Đặc điểm giải phẫu xương đùi và các bệnh lý liên quan

Bài viết này sẽ giới thiệu chi tiết về giải phẫu xương đùi, một trong những xương quan trọng nhất trong cơ thể con người. Xương đùi không chỉ là xương dài nhất và chắc khỏe nhất, mà còn đóng vai trò chủ chốt trong việc chịu lực và hỗ trợ vận động. Từ cấu trúc, chức năng cho đến các mối liên hệ với những bộ phận khác của cơ thể, chúng ta sẽ khám phá toàn diện về xương đùi cũng như các bệnh lý liên quan.

Giải phẫu xương đùi

Xương đùi là xương lớn nhất và dài nhất trong cơ thể người, kéo dài từ hông đến đầu gối. Ở nam giới trưởng thành, xương đùi dài trung bình khoảng 48 cm và nặng khoảng 285 gr. Đây là một xương cứng, khỏe và không dễ gãy. Tuy nhiên, gãy xương đùi có thể gây chảy máu nghiêm trọng và là một tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng.

Xương đùi là xương duy nhất ở đùi, có cấu trúc dày với các sụn ở hai đầu và một khoang chứa tủy xương. Là một loại xương dài, xương đùi có ba phần chính: Đầu gần, trục giữa và đầu xa. Cụ thể, cấu tạo xương đùi bao gồm:

Đầu gần

Đầu gần, hay còn gọi là mỏm trên, là phần trên của xương đùi, khớp với xương chày để tạo thành khớp háng. Đầu gần bao gồm một số thành phần sau:

• Đầu của xương đùi: Có dạng hình cầu, hướng lên trên và hơi chếch về phía trước với một lỗ nhỏ ở giữa. Đầu này khớp với xương chậu tạo thành khớp háng. Cổ xương đùi là phần xương nối giữa đầu và trục xương, hỗ trợ đầu xương đùi. Trên chỏm xương đùi có một chỗ lõm gọi là hố của đầu xương đùi, nơi dây chằng đi qua và kết nối với đầu xương đùi.
• Đốt chuyển lớn: Nằm bên ngoài và phía sau xương đùi, là điểm kết nối của cơ mông nhỡ, cơ mông nhỏ và cơ hình lê.
• Hố đốt chuyển: Là khu vực nằm ở mặt trong của đốt chuyển lớn, là nơi bám của cơ bịt trong, cơ sinh đôi trên và cơ sinh đôi dưới.
• Đốt chuyển nhỏ: Nằm phía sau và bên trong xương đùi, là điểm bám của cơ chậu.
• Đường gian mấu chuyển trước: Là một đường nhỏ nối giữa trục xương đùi và cổ xương đùi, chạy từ đốt chuyển lớn đến đốt chuyển nhỏ, giúp tăng cường sự chắc chắn của xương đùi.
• Đường gân mấu chuyển là một đường dọc nằm ở giữa trục và cổ xương đùi. Nó chạy từ đốt chuyển lớn đến đốt chuyển nhỏ, tạo ra một cấu trúc chắc chắn và cung cấp điểm gắn kết cho các cơ và mô xung quanh.

Trục xương đùi

Trục hay thân của xương đùi là phần kéo dài của xương đến các điểm sau:

• Đường ráp xương đùi: Đường ráp của xương đùi là một đường thô, kép, nằm ở mặt sau của trục xương đùi, hỗ trợ kết nối hai cơ vasti. Ngoài ra, đường ráp của xương đùi cũng là vị trí của các cấu trúc dẫn truyền của đùi, cơ mông và cơ lược.
• Mào lược: Là một dãy đồi nhỏ nằm ở phía trước và bên trong của xương đùi, cung cấp nơi bám cho cơ lược và cũng là một điểm tham chiếu quan trọng cho một số mối liên kết cơ.
• Mấu lồi cơ mông là một vùng thô ráp, có hình dạng thuôn dài theo trục của xương đùi và thẳng ở hai bên. Nó đóng vai trò như một vị trí chèn và hỗ trợ các cơ mông.
• Mặt ngoài vùng khoeo: Đây là một khu vực hình tam giác ở phía sau của xương đùi, thường được tìm thấy ở phần xa của trục xương đùi. Động mạch khoeo thường nằm ở trên bề mặt khoeo của khu vực này.

