Dấu hiệu chó bị dại theo từng giai đoạn ai cũng cần nắm rõ

Bệnh dại ở chó thường diễn tiến qua nhiều giai đoạn khác nhau, mỗi giai đoạn lại có những biểu hiện riêng biệt. Nếu nắm rõ các dấu hiệu chó bị dại, bạn sẽ có thể đưa ra biện pháp xử lý phù hợp, kịp thời, bảo vệ an toàn cho chính mình và cộng đồng. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện các triệu chứng của bệnh dại ở chó theo từng giai đoạn cụ thể, từ những thay đổi nhỏ trong hành vi đến các biểu hiện nghiêm trọng hơn.

Dấu hiệu chó bị dại theo từng giai đoạn

Giai đoạn ủ bệnh

Trong giai đoạn này, virus dại đã xâm nhập vào cơ thể nhưng chưa gây ra biểu hiện rõ rệt. Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ 2 tuần đến 4 tháng, đôi khi lâu hơn tùy vào từng trường hợp cụ thể. Mức độ tiến triển phụ thuộc vào ba yếu tố chính:

• Vị trí vết cắn: Càng gần hệ thần kinh trung ương (như đầu, mặt, cổ), virus càng nhanh chóng tấn công lên não, rút ngắn thời gian phát bệnh.
• Độ nghiêm trọng của vết thương: Những vết cắn sâu, rộng tạo điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập nhanh chóng vào hệ thần kinh.
• Lượng virus truyền vào: Vết cắn nhiều, nước bọt nhiều hoặc tổn thương lớn đồng nghĩa với lượng virus cao, khiến bệnh phát nhanh hơn.

Ở giai đoạn này, chó vẫn sinh hoạt bình thường nên rất khó phát hiện. Tuy nhiên, nếu chó có tiền sử bị động vật hoang dã cắn, cần theo dõi sát sao trong thời gian này.

Giai đoạn khởi phát

Sau thời kỳ ủ bệnh là giai đoạn khởi phát, thường kéo dài khoảng 2 - 3 ngày. Lúc này, virus bắt đầu ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, khiến chó có những thay đổi bất thường trong hành vi và phản xạ.

• Chó có thể trở nên cảnh giác thái quá, hung dữ hoặc tránh né con người, trái ngược hoàn toàn với thói quen thường ngày.
• Những con hiền lành bỗng trở nên kích động, trong khi chó năng động lại tỏ ra mệt mỏi, thờ ơ.
• Một dấu hiệu đặc trưng là liếm hoặc cào gãi liên tục tại vết cắn, nơi virus bắt đầu tấn công vào thần kinh.

Đây là thời điểm vàng để nhận biết và cách ly kịp thời, ngăn chặn nguy cơ lây lan bệnh.

Giai đoạn toàn phát

Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn toàn phát, virus đã xâm nhập sâu vào hệ thần kinh trung ương, gây ra các biểu hiện rõ ràng. Có hai thể bệnh điển hình ở giai đoạn này:

Thể hung dữ

Bệnh dại thể hung dữ hay còn gọi là bệnh dại thể điên cuồng, chó mất kiểm soát hành vi, thường xuyên kích động, cắn phá và tấn công người, kể cả chủ nuôi.

• Xuất hiện hành vi ăn uống bất thường như ăn đất, đá, gỗ, rác,...
• Khi bệnh nặng hơn, chó bị liệt cơ hàm, khó ăn uống, chảy nước dãi liên tục, có thể sùi bọt mép.
• Khác với con người, chó không sợ nước nên dấu hiệu này không thể dùng để phân biệt.
• Giai đoạn cuối thường co giật, liệt toàn thân và tử vong nhanh chóng.

Thể liệt (hay còn gọi là thể câm)

• Bệnh dại thể liệt trái ngược với thể hung dữ, chó trở nên trầm lặng, mệt mỏi, dường như không còn sức sống.
• Virus gây liệt dần từ các chi, sau đó lan đến vùng mặt và cổ.
• Xuất hiện biểu hiện khó nuốt, chảy dãi không kiểm soát, nét mặt méo mó, dễ bị nhầm với hóc dị vật.
• Dù chó không hung dữ nhưng nước bọt vẫn chứa virus và có thể lây nhiễm nếu tiếp xúc.
• Chó thường hôn mê và tử vong trong vòng 1 - 2 ngày sau khi phát bệnh toàn phát.

Nhận biết sớm dấu hiệu chó bị dại ở từng giai đoạn là bước quan trọng giúp bạn chủ động phòng tránh, bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng. Nếu nghi ngờ chó có biểu hiện bất thường, hãy liên hệ ngay với cơ sở thú y và tuyệt đối không tiếp xúc gần. Bệnh dại là không thể chữa khỏi sau khi phát bệnh nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được tiêm phòng đầy đủ và phát hiện kịp thời.

