Cúm trái mùa: Triệu chứng, cách điều trị và khi nào cần đi khám?

Trong những năm gần đây, tình trạng cúm trái mùa xuất hiện ngày càng phổ biến, nhưng nhiều người nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường và chủ quan trong việc chăm sóc sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận biết dấu hiệu, hiểu cách điều trị cúm trái mùa khoa học và biết khi nào cần đi khám để bảo vệ bản thân và gia đình.

Cúm trái mùa là gì? Vì sao lại xuất hiện?

Cúm trái mùa là tình trạng mắc bệnh cúm không theo đúng thời điểm bùng phát dịch cúm thông thường (thường là cuối thu - đông). Nghĩa là virus cúm xuất hiện và lây lan mạnh vào những giai đoạn “lệch mùa”, như giữa hè hoặc đầu mùa mưa. Sự xuất hiện của cúm trái mùa khiến nhiều người dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác, đặc biệt là cảm lạnh.

Cúm trái mùa thường xảy ra do các yếu tố như:

Biến đổi khí hậu, thời tiết thất thường

Những đợt chuyển mùa đột ngột, lúc nóng, lúc lạnh khiến cơ thể khó thích nghi kịp, làm hệ miễn dịch suy yếu. Khi sức đề kháng giảm, virus cúm dễ xâm nhập và nhân lên nhanh chóng.

Sự biến đổi liên tục của virus cúm

Virus cúm có khả năng biến đổi theo mùa, tạo ra những chủng mới. Khi kết hợp với thay đổi môi trường có thể khiến cúm xuất hiện ngoài thời điểm quen thuộc. Điều này khiến cơ thể chưa kịp có miễn dịch phù hợp để chống lại. Vì vậy, dịch cúm trái mùa có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong năm.

Môi trường đông đúc và thông khí kém

Nơi làm việc, trường học, trung tâm thương mại hoặc nơi công cộng thường tập trung đông người, tạo điều kiện virus phát tán qua không khí. Khi không gian kín và ít thông gió, virus tồn tại lâu hơn và dễ lây lan mạnh.

Chủ quan trong phòng bệnh cúm

Nhiều người thường nghĩ chỉ cần phòng bệnh cúm vào mùa đông, nên bỏ qua việc tiêm phòng hoặc đeo khẩu trang trong thời điểm khác. Điều này khiến họ dễ bị nhiễm virus khi cúm bùng phát trái mùa. Sự chủ quan còn làm tăng nguy cơ lây cho người thân và cộng đồng.

Triệu chứng và biến chứng thường gặp của cúm trái mùa

Khi mắc cúm trái mùa, người bệnh thường gặp các triệu chứng điển hình như:

Sốt cao đột ngột (38 - 40°C)

Cơ thể phản ứng mạnh với virus cúm khiến nhiệt độ tăng nhanh chỉ trong vài giờ. Người bệnh bị sốt thường kèm theo rét run và thường kéo dài 2 - 3 ngày.

Đau đầu và đau mỏi toàn thân

Virus cúm tác động lên hệ miễn dịch, gây ra cảm giác nhức đầu, đau cơ và mệt mỏi toàn thân. Người bệnh thường cảm thấy yếu sức rõ rệt, khó tập trung hoặc khó đứng lâu.

Ho khan hoặc ho có đờm

Niêm mạc đường hô hấp bị kích thích khiến cơn ho xuất hiện liên tục, đặc biệt về đêm. Một số trường hợp có thể xuất hiện đờm loãng do tình trạng viêm lan rộng.

Sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi

Virus gây viêm niêm mạc mũi khiến dịch tiết tăng, gây khó chịu và cản trở hô hấp. Các triệu chứng này dễ khiến người bệnh nhầm với cảm lạnh thông thường.

Đau họng hoặc rát họng

Cổ họng bị viêm do virus tấn công trực tiếp hoặc từ ho kéo dài. Người bệnh có thể nuốt khó, khàn tiếng và cảm giác nóng rát liên tục.

Mệt mỏi, kiệt sức

Cơ thể cần nhiều năng lượng để chống lại virus nên dễ rơi vào trạng thái uể oải và thiếu sức. Triệu chứng này có thể kéo dài dù các biểu hiện khác đã giảm.

Ớn lạnh, đau nhức xương khớp

Nhiễm cúm làm rối loạn điều hòa thân nhiệt, dẫn đến cảm giác lạnh run. Các khớp và cơ cũng chịu tác động của phản ứng viêm nên dễ đau nhức.

Giảm cảm giác ngon miệng, buồn nôn

Tình trạng viêm và sốt khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hơn. Người bệnh chán ăn, khó tiêu hoặc buồn nôn khi mệt nhiều.

