Chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành được thực hiện như thế nào?

Trầm cảm là một vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhưng thường bị bỏ qua. Việc chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành đúng cách là bước đầu tiên quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi. Hiểu rõ các triệu chứng, phương pháp chẩn đoán sẽ giúp người bệnh và gia đình họ có những quyết định chính xác, kịp thời.

Triệu chứng của trầm cảm

Trước khi đi vào cách chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành, hay cùng điểm qua các triệu chứng lâm sàng của trầm cảm.

Các dấu hiệu về mặt tinh thần giúp nhận biết trầm cảm

Trầm cảm không chỉ là cảm giác buồn bã hay mệt mỏi thoáng qua, mà là một tình trạng kéo dài và nghiêm trọng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Một trong những dấu hiệu nhận biết rõ ràng nhất của trầm cảm là sự mất hứng thú và niềm vui trong các hoạt động thường ngày. Người bệnh thường không còn cảm thấy hứng thú với những sở thích trước đây, không muốn tham gia vào các hoạt động xã hội, cảm thấy mọi thứ đều vô nghĩa. 

Cảm giác buồn bã kéo dài là một đặc điểm phổ biến, có thể đi kèm với những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và tương lai. Nhiều người mắc trầm cảm còn cảm thấy tuyệt vọng, cho rằng tình trạng của mình không thể cải thiện được và cuộc sống không còn ý nghĩa.

Những biểu hiện thể chất của trầm cảm

Ngoài những triệu chứng tâm lý, trầm cảm còn thể hiện qua các biểu hiện thể chất rõ ràng. Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng, dù đã nghỉ ngơi đầy đủ. Sự mệt mỏi này không chỉ là do hoạt động thể chất, mà còn là kết quả của sự căng thẳng tâm lý liên tục. Trầm cảm cũng có thể gây ra sự thay đổi đáng kể về cân nặng. Một số người bệnh có thể tăng cân do ăn uống quá mức như một cách để tự an ủi, trong khi những người khác lại sụt cân do mất cảm giác ngon miệng. 

Rối loạn giấc ngủ là một triệu chứng phổ biến khác của trầm cảm. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ, thức dậy giữa đêm hoặc dậy sớm và không thể ngủ lại. Một số người lại ngủ quá nhiều nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy. Những biểu hiện thể chất này không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác nếu không được điều trị kịp thời.

Các yếu tố nguy cơ gây bệnh trầm cảm

Trầm cảm ở người trưởng thành có thể xuất phát từ nhiều yếu tố nguy cơ và nguyên nhân khác nhau. Các yếu tố nguy cơ bao gồm di truyền, tiền sử gia đình có người mắc trầm cảm, và các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống như mất việc làm, ly hôn, hoặc mất người thân. 

Bên cạnh đó, những thay đổi lớn trong cuộc sống như chuyển đổi công việc, di chuyển chỗ ở, trách nhiệm gia đình cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm. Các nguyên nhân sinh học như sự mất cân bằng hóa học trong não và các vấn đề sức khỏe mạn tính cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh trầm cảm.

Các phương pháp chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành

Chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành có nhiều cách và sử dụng nhiều công cụ, phương pháp khác nhau để đánh giá tình trạng tâm lý của bệnh nhân. Một trong những phương pháp phổ biến nhất là sử dụng các bảng câu hỏi và thang đo trầm cảm. Các công cụ này bao gồm những câu hỏi về cảm xúc, hành vi và triệu chứng thể chất mà người bệnh trải qua. 

Ví dụ, thang đo Beck Depression Inventory (BDI) và thang đo Hamilton Depression Rating Scale (HDRS) là hai trong số nhiều thang đo được sử dụng rộng rãi. Các thang đo này giúp xác định mức độ nghiêm trọng của trầm cảm, từ nhẹ đến nặng, và cung cấp cơ sở để thiết lập kế hoạch điều trị phù hợp. Việc đánh giá thông qua bảng câu hỏi không chỉ giúp nhận diện trầm cảm mà còn giúp theo dõi tiến trình điều trị và điều chỉnh khi cần thiết.

Bác sĩ chuyên khoa tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị trầm cảm. Sau khi thu thập thông tin qua bảng câu hỏi và thang đo, bác sĩ sẽ tiến hành các buổi tư vấn, phỏng vấn lâm sàng để hiểu rõ hơn về tình trạng tâm lý của người bệnh. Quá trình này bao gồm việc thảo luận về bệnh sử, các triệu chứng hiện tại, các yếu tố có thể góp phần vào tình trạng trầm cảm như căng thẳng, mất mát, hoặc các vấn đề gia đình. 

Bác sĩ chuyên khoa tâm lý không chỉ có kỹ năng và kiến thức để chẩn đoán chính xác trầm cảm mà còn có thể đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm liệu pháp tâm lý, thuốc chống trầm cảm, hoặc kết hợp cả hai. Họ cũng hỗ trợ người bệnh xây dựng các kỹ năng đối phó và cung cấp sự hướng dẫn liên tục trong suốt quá trình điều trị, đảm bảo rằng người bệnh nhận được sự hỗ trợ toàn diện và kịp thời để cải thiện tình trạng của mình.

Ảnh hưởng của trầm cảm đối với sức khỏe tổng thể

Tác động của trầm cảm đến sức khỏe thể chất 

Trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần mà còn có những tác động đáng kể đến sức khỏe thể chất của người bệnh. Một trong những hệ thống bị ảnh hưởng rõ rệt nhất là hệ miễn dịch. Khi một người bị trầm cảm, cơ thể họ thường xuyên ở trong trạng thái căng thẳng, dẫn đến sự suy giảm chức năng của hệ miễn dịch. Điều này khiến người bệnh dễ bị mắc các bệnh nhiễm trùng và có thời gian hồi phục lâu hơn. 

Ngoài ra, trầm cảm cũng có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng đối với hệ tim mạch. Người bị trầm cảm có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ. Sự liên quan này có thể xuất phát từ lối sống không lành mạnh do trầm cảm gây ra, chẳng hạn như thiếu vận động, chế độ ăn uống không cân bằng, lạm dụng chất kích thích.

Sự liên quan giữa trầm cảm và các bệnh lý tâm thần khác

Trầm cảm thường không tồn tại đơn lẻ mà có thể đi kèm với nhiều bệnh lý tâm thần khác, làm phức tạp thêm quá trình điều trị và hồi phục của người bệnh. Một trong những bệnh lý tâm thần thường gặp nhất ở những người bị trầm cảm là lo âu. 

Trầm cảm và lo âu có nhiều triệu chứng chồng chéo, như sự lo lắng, căng thẳng, khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc. Sự tồn tại đồng thời của hai bệnh lý này có thể làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của mỗi bệnh và kéo dài thời gian điều trị. 

Bên cạnh đó, trầm cảm cũng có mối liên quan mật thiết với các rối loạn ăn uống như chứng biếng ăn tâm thần (anorexia nervosa) và chứng ăn uống vô độ (bulimia nervosa). Những người mắc trầm cảm thường có xu hướng thay đổi thói quen ăn uống, dẫn đến việc ăn quá ít hoặc ăn quá nhiều, và cả hai đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Việc nhận diện và điều trị đồng thời các bệnh lý đi kèm là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của quá trình điều trị trầm cảm.

Bài viết vừa rồi đã cung cấp thông tin về cách chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành cùng các thông tin liên quan. Hy vọng bạn đã tìm được thông tin hữu ích và xin gặp lại ở những bài viết sau.

Xem thêm:

• Dấu hiệu của bệnh trầm cảm nặng
• Ý nghĩa của thang đánh giá trầm cảm Beck