Dịch cúm là gì? Biểu hiện và cách chủ động phòng ngừa dịch cúm mùa

Dịch cúm là bệnh truyền nhiễm phổ biến, dễ bùng phát vào thời điểm giao mùa khi thời tiết thay đổi đột ngột. Virus cúm có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp, gây ra các triệu chứng như sốt, ho, đau nhức cơ và mệt mỏi. Hiểu rõ cách phòng ngừa và chăm sóc đúng cách giúp bạn bảo vệ sức khỏe trong mùa cúm hiệu quả hơn.

Dịch cúm là gì?

Cúm (influenza) là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, có thể lây lan quanh năm, đặc biệt gia tăng vào mùa lạnh ở vùng ôn đới hoặc trong giai đoạn thời tiết thay đổi, độ ẩm cao ở vùng nhiệt đới như Việt Nam. Khi nhiều người cùng mắc cúm trong cùng một khu vực và thời gian, ta gọi đó là dịch cúm.

Virus cúm có nhiều chủng, trong đó cúm A và cúm B là hai loại thường gây bệnh ở người. Mỗi năm, các chủng virus cúm có thể biến đổi, dẫn đến những đợt dịch với mức độ ảnh hưởng khác nhau.

Cúm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn tác động đến công việc, học tập và kinh tế xã hội. Vì vậy, chủ động nhận biết và phòng ngừa là điều cần thiết trong mỗi mùa cúm.

Nguyên nhân gây ra các đợt dịch cúm

Có nhiều yếu tố khiến dịch cúm xuất hiện và lan rộng trong cộng đồng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

• Biến đổi của virus cúm: Virus cúm thường xuyên thay đổi cấu trúc di truyền, tạo ra các chủng mới mà hệ miễn dịch chưa nhận diện được.
• Thời tiết lạnh, ẩm: Nhiệt độ thấp khiến virus sống lâu hơn ngoài không khí, đồng thời làm giảm khả năng phòng vệ của niêm mạc mũi họng.
• Môi trường đông đúc: Trường học, văn phòng, phương tiện công cộng là nơi virus dễ lây qua ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc tay.
• Sức đề kháng yếu: Người thiếu ngủ, căng thẳng, dinh dưỡng kém hoặc mắc bệnh mạn tính dễ bị nhiễm cúm hơn.

Hiểu được nguyên nhân giúp bạn chủ động điều chỉnh thói quen sinh hoạt và phòng bệnh hiệu quả hơn trong mùa cúm.

Dấu hiệu nhận biết dịch cúm mùa đang diễn ra

Việc nhận biết sớm khi dịch cúm đang lan rộng giúp bạn kịp thời phòng ngừa và hạn chế tiếp xúc nguy cơ cao. Một số dấu hiệu cảnh báo dịch cúm đang diễn ra gồm:

• Số lượng người mắc cúm tăng nhanh trong khu vực sinh sống, trường học hoặc nơi làm việc.
• Tin tức y tế hoặc cơ quan địa phương thông báo tình hình bệnh cúm gia tăng.
• Nhiều người xung quanh có triệu chứng sốt, ho, đau họng cùng thời điểm.

Khi có các dấu hiệu trên, bạn nên tăng cường biện pháp phòng bệnh, đặc biệt là tiêm vắc xin cúm định kỳ và tuân thủ vệ sinh cá nhân.

Các triệu chứng thường gặp khi mắc cúm

Triệu chứng cúm thường khởi phát đột ngột, dễ nhầm với cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, cúm thường khiến cơ thể mệt mỏi hơn và kéo dài nhiều ngày hơn.

Một số dấu hiệu phổ biến gồm:

• Sốt cao từ 38 - 40°C, ớn lạnh.
• Ho khan, đau rát họng, nghẹt mũi hoặc sổ mũi.
• Đau đầu, đau mỏi cơ, đau khớp.
• Mệt mỏi, chán ăn, ngủ kém.
• Ở trẻ nhỏ, có thể xuất hiện nôn ói hoặc tiêu chảy.

Nếu sau 3 - 5 ngày các triệu chứng không giảm hoặc xuất hiện dấu hiệu nặng như khó thở, đau ngực, cần đến cơ sở y tế. Một số triệu chứng như ho có thể kéo dài trên 2 tuần dù bệnh đã thuyên giảm.

Dịch cúm nguy hiểm như thế nào?

