Cảnh báo 9 biến chứng tim mạch do bệnh cúm có thể xảy ra

Cúm không chỉ là bệnh lý hô hấp đơn thuần mà còn có thể dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim mạch. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền, đòi hỏi sự nhận diện sớm để hạn chế hậu quả lâu dài.

Mối liên hệ giữa bệnh cúm và tim mạch

Mối liên hệ giữa bệnh cúm và tim mạch ngày càng được các nghiên cứu y học ghi nhận và cảnh báo. Cúm là một bệnh nhiễm siêu vi cấp tính, thường gây triệu chứng ở đường hô hấp, tuy nhiên, tác động toàn thân của virus cúm có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến hệ tim mạch, đặc biệt ở những người có sẵn bệnh lý nền như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, suy tim hoặc đái tháo đường.

Cơ chế sinh bệnh có thể bao gồm phản ứng viêm toàn thân do virus cúm kích hoạt, làm tăng gánh nặng lên tim, gây rối loạn nhịp tim, tổn thương cơ tim, hoặc kích hoạt các mảng xơ vữa trong lòng mạch máu, dẫn đến nguy cơ nhồi máu cơ tim cấp. Ngoài ra, tình trạng sốt cao, mất nước và giảm oxy máu trong giai đoạn nhiễm cúm cũng làm tim phải hoạt động nhiều hơn, dễ dẫn đến mất bù ở bệnh nhân có nền tim mạch yếu.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ có thể tăng rõ rệt trong vòng một tuần sau khi nhiễm cúm. Do đó, việc tiêm ngừa cúm hàng năm, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao, không chỉ giúp phòng ngừa bệnh mà còn là một biện pháp bảo vệ tim mạch hiệu quả, góp phần giảm thiểu tỷ lệ nhập viện và tử vong do các biến chứng tim mạch liên quan đến cúm.

9 biến chứng tim mạch do bệnh cúm

Ở những người có bệnh lý nền tim mạch hoặc hệ miễn dịch suy yếu, cúm có thể làm khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các rối loạn tim mạch tiềm ẩn. Dưới đây là 9 biến chứng tim mạch nghiêm trọng có thể xảy ra do bệnh cúm mà người bệnh cần cảnh giác:

Viêm cơ tim

Virus cúm có khả năng xâm nhập trực tiếp vào mô cơ tim, gây viêm và phá hủy tế bào cơ tim. Hậu quả là làm suy giảm chức năng co bóp của tim, dẫn đến các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, đánh trống ngực. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, viêm cơ tim có thể tiến triển thành suy tim hoặc rối loạn nhịp đe dọa tính mạng.

Viêm màng ngoài tim

Viêm màng ngoài tim là tình trạng lớp màng bao quanh tim bị viêm do phản ứng miễn dịch hoặc nhiễm virus. Triệu chứng điển hình gồm đau ngực, khó thở, cảm giác nặng ngực. Trong một số trường hợp, dịch viêm tích tụ quanh tim (tràn dịch màng tim), gây chèn ép tim và suy giảm khả năng bơm máu.

Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

Cúm làm suy giảm miễn dịch tạm thời, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và bám vào các van tim bị tổn thương sẵn, gây viêm nội tâm mạc. Đây là một biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm, có thể dẫn đến hủy hoại van tim và gây suy tim nhanh chóng nếu không điều trị bằng kháng sinh kịp thời.

Tăng đông máu và huyết khối

Tình trạng viêm toàn thân do nhiễm cúm có thể kích hoạt cơ chế đông máu, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong mạch máu. Huyết khối có thể di chuyển và gây tắc mạch phổi, đột quỵ, hoặc nhồi máu cơ tim.

Thúc đẩy tiến triển xơ vữa động mạch

Phản ứng viêm kéo dài sau cúm có thể làm mất ổn định các mảng xơ vữa đã hình thành trong lòng mạch, khiến chúng dễ nứt vỡ và gây tắc mạch. Đây là yếu tố góp phần gia tăng nguy cơ biến cố tim mạch cấp ở người có sẵn bệnh mạch vành.

Suy tim cấp tính

Khi tim bị viêm, thiếu oxy hoặc phải hoạt động quá sức do sốt cao và mất nước, chức năng bơm máu có thể bị suy giảm nghiêm trọng. Người bệnh có thể đột ngột xuất hiện khó thở nặng, phù phổi cấp, tụt huyết áp - các biểu hiện điển hình của suy tim cấp.

Rối loạn nhịp tim

Virus cúm và tình trạng viêm liên quan có thể làm rối loạn hệ thống dẫn truyền điện tim. Điều này có thể gây ra các dạng rối loạn nhịp như rung nhĩ, ngoại tâm thu, hoặc trong trường hợp nặng là nhịp nhanh thất nguy hiểm.