Nếu không nhận biết sớm các triệu chứng của cúm trái mùa để chăm sóc sức khỏe và kiểm soát kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm phổi là biến chứng đáng lo ngại nhất, có thể do virus trực tiếp gây bệnh hoặc do bội nhiễm vi khuẩn.
• Trẻ em cũng dễ gặp viêm tai giữa, gây sốt, đau tai và ảnh hưởng thính giác nếu không điều trị kịp thời.
• Một số trường hợp hiếm có thể gặp biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim, viêm màng não, đe dọa đến tính mạng.
• Sốt cao kéo dài cũng khiến cơ thể mất nước nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
• Với những người có bệnh nền, cúm trái mùa có thể làm bệnh tình trở nặng, gây suy hô hấp, tăng đường huyết hoặc kích hoạt cơn hen cấp.

Cách điều trị cúm trái mùa tại nhà

Khi bị cúm trái mùa, nguyên tắc quan trọng nhất là điều trị theo triệu chứng, tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh vì kháng sinh không có tác dụng với virus cúm. Để giảm nhanh triệu chứng và giúp cơ thể hồi phục an toàn, bạn có thể áp dụng các cách điều trị cúm trái mùa tại nhà sau đây:

Điều trị không dùng thuốc

Người bệnh nên nghỉ ngơi đầy đủ, giữ môi trường thoáng khí và theo dõi các dấu hiệu nghiêm trọng để kịp thời đến cơ sở y tế nếu cần. Bên cạnh đó, cần uống đủ nước mỗi ngày và bù chất điện giải nếu sốt cao kéo dài nhằm tránh tình trạng mất nước. Việc chườm ấm hoặc lau người bằng nước ấm giúp hạ nhiệt an toàn, đặc biệt hữu ích khi trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi không đáp ứng tốt với thuốc hạ sốt.

Ngoài ra, súc miệng bằng nước muối ấm và giữ ấm vùng cổ - họng - mũi giúp giảm đau rát và hạn chế vi khuẩn bội nhiễm. Chế độ ăn nên ưu tiên thức ăn lỏng, ấm, dễ tiêu như cháo, súp, đồng thời bổ sung vitamin C tự nhiên từ trái cây để tăng cường miễn dịch.

Điều trị bằng thuốc không kê đơn

Khi sốt trên 38 - 38,5°C hoặc gây mệt nhiều, người bệnh có thể dùng paracetamol theo đúng liều khuyến cáo để hạ sốt và giảm đau nhức. Nếu ho khan nhiều, có thể sử dụng thuốc giảm ho, còn ho đờm thì nên dùng thuốc long đờm để giúp tống dịch ra ngoài dễ hơn. Thuốc chống nghẹt mũi dạng xịt hoặc uống có thể dùng trong thời gian ngắn, nhưng tránh lạm dụng vì dễ gây phụ thuộc hoặc kích ứng niêm mạc. Tuy nhiên, người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Khi nào cần dùng thuốc kháng virus?

Thuốc kháng virus cúm chỉ được chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt như người thuộc nhóm nguy cơ cao (trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền) hoặc người có triệu chứng nặng. Các thuốc thường được sử dụng gồm Oseltamivir và Zanamivir, và chỉ nên dùng khi có toa của bác sĩ để đảm bảo an toàn. Không tự ý mua vì thuốc kháng virus có thể gây tác dụng phụ và nguy cơ kháng thuốc nếu sử dụng không đúng cách. Việc điều trị kháng virus sớm (trong 48 giờ đầu) giúp giảm nguy cơ biến chứng và rút ngắn thời gian bệnh.

Trường hợp cần đi khám sớm

Người mắc cúm trái mùa cần đến cơ sở y tế sớm nếu:

• Bị sốt trên 39°C kéo dài quá 48 - 72 giờ, vì đây có thể là dấu hiệu cơ thể không đáp ứng với điều trị tại nhà hoặc đang xuất hiện biến chứng.
• Khi xuất hiện ho nặng, khó thở hoặc đau tức ngực, nguy cơ viêm phổi do virus hoặc bội nhiễm vi khuẩn rất cao và cần được bác sĩ thăm khám ngay.
• Nếu người bệnh có biểu hiện tím tái, lơ mơ, li bì, đây là dấu hiệu cảnh báo thiếu oxy hoặc rối loạn tri giác, bắt buộc phải cấp cứu kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.
• Đau đầu dữ dội hoặc nôn liên tục không chỉ gây mất nước mà còn có thể liên quan đến các biến chứng hiếm gặp như viêm màng não do cúm.

Cúm trái mùa tuy thường diễn tiến nhẹ nhưng vẫn có thể gây biến chứng ở người có sức đề kháng kém, trẻ nhỏ hoặc người lớn tuổi. Tiêm phòng cúm hàng năm giúp giảm nguy cơ mắc các chủng cúm phổ biến và hạn chế biến chứng nghiêm trọng nếu nhiễm virus. Để được tư vấn về vắc xin cúm, bạn có thể liên hệ với các trung tâm tiêm chủng của Long Châu trên toàn quốc.