Cần làm gì khi nghi ngờ chó bị dại?

Cách ly ngay lập tức

Việc đầu tiên cần làm khi nghi ngờ chó bị dại là tiến hành cách ly nghiêm ngặt. Hãy đưa chó đến khu vực riêng biệt, có rào chắn chắc chắn, tuyệt đối tránh để chó tiếp xúc với người hoặc các vật nuôi khác. Trẻ em, người già, người có hệ miễn dịch yếu, mắc các bệnh lý nền như tiểu đường, cao huyết áp,... hoặc người không có chuyên môn không nên đến gần. Nếu buộc phải tiếp xúc, hãy trang bị đầy đủ đồ bảo hộ như găng tay, khẩu trang, kính chắn, tuyệt đối không để nước bọt của chó dính vào da trần hay niêm mạc.

Virus dại có thể tồn tại trong nước bọt chó trước khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt, do đó, việc cách ly và theo dõi trong ít nhất 10 ngày là bước quan trọng để kiểm soát nguy cơ lây nhiễm. Nếu chó có biểu hiện bất thường về thần kinh (liệt, sùi bọt mép, hung dữ bất thường,…), cần báo ngay cho cơ quan thú y địa phương.

Không tiếp xúc trực tiếp

Trong thời gian cách ly, tuyệt đối không để chó tiếp xúc với người hay động vật khác. Tránh mọi hành động như vuốt ve, cho ăn bằng tay hay dắt đi dạo. Hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm qua nước bọt, máu hoặc dịch cơ thể.

Liên hệ bác sĩ thú y

Ngay khi nghi ngờ, cần gọi cho bác sĩ thú y để được tư vấn và thăm khám kịp thời. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe của chó, kiểm tra lịch tiêm phòng và hướng dẫn cách xử lý phù hợp. Ngoài ra, việc báo cáo sớm còn giúp ngăn chặn nguy cơ dịch bệnh lây lan trong cộng đồng.

Báo với cơ quan chức năng

Ngoài việc liên hệ bác sĩ thú y, chủ nuôi cần nhanh chóng báo cáo trường hợp nghi ngờ chó mắc bệnh dại cho trạm thú y địa phương hoặc chính quyền xã/phường. Đây là bước quan trọng để các cơ quan chuyên môn có thể giám sát, khoanh vùng và xử lý theo đúng quy định phòng chống bệnh truyền nhiễm.

Hướng dẫn phòng ngừa bệnh dại cho người và vật nuôi

Tiêm phòng cho vật nuôi

• Chó, mèo cần được tiêm vắc xin dại mũi đầu tiên khi đủ 3 tháng tuổi, sau đó nhắc lại định kỳ hàng năm.
• Đây là nghĩa vụ bắt buộc theo quy định pháp luật (Nghị định 05/2007/NĐ-CP). Không tiêm phòng có thể bị xử phạt hành chính.

Trang bị kiến thức và kỹ năng xử lý sau phơi nhiễm

• Khi bị chó cắn (kể cả chó nhà đã tiêm phòng), cần rửa kỹ vết thương dưới vòi nước chảy ít nhất 15 phút, sát khuẩn bằng cồn hoặc i-ốt.
• Sau đó, đến cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm phòng nếu cần.
• Tuyệt đối không áp dụng mẹo dân gian như đắp lá, cạo gió, uống thuốc nam hay “lấy nọc” vì không có hiệu quả khoa học.

Kiểm soát vật nuôi

• Không thả rông chó, luôn đeo rọ mõm khi ra ngoài, nuôi nhốt hợp lý tại nhà.
• Chủ nuôi cần hợp tác với cơ quan thú y trong công tác giám sát và tiêm phòng.

Tiêm phòng trước phơi nhiễm cho người có nguy cơ cao

• Áp dụng cho nhân viên thú y, kiểm dịch, người chăm sóc động vật hoang dã, cư dân vùng sâu vùng xa.
• Tiêm dự phòng vắc xin phòng dại giúp tạo miễn dịch sớm, nếu bị cắn chỉ cần tiêm nhắc lại, không cần huyết thanh kháng dại.

Bệnh dại là mối đe dọa nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu mỗi người nâng cao nhận thức và thực hiện đúng các biện pháp bảo vệ. Việc tiêm phòng đầy đủ cho vật nuôi, xử lý đúng cách khi bị chó cắn và chủ động phối hợp với cơ quan chức năng không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là hành động thiết thực vì sức khỏe cộng đồng. Hãy hành động ngay hôm nay để ngăn chặn bệnh dại từ gốc, bảo vệ bản thân, gia đình và xã hội.