Dấu hiệu trước khi đột quỵ: Tuyệt đối đừng xem nhẹ

Không ít trường hợp đột quỵ xảy ra khi người bệnh đang sinh hoạt bình thường, thậm chí ngay giữa cuộc trò chuyện. Tuy nhiên, theo nhiều tài liệu y khoa, cơ thể thường có những tín hiệu cảnh báo từ sớm trước khi cơn đột quỵ thực sự xảy ra. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện dấu hiệu trước khi đột quỵ, hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và cách xử lý đúng lúc, đúng cách để giảm thiểu tổn thương não bộ cũng như ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu trước khi đột quỵ dễ nhận biết nhưng thường bị bỏ qua

Nhiều trường hợp đột quỵ được ghi nhận có các triệu chứng tiền triệu rõ ràng, nhưng lại không được chú ý kịp thời. Theo CDC Hoa Kỳ, những biểu hiện dưới đây có thể là lời cảnh báo từ cơ thể rằng não bộ đang gặp trục trặc trong lưu thông máu:

• Tê yếu đột ngột ở mặt, cánh tay hoặc chân, thường chỉ xảy ra ở một bên cơ thể.
• Khó nói hoặc nói lắp, người nghe không hiểu mình nói gì.
• Mất thị lực tạm thời ở một hoặc cả hai mắt.
• Cảm giác choáng váng, mất thăng bằng, khó phối hợp vận động.
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân, kèm theo buồn nôn hoặc nôn.

Những triệu chứng này có thể chỉ kéo dài vài phút đến vài giờ, nhưng không nên chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu sớm cảnh báo cơn thiếu máu não thoáng qua, một tình trạng cảnh báo có nguy cơ đột quỵ thực sự trong thời gian ngắn sau đó.

Phân biệt các loại đột quỵ và cách chúng biểu hiện

Đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) được chia thành hai dạng chính, gồm:

Đột quỵ thiếu máu não (Nhồi máu não)

Chiếm hơn 80% các trường hợp đột quỵ, đây là dạng phổ biến nhất và thường xảy ra khi một cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch dẫn máu lên não. Khi não không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, các tế bào não bắt đầu tổn thương chỉ sau vài phút.

Dấu hiệu của đột quỵ thiếu máu não thường khởi phát âm thầm, không quá rõ rệt nên dễ bị bỏ qua. Các triệu chứng có thể gồm tê yếu một bên cơ thể, rối loạn thị giác, nói khó, lơ mơ hoặc lú lẫn nhẹ. Một số người còn cảm thấy mệt bất thường, không đứng vững hoặc gặp khó khăn khi thực hiện những thao tác đơn giản.

Tình trạng này có thể diễn tiến nhanh và nghiêm trọng nếu không được xử trí kịp thời. Đặc biệt, trong một số trường hợp, dấu hiệu ban đầu có thể xuất hiện rồi tự biến mất, nhưng không nên vì vậy mà chủ quan. Việc nhận biết và phản ứng sớm với các biểu hiện bất thường là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ tổn thương vĩnh viễn cho não bộ.

Đột quỵ xuất huyết não

Ít gặp hơn nhưng mức độ nghiêm trọng cao. Xuất hiện đột ngột, đau đầu dữ dội, có thể kèm nôn, mờ mắt, rối loạn ý thức. Người bệnh có thể hôn mê nhanh nếu không cấp cứu kịp thời.

Ngoài ra, tình trạng thiếu máu não thoáng qua (TIA), thường được gọi là "cơn đột quỵ mini" là một dấu hiệu quan trọng cần được chú ý. Mặc dù các triệu chứng có thể tự biến mất trong vòng 24 giờ, nhưng đây là tín hiệu cảnh báo rõ ràng rằng một cơn đột quỵ thực sự có thể xảy ra trong vài ngày tiếp theo.

Những ai dễ gặp dấu hiệu trước khi đột quỵ?

Mặc dù đột quỵ có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các tài liệu y học hiện hành, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, đặc biệt dễ xuất hiện các triệu chứng báo trước như cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), cụ thể:

• Người trên 55 tuổi, đặc biệt là nam giới.
• Người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
• Người hút thuốc lá, uống rượu thường xuyên.
• Người ít vận động, béo phì.
• Người từng bị TIA hoặc có tiền sử gia đình bị đột quỵ.
• Người mắc bệnh tim mạch như rung nhĩ, suy tim.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như căng thẳng kéo dài, chế độ ăn nhiều muối và chất béo bão hòa, mất ngủ mãn tính cũng có thể làm tăng nguy cơ bị đột quỵ.

Việc theo dõi sát sao sức khỏe, đặc biệt là các dấu hiệu trước khi đột quỵ, là cách quan trọng để bảo vệ bản thân và người thân khỏi những hậu quả nặng nề của bệnh lý này.

Phản ứng đúng khi thấy dấu hiệu cảnh báo đột quỵ

Ngay khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, việc cấp cứu đúng cách và kịp thời là yếu tố quan trọng để hạn chế tổn thương não và tăng khả năng phục hồi.

Nguyên tắc FAST (theo CDC Hoa Kỳ) là cách đơn giản để ghi nhớ các bước nhận diện đột quỵ:

• F (Face): Mặt bị xệ một bên khi cười.
• A (Arms): Một tay không thể nâng lên đồng thời với tay kia.
• S (Speech): Nói lắp, không rõ lời.
• T (Time): Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

Tuyệt đối không để người bệnh tự di chuyển, không tự ý cho uống thuốc hay chờ xem triệu chứng có tự hết hay không. Đặc biệt, không nên tự dùng aspirin vì có thể gây hại nếu là xuất huyết não.

"Thời gian vàng” từ khi khởi phát triệu chứng đến lúc điều trị hiệu quả chỉ khoảng 3 - 4,5 giờ. Do đó, việc hành động nhanh có thể giúp cứu sống người bệnh và giảm thiểu nguy cơ tàn phế.

Chủ động phòng ngừa để không bỏ lỡ dấu hiệu cảnh báo đột quỵ

Phòng ngừa đột quỵ không chỉ là giảm nguy cơ xảy ra đột quỵ thực sự mà còn là khả năng nhận biết và xử lý kịp thời dấu hiệu sớm. Một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả bao gồm:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt là huyết áp, đường huyết, mỡ máu và tim mạch.
• Tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút mỗi tuần.
• Duy trì chế độ ăn cân bằng: Nhiều rau xanh, ít muối, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn.
• Ngừng hút thuốc và hạn chế sử dụng rượu bia.
• Quản lý stress hiệu quả, ngủ đủ giấc.

Đột quỵ là một tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, nhưng không phải lúc nào cũng đến một cách đột ngột như nhiều người nghĩ. Việc chú ý đến dấu hiệu trước khi đột quỵ có thể là yếu tố then chốt để kịp thời can thiệp và hạn chế hậu quả đáng tiếc.

Đừng chủ quan trước những tín hiệu bất thường của cơ thể. Một cơn đau đầu bất thường, nói khó, yếu tay chân đột ngột có thể là lời cảnh báo quan trọng bạn không nên bỏ qua.