Phần lớn các trường hợp cúm nhẹ sẽ tự khỏi, tuy nhiên dịch cúm có thể trở nên nguy hiểm khi gây ra biến chứng ở nhóm người có sức đề kháng yếu.

Một số biến chứng có thể gặp:

• Viêm phổi, viêm phế quản: Do virus hoặc bội nhiễm vi khuẩn.
• Viêm tai giữa, viêm xoang: Thường gặp ở trẻ nhỏ.
• Suy hô hấp cấp hoặc viêm cơ tim: Có thể xuất hiện ở người già, người có bệnh nền.

Cúm cũng có thể gây ra tình trạng mệt mỏi kéo dài sau khi khỏi bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Đối tượng dễ mắc bệnh khi có dịch cúm mùa

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc cúm cao hơn, bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt dưới 2 tuổi.
• Người cao tuổi trên 65 tuổi.
• Phụ nữ mang thai.
• Người có bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, hen suyễn, suy giảm miễn dịch.
• Nhân viên y tế, giáo viên, người thường xuyên tiếp xúc đông người.

Đây là những nhóm cần được ưu tiên tiêm vắc xin cúm định kỳ mỗi năm để giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng.

Cách điều trị cúm khi mắc phải

Đa số các trường hợp cúm nhẹ có thể tự hồi phục sau 5–7 ngày. Tuy nhiên, điều trị đúng cách giúp rút ngắn thời gian bệnh và hạn chế biến chứng.

Nguyên tắc chăm sóc khi bị cúm gồm:

• Nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức.
• Uống đủ nước, ăn thức ăn mềm, dễ tiêu.
• Sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau khi cần thiết.
• Giữ ấm cơ thể và hạn chế ra ngoài khi thời tiết lạnh.
• Không tự ý dùng kháng sinh nếu không có chỉ định.

Nếu cúm diễn biến nặng hoặc kéo dài, hãy đến cơ sở y tế để được theo dõi và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Cách bảo vệ sức khỏe trong mùa cúm

Phòng bệnh luôn là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân trước dịch cúm. Dưới đây là ba thói quen quan trọng bạn nên duy trì trong mùa cúm:

Tiêm vắc xin cúm định kỳ

Tiêm vắc xin cúm giúp cơ thể hình thành kháng thể chống lại virus cúm, giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế biến chứng nặng. Mỗi năm, bạn nên tiêm một mũi để tăng cường khả năng bảo vệ trước các chủng virus cúm mới xuất hiện.

Hãy đặt lịch tiêm vắc xin cúm tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ

Duy trì vệ sinh tốt là một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn ngừa virus cúm lây lan.
Một số thói quen bạn nên thực hiện hằng ngày:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với người khác.
• Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, nhất là trong mùa dịch.
• Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để tránh phát tán giọt bắn.
• Giữ không gian sống thông thoáng, lau chùi vật dụng thường xuyên như tay nắm cửa, điện thoại, bàn phím.

Tăng cường sức đề kháng tự nhiên

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh là “lá chắn” quan trọng giúp bạn giảm nguy cơ mắc cúm. Bạn có thể hỗ trợ cơ thể bằng cách:

• Ăn uống đầy đủ các nhóm chất, đặc biệt là thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và protein.
• Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày để kích thích lưu thông máu và nâng cao miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc, uống đủ nước, hạn chế rượu bia và tránh hút thuốc lá.

Việc duy trì lối sống khoa học, kết hợp tiêm vắc xin và vệ sinh đúng cách sẽ giúp bạn và gia đình vượt qua mùa cúm an toàn, khỏe mạnh.

Cách chăm sóc người bệnh cúm

Khi chăm sóc người bị cúm, cần đảm bảo an toàn cho cả người bệnh lẫn người chăm sóc.

• Chuẩn bị phòng riêng hoặc giữ khoảng cách khi tiếp xúc.
• Dùng khẩu trang, rửa tay sau khi chăm sóc.
• Đảm bảo người bệnh uống đủ nước, ăn loãng và nghỉ ngơi nhiều.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường như khó thở, sốt cao, mệt mỏi kéo dài để đưa đi khám kịp thời.

Giữ tâm lý thoải mái, không quá lo lắng giúp người bệnh phục hồi nhanh và tránh lây nhiễm trong gia đình.

Dịch cúm là bệnh có thể phòng ngừa nếu mỗi người chủ động bảo vệ bản thân. Việc tiêm vắc xin định kỳ, duy trì thói quen vệ sinh tốt và giữ lối sống lành mạnh là cách hiệu quả để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.