Nhồi máu cơ tim

Cúm có thể là tác nhân khởi phát nhồi máu cơ tim ở người có mạch vành bị hẹp sẵn. Phản ứng viêm thúc đẩy hình thành cục máu đông, làm tắc hoàn toàn mạch vành, gây thiếu máu nuôi cơ tim và dẫn đến nhồi máu. Đây là biến chứng đe dọa tính mạng, cần được can thiệp khẩn cấp.

Đột tử do tim

Sự kết hợp giữa viêm cơ tim, rối loạn nhịp thất, và tổn thương mạch vành nghiêm trọng có thể gây ngưng tim đột ngột, đặc biệt ở người có sẵn bệnh tim nền mà không được theo dõi và phòng ngừa đúng cách. Đột tử là hậu quả nghiêm trọng nhất của biến chứng tim mạch liên quan đến cúm.

Cơ chế tác động của virus cúm lên hệ tim mạch thế nào?

Virus cúm tác động lên hệ tim mạch thông qua nhiều cơ chế bệnh sinh phức tạp, chủ yếu bao gồm:

• Phản ứng viêm toàn thân: Khi nhiễm cúm, cơ thể sẽ kích hoạt hệ miễn dịch giải phóng hàng loạt cytokine và chất trung gian viêm (cytokine storm). Phản ứng viêm này không chỉ khu trú tại hệ hô hấp mà lan rộng toàn thân, gây tổn thương nội mô mạch máu, thúc đẩy quá trình hình thành mảng xơ vữa và gây mất ổn định mảng xơ vữa hiện có.
• Tổn thương trực tiếp mô tim: Một số chủng virus cúm có khả năng xâm nhập trực tiếp vào tế bào cơ tim (myocytes), gây viêm cơ tim. Virus và phản ứng miễn dịch tại chỗ có thể phá huỷ tế bào tim, làm suy giảm khả năng co bóp và gây rối loạn nhịp tim.
• Kích hoạt hệ đông máu: Cúm làm tăng tính kết dính tiểu cầu và hoạt hóa yếu tố đông máu, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối. Huyết khối có thể gây tắc động mạch vành, dẫn đến nhồi máu cơ tim, hoặc gây đột quỵ nếu xảy ra ở động mạch não.
• Tăng gánh tim do stress sinh lý: Sốt cao, mất nước, giảm oxy máu và tăng nhu cầu chuyển hóa trong quá trình nhiễm cúm khiến tim phải hoạt động nhiều hơn để duy trì cung lượng tim. Ở người có bệnh nền tim mạch, tình trạng này dễ dẫn đến suy tim hoặc mất bù cấp.
• Rối loạn nhịp tim: Sự mất cân bằng điện giải, tổn thương cơ tim và phản ứng viêm có thể gây rối loạn hệ thống dẫn truyền điện của tim, dẫn đến các dạng loạn nhịp như rung nhĩ, nhịp nhanh thất hoặc block nhĩ thất.

Người bị tim mạch mắc bệnh cúm nguy hiểm không?

Người có bệnh tim mạch khi mắc cúm đối mặt với nhiều nguy cơ nghiêm trọng hơn so với người không có bệnh nền. Sự kết hợp giữa phản ứng viêm toàn thân do virus cúm và hệ tim mạch vốn đã suy yếu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.

Thống kê từ các tổ chức y tế lớn cho thấy, bệnh nhân tim mạch nhiễm cúm có tỷ lệ nhập viện và tử vong cao hơn rõ rệt. Nhóm đối tượng đặc biệt dễ bị ảnh hưởng gồm người cao tuổi, người có tiền sử suy tim, nhồi máu cơ tim hoặc rung nhĩ. Trong giai đoạn cấp của bệnh cúm, tình trạng sốt cao, mất nước và giảm oxy trong máu khiến tim phải hoạt động nhiều hơn để bù đắp. Điều này làm tăng nguy cơ suy tim mất bù, rối loạn nhịp và nhồi máu cơ tim cấp.

Đáng chú ý, nghiên cứu cho thấy nguy cơ biến cố tim mạch cấp như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ có thể tăng gấp nhiều lần trong vòng một tuần sau khi nhiễm cúm. Đây là hậu quả của tình trạng tăng đông máu, kích hoạt mảng xơ vữa và tổn thương nội mô mạch máu.

Vì vậy, người bệnh tim mạch cần chủ động phòng ngừa bằng cách tiêm ngừa cúm định kỳ hằng năm, đồng thời cần được theo dõi chặt chẽ khi có triệu chứng nhiễm cúm nhằm phát hiện sớm các biến chứng và can thiệp kịp thời.

Biến chứng tim mạch do cúm có thể dẫn đến tử vong không?

Biến chứng tim mạch do cúm hoàn toàn có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt ở những người có bệnh nền tim mạch, người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu. Những biến chứng nghiêm trọng như viêm cơ tim, rối loạn nhịp thất, suy tim cấp, nhồi máu cơ tim cấp hoặc tắc mạch do huyết khối có thể làm tim ngừng hoạt động đột ngột nếu không được xử trí kịp thời.

