Chỉ số tiểu đường tuýp 1 là bao nhiêu? Cách kiểm soát an toàn và hiệu quả

Tiểu đường tuýp 1 là một bệnh lý tự miễn, trong đó cơ thể không sản xuất đủ insulin để điều hòa lượng đường trong máu. Việc nắm bắt chỉ số tiểu đường tuýp 1 không chỉ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng mà còn giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu liên quan đến chỉ số tiểu đường tuýp 1, từ giá trị, cách đo, đến các biện pháp kiểm soát hiệu quả.

Chỉ số tiểu đường tuýp 1 bao nhiêu?

Tiểu đường tuýp 1 là một rối loạn chuyển hóa phức tạp và để khẳng định chẩn đoán, bác sĩ không thể chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng mà cần đến các xét nghiệm chuyên biệt. Dưới đây là các ngưỡng giá trị thường dùng để xác định liệu một người có đang mắc tiểu đường tuýp 1 hay không:

• Đường huyết lúc đói: Khi đo sau một đêm nhịn ăn từ 8 - 14 tiếng, nếu kết quả đạt từ 126 mg/dL (7 mmol/L) trở lên, nguy cơ tiểu đường rất cao.
• Đường huyết sau khi nạp glucose: Trong xét nghiệm dung nạp glucose đường uống, nếu đường huyết sau 2 giờ đạt từ 200 mg/dL (11,1 mmol/L), đây là một dấu hiệu nghiêm trọng.
• Chỉ số HbA1c: Đây là giá trị phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng gần nhất. Kết quả ≥ 6,5% thường đồng nghĩa với việc đường huyết đã vượt ngưỡng an toàn trong thời gian dài.
• Đường huyết bất kỳ: Một con số từ 200 mg/dL trở lên, nếu đi kèm với các dấu hiệu như mệt mỏi, khát nước, sụt cân, thì nguy cơ tiểu đường tuýp 1 là rất rõ ràng.

Trong những trường hợp không có triệu chứng rõ rệt, bác sĩ thường yêu cầu xét nghiệm lại sau vài ngày để đảm bảo kết quả là chính xác, tránh chẩn đoán sai lệch. Tại nhiều cơ sở y tế, xét nghiệm phổ biến nhất vẫn là đo đường huyết lúc đói, thực hiện hai lần liên tiếp. Nếu cả hai đều vượt ngưỡng 126 mg/dL, đây là dấu hiệu không thể bỏ qua trong việc xác định chỉ số tiểu đường tuýp 1 bất thường.

Các cách đo lường giúp xác định tiểu đường tuýp 1

Để kết luận một người có mắc tiểu đường tuýp 1 hay không, bác sĩ sẽ dựa trên một loạt xét nghiệm chuyên biệt nhằm đo lường và đánh giá mức độ rối loạn chuyển hóa đường trong cơ thể. Mỗi xét nghiệm đóng vai trò riêng trong việc kiểm tra chỉ số tiểu đường tuýp 1, từ đó giúp chẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Xét nghiệm HbA1c (Hemoglobin A1c)

Đây là một trong những phương pháp phổ biến nhất để đánh giá mức đường huyết trung bình trong khoảng thời gian 2 đến 3 tháng gần nhất. Kết quả xét nghiệm HbA1c sẽ cho thấy người bệnh đã duy trì lượng đường trong máu ở mức nào, từ đó phản ánh khả năng kiểm soát bệnh.

• Dưới 5,7%: Mức đường huyết bình thường, chưa có dấu hiệu rối loạn.
• Từ 5,7% đến 6,4%: Cảnh báo nguy cơ tiền tiểu đường.
• Từ 6,5% trở lên: Được coi là ngưỡng xác định tiểu đường.

Xét nghiệm này không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tạm thời như bữa ăn gần nhất, nên có độ tin cậy cao trong việc đánh giá chỉ số tiểu đường tuýp 1 về lâu dài.

Đo đường huyết ngẫu nhiên

Phương pháp này được thực hiện bất kỳ lúc nào trong ngày, không yêu cầu nhịn ăn. Nếu kết quả đường huyết đạt mức 200 mg/dL hoặc cao hơn, đặc biệt nếu kèm theo các triệu chứng điển hình như khát nước quá mức, tiểu nhiều, mệt mỏi kéo dài, thì đây là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng về nguy cơ mắc tiểu đường. Xét nghiệm này thường dùng trong trường hợp cần đánh giá nhanh, đặc biệt khi bệnh nhân có triệu chứng rõ rệt.

