăn uống

Mục đích của phương pháp này chính là giảm lượng calo nạp vào cơ thể. Bạn cần tránh các loại thực phẩm nhiều calo, đồng thời kiểm soát lượng calo mỗi ngày. Một số thực phẩm hỗ trợ giảm cân tốt cho sức khỏe như ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu chất xơ, uống nhiều nước,...

Thay đổi thói quen sinh hoạt

Chỉ cần thay đổi một vài thói quen nhỏ có thể giúp bạn khắc phục tình trạng béo phì do gen hiệu quả. Bạn hãy ăn đúng giờ, ngủ đủ giấc, không bỏ bữa, ăn chậm, tập trung khi ăn,... Đồng thời quản lý trạng thái cảm xúc, tránh tình trạng lo âu, căng thẳng quá mức.

Trên đây là một số thông tin về tình trạng béo phì do gen và các nguyên nhân gây béo phì phổ biến hiện nay. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có thêm kiến thức để áp dụng hiệu quả các biện pháp phòng ngừa và khắc phục tình trạng này.