Dấu hiệu cảnh báo hội chứng ADHD ở người lớn​ cần đặc biệt lưu ý

Hội chứng ADHD thường được biết đến ở trẻ em, nhưng ít ai nhận ra nó có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Người lớn mắc ADHD đối mặt với thách thức trong công việc, mối quan hệ và sức khỏe tinh thần. Bạn biết gì về ADHD ở người lớn? Trong bài viết này, Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hội chứng ADHD ở người lớn​.

Hội chứng ADHD ở người lớn là gì?

ADHD là viết tắt của Attention Deficit Hyperactivity Disorder, nghĩa là rối loạn tăng động giảm chú ý. Đây là một rối loạn phát triển thần kinh, thường xuất hiện trước 12 tuổi. Tuy nhiên, các triệu chứng có thể bắt đầu từ 3 - 6 tuổi và kéo dài đến tuổi trưởng thành hoặc chỉ được phát hiện khi đã trưởng thành. ​

Nhiều người mắc ADHD không được chẩn đoán từ nhỏ mà chỉ phát hiện ra khi đã trưởng thành. Điều này có thể do triệu chứng không rõ ràng lúc nhỏ hoặc bị bỏ qua. Ở trẻ em, ADHD có thể bị nhầm với tính hiếu động bình thường ở trẻ, rối loạn lo âu hoặc trầm cảm, trẻ thiếu động lực hoặc kém kỷ luật. Ở người lớn, ADHD thường bị chẩn đoán muộn do triệu chứng bị che giấu bởi trách nhiệm công việc, gia đình hoặc bị nhầm lẫn với stress, kiệt sức và rối loạn lo âu.

Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), khoảng 2,5 - 4,4% người trưởng thành trên toàn thế giới mắc ADHD. Ở Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu quy mô lớn về ADHD ở người lớn. Nhưng theo ước tính từ các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ này có thể tương đương khoảng 2 - 5% dân số trưởng thành.

Nguyên nhân của hội chứng ADHD ở người lớn​

ADHD ở người lớn​ có liên quan đến bất thường trong hoạt động của não bộ, đặc biệt là vùng kiểm soát sự chú ý, hành vi và cảm xúc. Một số yếu tố có thể góp phần gây ra ADHD ở người lớn như:

Yếu tố di truyền

ADHD có tính di truyền cao, với khoảng 70 - 80% các trường hợp có liên quan đến yếu tố gia đình. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc ADHD, nguy cơ mắc rối loạn này ở các thành viên khác trong gia đình sẽ cao hơn. Các nghiên cứu về sinh đôi cũng cho thấy nếu một người sinh đôi mắc ADHD, người còn lại có khả năng mắc bệnh lên đến 77%.

Bất thường trong cấu trúc và hoạt động não bộ

Hình ảnh chụp não bằng MRI cho thấy người mắc ADHD có vùng vỏ não trước trán kém phát triển. Điều này ảnh hưởng đến khả năng tập trung, lập kế hoạch và kiểm soát hành vi. Ngoài ra, mức dopamine và norepinephrine - hai chất dẫn truyền thần kinh quan trọng - thường bị suy giảm ở người mắc ADHD. Sự thiếu hụt này làm giảm khả năng duy trì sự chú ý, xử lý thông tin và kiểm soát xung động, dẫn đến các triệu chứng đặc trưng của hội chứng ADHD ở người lớn​.

Yếu tố môi trường và tác động từ thời thơ ấu

Trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc bị thiếu oxy khi sinh có nguy cơ cao mắc ADHD khi trưởng thành. Phơi nhiễm chì, rượu hoặc nicotine trong thai kỳ cũng có thể làm tổn thương hệ thần kinh đang phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ ADHD khi trưởng thành. Bên cạnh đó, những trải nghiệm căng thẳng tâm lý thời thơ ấu, như bị bạo hành, thiếu sự quan tâm từ gia đình hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), cũng có thể góp phần dẫn đến ADHD ở người lớn.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng ADHD ở người lớn​

Các biểu hiện của hội chứng ADHD ở người lớn​ có thể tác động đến nhiều khía cạnh của cuộc sống, bao gồm tinh thần, hành vi và khả năng quản lý công việc.

Về mặt tinh thần

Người lớn mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc tập trung và ghi nhớ thông tin. Họ dễ bị phân tâm, hay quên và thường trì hoãn công việc quan trọng. Việc duy trì sự kiên nhẫn khi thực hiện các nhiệm vụ kéo dài là một thách thức lớn đối với họ.

Về mặt hành vi

Tính bốc đồng là đặc điểm phổ biến ở người lớn mắc ADHD. Họ có xu hướng đưa ra quyết định mà không suy nghĩ kỹ, dễ nổi nóng và khó kiểm soát cảm xúc. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các mối quan hệ xã hội và công việc.

Biểu hiện trong cuộc sống hàng ngày

ADHD ảnh hưởng đến khả năng quản lý thời gian, dẫn đến khó khăn trong công việc và đời sống cá nhân của người mắc hội chứng này. Nhiều người gặp khó khăn trong việc tổ chức công việc, thường xuyên trễ hẹn và dễ quên các nhiệm vụ quan trọng.

Giải pháp quản lý hội chứng ADHD ở người lớn​

Việc quản lý hội chứng ADHD ở người lớn cần có sự kết hợp nhiều phương pháp.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc là phương pháp điều trị phổ biến giúp kiểm soát các triệu chứng ADHD ở người lớn. Thuốc kích thích hệ thần kinh trung ương như methylphenidate (Ritalin) và amphetamine (Adderall) giúp tăng dopamine và norepinephrine, cải thiện sự tập trung và kiểm soát hành vi. Với những trường hợp không phù hợp với thuốc kích thích, bác sĩ có thể chỉ định thuốc không kích thích như atomoxetine (Strattera) hoặc một số loại thuốc chống trầm cảm.

Liệu pháp tâm lý và huấn luyện kỹ năng

Liệu pháp tâm lý giúp người mắc ADHD cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc và phát triển kỹ năng sống. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp bệnh nhân nhận diện và thay đổi thói quen tiêu cực, tăng khả năng tổ chức công việc. Liệu pháp huấn luyện ADHD giúp người bệnh lập kế hoạch, quản lý thời gian và tăng động lực làm việc.

Thay đổi lối sống và dinh dưỡng

Lối sống lành mạnh có thể cải thiện chức năng não bộ và giảm triệu chứng ADHD. Chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung protein, axit béo omega-3 và vitamin giúp cải thiện sự tập trung. Việc hạn chế tiêu thụ đường và caffeine giúp kiểm soát sự hiếu động ở người mắc ADHD. Tập thể dục thường xuyên giúp giảm căng thẳng, tăng dopamine và cải thiện khả năng chú ý. Người mắc ADHD cũng nên ngủ đủ 7 - 9 giờ mỗi đêm, duy trì lịch trình ngủ ổn định để giúp não bộ hoạt động hiệu quả hơn.

Người mắc ADHD thường gặp khó khăn trong quản lý công việc và duy trì sự tập trung. Sử dụng ghi chú, lịch điện tử, phương pháp Pomodoro giúp họ sắp xếp công việc hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp rất quan trọng. Nếu ADHD ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, người bệnh nên tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia để có phương pháp điều trị phù hợp.