Đường huyết lúc đói

Được thực hiện sau khi người bệnh nhịn ăn ít nhất 8 tiếng, thường là vào buổi sáng, xét nghiệm này phản ánh lượng glucose có trong máu mà không bị ảnh hưởng bởi bữa ăn gần nhất. Kết quả được phân chia theo các mức như sau:

• Dưới 100 mg/dL: Mức bình thường.
• Từ 100 - 125 mg/dL: Cảnh báo giai đoạn tiền tiểu đường.
• Từ 126 mg/dL trở lên: Xác định có nguy cơ tiểu đường, nếu lặp lại lần hai vẫn giữ mức này, gần như chắc chắn chẩn đoán bệnh.

Dấu hiệu cảnh báo tiểu đường tuýp 1 thường gặp

Tiểu đường tuýp 1 thường có biểu hiện rõ ràng và xuất hiện khá nhanh chóng. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu này giúp người bệnh phát hiện điều trị kịp thời và kiểm soát hiệu quả chỉ số tiểu đường tuýp 1. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Khát nước kéo dài: Cơ thể mất nước do thận tăng lọc đường, khiến người bệnh uống nhiều nhưng vẫn khát.
• Khô miệng: Thường đi kèm tình trạng khát nước, khiến miệng và cổ họng khô rát.
• Đi tiểu nhiều: Đặc biệt là ban đêm, do lượng đường trong máu cao buộc thận tăng thải nước.
• Sụt cân nhanh: Cơ thể đốt cháy mỡ và cơ để bù năng lượng do không sử dụng được glucose.
• Đói liên tục: Cảm giác đói dai dẳng ngay cả khi vừa ăn, vì tế bào không hấp thụ được đường.
• Mệt mỏi kéo dài: Thiếu năng lượng do glucose không được chuyển hóa gây suy nhược toàn thân.
• Mờ mắt: Đường huyết cao ảnh hưởng đến mao mạch võng mạc, gây nhìn nhòe, giảm thị lực.
• Vết thương lâu lành: Đường huyết cao làm chậm quá trình phục hồi và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Cách kiểm soát chỉ số tiểu đường tuýp 1 hiệu quả

Để kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 1, người bệnh cần kết hợp điều trị bằng insulin, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sát sao các chỉ số đường huyết. Dưới đây là các biện pháp cần thiết giúp kiểm soát chỉ số tiểu đường tuýp 1 an toàn, lâu dài:

• Tiêm insulin đều đặn: Người bệnh bắt buộc phải dùng insulin suốt đời để thay thế cho tuyến tụy không còn hoạt động. Bác sĩ sẽ chỉ định loại insulin phù hợp và hướng dẫn cách sử dụng đúng liều.
• Sử dụng thêm thuốc hỗ trợ: Một số trường hợp có thể cần dùng thuốc điều trị cao huyết áp, mỡ máu hoặc phòng biến chứng tim mạch. Việc phối hợp điều trị cần tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Theo dõi đường huyết hàng ngày: Đo đường huyết trước bữa ăn và trước khi ngủ giúp kiểm soát kịp thời các biến động.
• Xét nghiệm HbA1c định kỳ: Chỉ số HbA1c nên duy trì dưới 7% để giảm nguy cơ biến chứng mạn tính. Nên kiểm tra mỗi 3 - 6 tháng để theo dõi hiệu quả điều trị.
• Ăn uống lành mạnh, kiểm soát tinh bột: Ưu tiên rau củ, trái cây ít đường, đạm nạc và ngũ cốc nguyên cám. Hạn chế đường, đồ chiên rán, nước ngọt và kiểm tra lượng carbohydrate trong khẩu phần ăn hàng ngày.
• Không hút thuốc lá: Thuốc lá làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ biến chứng mắt, thận, tim. Cai thuốc càng sớm càng giảm rủi ro.
• Hạn chế rượu bia: Uống rượu có thể gây hạ đường huyết hoặc nhiễm toan ceton đây là tình trạng cấp cứu nguy hiểm.
• Ngủ đủ và đúng giờ: Thiếu ngủ làm rối loạn hormone và dễ khiến đường huyết tăng cao. Nên ngủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm, tránh thức khuya và căng thẳng kéo dài.
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát đường máu tốt hơn. Nên chọn các hoạt động nhẹ đến vừa như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội ít nhất 30 phút mỗi ngày.

Tiểu đường tuýp 1 là bệnh mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh chủ động tuân thủ phác đồ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh và thường xuyên theo dõi các chỉ số liên quan. Việc hiểu và theo dõi sát chỉ số tiểu đường tuýp 1 không chỉ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm mà còn cải thiện chất lượng sống lâu dài.