Bạn có đang bỏ qua dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn​ không?

Bệnh tự kỷ ở người lớn thường bị bỏ qua do các triệu chứng không điển hình như ở trẻ em. Theo nghiên cứu của Viện Sức khỏe Tâm thần, tỷ lệ người lớn mắc rối loạn phổ tự kỷ đang có xu hướng gia tăng. Nhận biết sớm các dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn​ giúp hỗ trợ điều trị kịp thời và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bệnh tự kỷ ở người lớn là gì?

Tự kỷ ở người lớn là một rối loạn phát triển thần kinh thuộc phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD). Bệnh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và kiểm soát hành vi. Không giống như trẻ em, người lớn mắc tự kỷ thường có triệu chứng ít rõ ràng hơn, khiến việc chẩn đoán chậm trễ và khó khăn hơn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1% dân số toàn cầu mắc ASD, trong đó nhiều trường hợp không được phát hiện từ nhỏ.

Nguyên nhân của tự kỷ vẫn chưa được xác định chính xác, nhưng có sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường. Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Việt Nam, những người có tiền sử gia đình mắc rối loạn phổ tự kỷ có nguy cơ cao hơn. Một số nghiên cứu cho thấy đột biến gen liên quan đến sự phát triển thần kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, các yếu tố môi trường như: Nhiễm trùng trong thai kỳ, tiếp xúc với kim loại nặng hoặc biến đổi trong não bộ cũng có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh.

Các dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn​ cần lưu ý

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn​ giúp chúng ta áp dụng biện pháp hỗ trợ và can thiệp kịp thời.​ Theo đó, chúng ta có thể quan sát các dấu hiệu tự kỷ ở người trưởng thành qua giao tiếp, quan hệ xã hội, hành vi và thói quen.

Dấu hiệu trong giao tiếp

Người lớn mắc tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc bắt đầu và duy trì cuộc trò chuyện. Họ có thể không hiểu hoặc phản ứng không phù hợp với ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm khuôn mặt hoặc giọng điệu của người khác. Việc sử dụng ngôn ngữ của họ có thể lặp đi lặp lại, đơn điệu hoặc được miêu tả là giống như robot. Họ cũng có thể tạo ra các từ hoặc cụm từ riêng mà người khác khó hiểu. Ngoài ra, việc duy trì giao tiếp bằng mắt thường bị hạn chế hoặc tránh hoàn toàn. ​

Dấu hiệu trong quan hệ xã hội

Dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn trong quan hệ xã hội là họ thường gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì kết nối. Họ có thể thiếu sự đồng cảm, khó thấu hiểu và chia sẻ cảm xúc với người khác. Việc tham gia vào các hoạt động xã hội hoặc làm việc nhóm có thể gặp khó khăn. Điều này khiến họ có cảm giác cô lập hoặc bị hiểu lầm. Họ thường thích làm việc hoặc hoạt động một mình hơn là tham gia cùng người khác.

Dấu hiệu trong hành vi và thói quen

Những người mắc chứng tự kỷ thường có các hành vi lặp đi lặp lại hoặc tuân thủ nghiêm ngặt các thói quen hàng ngày. Họ có thể tập trung sâu vào một số sở thích hoặc chủ đề cụ thể và thể hiện kiến thức sâu rộng về chúng. Sự thay đổi trong thói quen hoặc môi trường có thể gây ra căng thẳng hoặc lo lắng. Ngoài ra, họ có thể nhạy cảm hoặc giảm nhạy cảm với các kích thích giác quan như âm thanh, ánh sáng hoặc cảm giác chạm. ​

Phương pháp điều trị bệnh tự kỷ ở người lớn

Khi nhận thấy người thân có dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn​, gia đình nên đưa họ đến gặp chuyên gia để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Liệu pháp nhận thức hành vi

Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả cho người lớn mắc rối loạn phổ tự kỷ. CBT giúp người bệnh nhận diện và điều chỉnh suy nghĩ, hành vi tiêu cực. Từ đó, họ sẽ cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc và phản ứng xã hội. Liệu pháp này đặc biệt hữu ích trong việc giảm lo âu, trầm cảm và căng thẳng thường gặp ở người tự kỷ. Các buổi trị liệu tập trung vào việc giúp bệnh nhân thay đổi suy nghĩ cứng nhắc, học cách xử lý tình huống xã hội và điều chỉnh cảm xúc phù hợp.

Liệu pháp ngôn ngữ và giao tiếp

Liệu pháp ngôn ngữ trị liệu giúp người tự kỷ phát triển kỹ năng sử dụng ngôn ngữ hiệu quả hơn. Phương pháp này bao gồm việc luyện tập giao tiếp qua kịch bản, học cách hiểu ngữ cảnh và phát triển kỹ năng biểu đạt cảm xúc. Chuyên gia trị liệu sẽ giúp bệnh nhân cải thiện cách sử dụng giọng nói, duy trì giao tiếp bằng mắt và hiểu rõ hơn về quy tắc hội thoại trong xã hội.

Liệu pháp nghề nghiệp

Liệu pháp nghề nghiệp (Occupational Therapy) giúp người mắc tự kỷ rèn luyện kỹ năng sống độc lập, quản lý thời gian, tổ chức công việc và xây dựng thói quen phù hợp. Phương pháp này hỗ trợ người tự kỷ thích nghi với môi trường làm việc và sinh hoạt hàng ngày. Các chuyên gia trị liệu sẽ hướng dẫn bệnh nhân cách tự chăm sóc bản thân, thực hiện công việc theo kế hoạch và cải thiện kỹ năng làm việc nhóm.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng kèm dấu hiệu của tự kỷ ở người lớn theo như lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn giấc ngủ. Các nhóm thuốc như thuốc chống lo âu (SSRIs), thuốc chống rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) hoặc thuốc ổn định tâm trạng có thể được kê đơn tùy theo tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng

Người mắc ASD cần có một môi trường sống ổn định, ít căng thẳng và được khuyến khích tham gia vào các hoạt động xã hội. Các nhóm hỗ trợ cộng đồng giúp họ chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi kỹ năng mới và xây dựng mối quan hệ bền vững. Gia đình cũng cần được hướng dẫn cách tương tác phù hợp, giúp người bệnh phát triển kỹ năng giao tiếp và quản lý cảm xúc hiệu quả hơn.

Dấu hiệu tự kỷ ở người lớn là một tình trạng thường bị bỏ sót do các biểu hiện không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với những khó khăn tâm lý thông thường. Tuy nhiên, việc nhận diện sớm và can thiệp kịp thời có thể mang lại nhiều thay đổi tích cực cho người bệnh. Với sự thấu hiểu, hỗ trợ đúng cách từ gia đình, cộng đồng và chuyên gia, người trưởng thành mắc rối loạn phổ tự kỷ hoàn toàn có thể cải thiện kỹ năng sống, giao tiếp và hòa nhập xã hội. Đừng bỏ qua những dấu hiệu nhỏ – bởi sự quan tâm đúng lúc có thể mở ra cánh cửa hy vọng và chất lượng sống tốt đẹp hơn cho những người đang âm thầm đối mặt với tự kỷ.