Đặc biệt, viêm cơ tim do cúm có thể gây loạn nhịp tim nguy hiểm hoặc suy tim tiến triển, còn nhồi máu cơ tim cấp và đột quỵ có thể xảy ra khi các mảng xơ vữa bị kích hoạt hoặc cục máu đông hình thành do phản ứng viêm tăng đông. Đây đều là những biến cố có khả năng gây tử vong cao nếu không được cấp cứu đúng cách và nhanh chóng.

Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã ghi nhận tỷ lệ tử vong do cúm tăng rõ rệt ở nhóm bệnh nhân có bệnh tim mạch sẵn có, nhất là trong các đợt bùng phát dịch cúm theo mùa. Do đó, phòng ngừa và phát hiện sớm biến chứng tim mạch trong quá trình nhiễm cúm là yếu tố then chốt để giảm nguy cơ tử vong.

Phương pháp điều trị biến chứng tim mạch do cúm

Việc điều trị các biến chứng tim mạch do cúm đòi hỏi tiếp cận đa mô thức, kết hợp điều trị nguyên nhân (virus cúm) với xử trí triệu chứng tim mạch kèm theo. Mục tiêu là kiểm soát nhiễm trùng, hạn chế tổn thương tim và phòng ngừa các biến cố nguy hiểm.

Điều trị nguyên nhân do virus cúm:

• Thuốc kháng virus (nhóm neuraminidase inhibitors) như oseltamivir hoặc zanamivir nên được sử dụng càng sớm càng tốt, lý tưởng trong vòng 48 giờ từ khi khởi phát triệu chứng.
• Trong trường hợp nặng hoặc có biến chứng, kháng virus vẫn có thể có lợi nếu dùng muộn hơn, đặc biệt ở người có bệnh tim mạch nền.

Điều trị hỗ trợ và triệu chứng:

• Hạ sốt, bù nước, dưỡng khí nếu cần để giảm gánh nặng cho tim.
• Theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn và các chỉ số huyết động, điện tim nhằm phát hiện sớm biến chứng như rối loạn nhịp hoặc suy tim.

Xử trí các biến chứng tim mạch cụ thể:

• Viêm cơ tim hoặc viêm màng ngoài tim: Nghỉ ngơi tuyệt đối, dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) nếu không chống chỉ định; trường hợp nặng có thể cần corticosteroid hoặc thuốc ức chế miễn dịch.
• Suy tim cấp: Dùng thuốc lợi tiểu, thuốc tăng co bóp cơ tim hoặc thuốc vận mạch nếu tụt huyết áp; trong một số trường hợp nặng có thể cần hỗ trợ tuần hoàn cơ học.
• Rối loạn nhịp tim: Điều chỉnh điện giải, dùng thuốc chống loạn nhịp tùy theo loại nhịp nhanh hay chậm; trường hợp rung thất có thể cần sốc điện.
• Nhồi máu cơ tim cấp: Xử trí như hội chứng mạch vành cấp, bao gồm dùng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp mạch vành qua da nếu có chỉ định.
• Huyết khối và tắc mạch: Sử dụng thuốc kháng đông để ngăn ngừa biến chứng như đột quỵ hoặc thuyên tắc phổi.

Chăm sóc tại đơn vị hồi sức: Với những trường hợp diễn tiến nặng, người bệnh cần được điều trị tại khoa tim mạch can thiệp hoặc hồi sức tích cực để theo dõi liên tục và can thiệp kịp thời.

Phòng ngừa tái phát và theo dõi lâu dài: Sau giai đoạn cấp, bệnh nhân cần được đánh giá chức năng tim, tái khám định kỳ và điều chỉnh thuốc điều trị tim mạch nền nếu cần. Đồng thời, cần được tư vấn tiêm ngừa cúm hằng năm để ngăn ngừa biến cố tương tự trong tương lai.

Nhận thức đúng về biến chứng tim mạch do bệnh cúm có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền tim mạch. Cúm không chỉ gây mệt mỏi tạm thời mà còn có thể kích hoạt các phản ứng viêm toàn thân, dẫn đến tổn thương cơ tim, rối loạn nhịp hoặc suy tim nguy hiểm. Việc chủ động tiêm ngừa cúm định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sát khi xuất hiện triệu chứng nhiễm cúm sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, ngăn ngừa biến chứng nặng và bảo vệ trái tim khỏe mạnh lâu dài.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là đơn vị uy tín với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, hệ thống bảo quản vắc xin theo chuẩn GSP và mạng lưới hơn 200 điểm tiêm chủng trên toàn quốc. Hãy liên hệ hotline miễn phí 1800 6928 để đặt lịch tiêm chủng ngay hôm nay.