Đầu xa của xương đùi

Phần cuối của xương đùi, hay còn gọi là phần đầu xa, là phần dưới của xương và khớp với khớp gối. Phần đầu xa của xương đùi có các điểm mốc như sau:

• Lồi cầu bên trong xương đùi.
• Lồi cầu bên ngoài xương đùi .
• Mặt ngoài xương bánh chè.
• Hố gian lồi cầu.

Bên trong thân xương đùi là khoang tủy, chứa tủy xương, trong khi phần cuối của xương đùi là phần xương đặc, rắn chắc và không chứa tủy. Bao quanh phần xương đặc là xương xốp, có nhiều hốc nhỏ, phân tán khắp nơi. Ở phần cổ và đầu xương đùi chứa các xương xốp.

Nguồn cung cấp máu

Động mạch đùi chịu trách nhiệm cung cấp máu chính cho các chi dưới. Các tĩnh mạch mũ đùi giữa là nguồn cung cấp máu cho chỏm xương đùi, động mạch vòng bên và động mạch thắt lưng. Các tĩnh mạch mũ đùi giữa là các nhánh của động mạch đùi, trong khi động mạch thắt lưng là một nhánh của động mạch chậu trong. Động mạch đùi bắt đầu từ động mạch bịt, chạy qua dây chằng chéo sau xương đùi như một nguồn cung cấp máu hỗ trợ cho chỏm xương đùi. Tuy nhiên, trong thời kỳ trưởng thành, động mạch này không phải là nguồn cung cấp máu chính.

Các nhánh xuyên của động mạch đùi sâu cung cấp máu cho trục và phần đầu xa của xương đùi.

Chức năng của xương đùi

Xương đùi là xương chính của chân, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nâng đỡ trọng lượng cơ thể và có khả năng chịu tải trọng gấp 30 lần trọng lượng cơ thể. Nó cung cấp khả năng linh hoạt cho khớp và làm đòn bẩy cho chân. Vận động của khớp đùi cho phép thực hiện các hoạt động như đứng, đi bộ và chạy.

Xương đùi đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chịu trọng lượng cơ thể và khả năng di chuyển của cơ thể. Nó là xương chính của chân, nơi tất cả các xương khác của chân được gắn vào phần đầu xa của nó.

Khoang tủy xương chứa tủy đỏ, tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu. Theo thời gian, tủy đỏ sẽ được thay thế bằng tủy vàng, lưu trữ các mô mỡ và chất béo.

Xương đùi cũng lưu trữ một lượng máu tương đối, mặc dù lượng máu này thường khó đo. Do đó, gãy xương đùi thường dẫn đến mất máu nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng. Trong các trường hợp như vậy, bác sĩ có thể cấm một cây kim dài vào xương xốp để truyền chất lỏng vào máu để bù lại lượng nước đã mất và tránh tình trạng sốc.

Ngoài ra, xương đùi là nơi bắt nguồn của nhiều cơ và dây chằng, giúp tạo ra các chuyển động và tăng tính linh hoạt của các chi dưới.

Có một số vấn đề thường gặp ở xương đùi, trong đó gãy cổ xương đùi là một trong những vấn đề phổ biến nhất. Điều này thường xảy ra ở người lớn tuổi và người suy giảm mật độ xương. Ở người trẻ, gãy cổ xương đùi thường xảy ra sau tai nạn hoặc va chạm với lực tác động cao.

Các bệnh lý thường gặp

Có một số bệnh lý thường gặp ở xương đùi, bao gồm:

• Gãy xương đùi;
• Viêm khớp đùi;
• Hội chứng đau xương bánh chè;
• Suy thoái cổ xương đùi;
• Gãy xương do căng thẳng;
• Trật khớp háng;
• Bệnh Perthes;
• Xoắn xương đùi;
• Viêm bao hoạt dịch.

Để chẩn đoán và điều trị các vấn đề này, cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa phù hợp.

Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về giải phẫu và vai trò của xương đùi trong cơ thể con người. Xương đùi không chỉ là xương chính của chân, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trọng lượng cơ thể và khả năng di chuyển. Việc hiểu biết về xương đùi giúp chúng ta duy trì sức khỏe và chăm sóc bản thân một cách hiệu quả.

Xem thêm: 

• Giải phẫu bệnh là gì? Các xét nghiệm giải phẫu bệnh thường gặp
• Đặc điểm giải phẫu buồng trứng và một số bệnh lý liên quan