Các di chứng tai biến mạch máu não thường gặp là gì?

Theo thống kê, mỗi năm tại Việt Nam, có khoảng 200.000 trường hợp đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não. Trong số này, hơn một nửa tử vong và 90% số người sống sót phải đối mặt với các di chứng nặng nề suốt đời như mất khả năng nói, liệt nửa người hoặc tứ chi. Bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về di chứng tai biến mạch máu não và cách để vượt qua nó.

Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ, là tình trạng mất lưu thông máu đột ngột lên não do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu não. Khi não không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng, các tế bào não sẽ bắt đầu chết, dẫn đến tổn thương não và các di chứng nghiêm trọng.

Các loại tai biến mạch máu não chính bao gồm:

• Tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ: Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% tổng số trường hợp. Điều này xảy ra khi máu không thể lưu thông đến một phần nhỏ của não do động mạch bị tắc nghẽn.
• Tai biến mạch máu não do xuất huyết não: Điều này xảy ra khi một động mạch não bị vỡ do phình to hoặc bất kỳ sự dị dạng nào của hệ thống mạch máu não. Vùng xảy ra vỡ có thể ở bên trong não hoặc giữa não và hộp sọ.
• Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Đôi khi được gọi là cơn đột quỵ nhỏ, TIA xuất hiện khi máu không lưu thông đến một phần của não trong một thời gian ngắn. Đây thường là trường hợp không nguy hiểm và ít gây ra các biến chứng nghiêm trọng, với não hoạt động bình thường trở lại sau khi nhận đủ máu cung cấp.

Các nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não

Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng các mảng bám tích tụ trong lòng mạch máu, làm hẹp lòng mạch và giảm lưu lượng máu đến não. Các mảng bám này có thể hình thành do nhiều yếu tố nguy cơ như:

• Hút thuốc lá;
• Cao huyết áp;
• Cholesterol cao;
• Đái tháo đường;
• Béo phì;
• Lối sống ít vận động.

Tăng huyết áp

Tăng huyết áp là nguyên nhân quan trọng gây xuất huyết não. Khi huyết áp cao, áp lực lên thành mạch máu cũng tăng cao, làm yếu và dễ vỡ. Điều này có thể dẫn đến vỡ mạch máu não, gây xuất huyết não.

Rung nhĩ

Rung nhĩ là rối loạn nhịp tim khiến tim đập không đều và không hiệu quả. Rung nhĩ có thể tạo điều kiện hình thành cục máu đông trong tim. Cục máu đông này có thể di chuyển đến não và gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến tai biến mạch máu não.

Bệnh tim mạch

Một số bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, hẹp van tim,... cũng có thể làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Các bệnh tim mạch này có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến não, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và tắc nghẽn mạch máu.

Bệnh lý về máu

Một số bệnh lý máu như rối loạn đông máu, thiếu máu hồng cầu hình liềm,... cũng có thể làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Các bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến khả năng đông máu hoặc lưu thông máu, dẫn đến nguy cơ cao bị xuất huyết hoặc tắc nghẽn mạch máu não.

Chấn thương đầu

Chấn thương đầu có thể làm tổn thương mạch máu não và dẫn đến tai biến. Chấn thương đầu có thể do tai nạn giao thông, ngã, va đập,...

Lối sống không lành mạnh

Lối sống thiếu lành mạnh như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, chế độ ăn uống thiếu cân bằng, ít vận động,... cũng là các yếu tố nguy cơ tai biến mạch máu não. Lối sống này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, huyết áp, cholesterol,... và làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, tắc nghẽn mạch máu.

Các di chứng tai biến mạch máu não thường gặp

Liệt vận động

Liệt vận động là di chứng phổ biến nhất sau tai biến mạch máu não, ảnh hưởng đến khả năng cử động của cơ thể. Người bệnh có thể bị liệt nửa người, liệt tay chân, liệt mặt,... Mức độ liệt phụ thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương não.

Rối loạn ngôn ngữ

Rối loạn ngôn ngữ là di chứng tai biến mạch máu não ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của người bệnh. Họ có thể gặp khó khăn trong việc nói, mất khả năng nói hoặc khó hiểu lời nói. Mức độ rối loạn phụ thuộc vào vị trí tổn thương não.

Rối loạn chức năng nhận thức

Rối loạn chức năng nhận thức là di chứng ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng tập trung và suy nghĩ của người bệnh. Họ có thể hay quên, suy giảm trí nhớ, mất khả năng tập trung, khó khăn trong việc đưa ra quyết định. 

Rối loạn cảm giác

Rối loạn cảm giác là di chứng tai biến mạch máu não khiến người bệnh bị tê bì, mất cảm giác ở một phần cơ thể. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động và phối hợp các cử động. 

Rối loạn tâm lý

Rối loạn tâm lý là di chứng phổ biến sau tai biến mạch máu não, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Họ có thể bị trầm cảm, lo âu, rối loạn giấc ngủ.

Rối loạn đại tiểu tiện

Rối loạn đại tiểu tiện là di chứng khiến người bệnh mất kiểm soát đại tiểu tiện, tiểu són, bí tiểu. Điều này ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống.

Những bài tập phục hồi vận động cho người bị di chứng tai biến mạch máu não

Dưới đây là một số bài tập tại nhà hữu ích để hỗ trợ phục hồi vận động:

• Bài tập chân: Ngồi thẳng trên ghế, nâng chân trái lên và từ từ hạ xuống, sau đó làm tương tự với chân phải. Lặp lại mỗi chân 10 lần.
• Xoay người: Ngồi thẳng, đặt tay phải vào đùi trái và nhẹ nhàng xoay người sang trái, sau đó làm tương tự với phía bên phải. Lặp lại mỗi bên 15 lần.
• Bài tập co gối: Nằm ngửa, duỗi thẳng hai chân và từ từ co một chân lên gần ngực, giữ vị trí trong khoảng 5-10 giây trước khi trở lại vị trí ban đầu. Lặp lại mỗi chân 10-15 lần.
• Bài tập cánh tay: Tương tự như việc nâng tạ đơn, nhưng bắt đầu với tay không trước khi tăng dần trọng lượng.
• Bài tập vai: Đặt một vật nhẹ trên bàn, như một chai nước, và cố gắng duỗi cánh tay bên tay liệt để lấy vật đó. Thực hiện 5 lần, mỗi lần tăng khoảng cách.
• Bài tập cổ tay: Cầm một chai nước bằng tay liệt và sử dụng cổ tay để nâng lên và hạ xuống chai nước. Lặp lại 10 lần.

Việc phục hồi chức năng do di chứng tai biến mạch máu não là vô cùng quan trọng để giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng tự lập. Người bệnh cần kiên trì luyện tập theo hướng dẫn của các chuyên gia, đồng thời giữ tinh thần lạc quan và có chế độ sinh hoạt hợp lý.

Xem thêm: Top những bệnh viện nào chữa tai biến tốt nhất?