Hành tá tràng có cấu tạo thế nào? Các bệnh lý liên quan đến hành tá tràng

Hành tá tràng là phần đầu tiên của cơ quan tá tràng và được nối với gan thông qua dây chằng gan - tá tràng. Vậy cấu tạo của hành tá tràng là gì? Chức năng của nó như thế nào? Nhà thuốc Long Châu sẽ chia sẻ với bạn đọc những thông tin hữu ích về các bệnh lý có liên quan đến hành tá tràng và giải đáp các thắc mắc trên.

Vị trí của hành tá tràng

Tá tràng là phần đầu tiên của ruột non, đây là nơi nhận thức ăn đã được tiêu hoá ở ¼ dạ dày và bắt đầu bước vào quá trình hấp thu chất dinh dưỡng. Tá tràng là đoạn ngắn nhất của ruột và có chiều dài từ 23 - 28cm. Theo giải phẫu và chức năng thì tá tràng được chia thành 4 đoạn, bao gồm tá tràng trên, tá tràng ngang, tá tràng xuống và tá tràng lên.

Hành tá tràng còn được gọi với cái tên là tá tràng trên, chiếm khoảng ⅔ tá tràng và nằm ngay phía sau của môn vị dạ dày. Chính vì có hình dạng phình to tương tự như củ hành tây nên nó được gọi là hành tá tràng. Bộ phận này nằm phía sau gan, túi mật và cao hơn đầu tuỵ. Vị trí này rất dễ bị tổn thương, bao gồm cả viêm loét.

Cấu tạo của hành tá tràng như thế nào?

Như đã nói ở trên, tá tràng được chia thành 4 đoạn, bao gồm:

• Tá tràng trên (hành tá tràng): Là điểm nối tiếp với môn vị của dạ dày.
• Tá tràng xuống: Nó gắn liền với tụy, có nhú tá bé và nhú tá lớn, là nơi dịch mật và dịch tụy đổ về.
• Tá tràng ngang: Đoạn này chạy từ trái sang phải và được tính từ động mạch chủ bụng đến tĩnh mạch chủ dưới.
• Tá tràng lên: Là phần chạy dọc ở bên trái cột sống dính cùng mặt sau của thành bụng thông qua dây chằng Treitz.

Hành tá tràng có cấu tạo tương tự với tá tràng, bao gồm:

• Lớp thanh mạc;
• Lớp dưới thanh mạc;
• Lớp cơ;
• Lớp dưới niêm mạc;
• Lớp niêm mạc.

Lớp niêm mạc này sẽ bài tiết ra nhiều men nhằm tiêu hoá thức ăn, nhất là ở thành niêm mạc tá tràng xuống gắn với ống tuỵ.

Chức năng của hành tá tràng

Khi thức ăn được đưa vào khoang miệng sẽ được nhai, trộn cùng với tuyến nước bọt, sau đó được đưa xuống đến dạ dày thông qua thực quản. Tại đây, thức ăn sẽ được trộn cùng axit và các enzym trong dạ dày, sau đó thức ăn được nghiền nhỏ.

Sau khi thức ăn đã được nghiền nhỏ sẽ chuyển xuống môn vị rồi đến tá tràng là phần đầu của ruột non. Hành tá tràng chính là vị trí tiếp nhận đầu tiên khi thức ăn được vận chuyển từ dạ dày xuống ruột non để tiếp tục quá trình tiêu hoá.

Tại đây, tá tràng và hành tá tràng là nơi dịch tụy, dịch mật đổ vào ruột non, có chức năng vận chuyển xuống ruột non, đồng thời hấp thu chất dinh dưỡng và nước trước khi thức ăn tiếp tục được di chuyển đi. Thức ăn sẽ được vận chuyển đến ruột già để kết thúc quá trình tiêu hoá sau khi thức ăn được phân giải và hấp thu tại ruột non.

Như vậy, có thể nói rằng, tá tràng cũng như hành tá tràng là điểm quan trọng để trung chuyển thức ăn từ dạ dày xuống ruột non, đồng thời cũng là nơi “tập kết” của hai ống tiêu hoá lớn. Nếu hành tá tràng bị tổn thương sẽ gây ảnh hưởng đến dạ dày và ruột non.

Các bệnh lý có liên quan đến hành tá tràng

Dưới đây là các bệnh lý có liên quan đến hành tá tràng mà bạn nên biết, bao gồm:

Viêm loét hành tá tràng

Viêm loét dạ dày - hành tá tràng xảy ra do các vết viêm hoặc loét phát triển ở bên trong lớp lót dạ dày và phần trên ruột non. Nguyên nhân gây ra tình trạng viêm loét hành tá tràng là do H.Pylori - loại vi khuẩn xâm nhập vào lớp niêm mạc gây ra viêm loét.

Người bị viêm loét hành tá tràng thường gặp phải các triệu chứng như:

• Cơn đau bụng hoặc dạ dày, đau tập trung ở vùng thượng vị;
• Khó tiêu, cảm thấy no nhiều và đầy hơi sau khi ăn;
• Cơ thể mệt mỏi;
• Sụt cân đột ngột.

Nếu không điều trị đúng cách, viêm loét hành tá tràng có thể dẫn đến tình trạng xuất huyết tá tràng, nhiễm trùng và gây ảnh hưởng đến sự vận chuyển thức ăn trong dạ dày và ruột.

Polyp tá tràng

Hết hết các ca polyp tá tràng không gây ra triệu chứng nguy hiểm. Đây là bệnh lý tương đối lành tính, tuy nhiên, bệnh có thể tiến triển thành ung thư nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Polyp có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong hành tá tràng cũng như tá tràng xuống, tá tràng lên hay tá tràng ngang. Hầu hết các trường hợp polyp đều được điều trị bằng nội soi và đốt loại bỏ. Tuy nhiên, nếu polyp to thì cần phải phẫu thuật loại bỏ.

Thủng hành tá tràng

Khi tình trạng viêm loét hành tá tràng trở nên rất nghiêm trọng mà không được điều trị sớm có thể dẫn đến biến chứng là thủng hành tá tràng. Lúc này, người bệnh sẽ phải đối mặt với những cơn đau bụng dữ dội, bụng gồng cứng và kèm theo tình trạng nôn ói, vã mồ hôi, chân tay lạnh.

Đối với trường hợp thủng là lành tính, bờ mềm mại và không gây hẹp tá tràng hoặc chịu tác động từ vật sắc nhọn gây ra tình trạng thủng hành tá tràng thì bác sĩ sẽ tiến hành khâu lại lỗ thủng này. Ngược lại, đối với những trường hợp thủng gây ra hoại tử hoặc có ổ loét gây hẹp đường đi xuống tá tràng sẽ không được bác sĩ chỉ định khâu.

U tá tràng

Khối u tá tràng có thể phát triển ở dưới lớp niêm mạc tá tràng. Hầu hết các khối u này đều là lành tính. Tuy nhiên, khi khối u phát triển lớn sẽ gây ra những cơn đau bụng âm ỉ, gây khó chịu, buồn nôn, phân có lẫn máu và cơ thể mệt mỏi.

Tắc hẹp hành tá tràng bẩm sinh

Teo tá tràng hay tắc hẹp tá tràng là tình trạng sức khỏe khá phổ biến, đứng thứ 3 trong danh sách các chứng bất thường tại đường tiêu hoá.

Theo ước tính thì cứ 5000 - 10000 trường hợp sẽ có một người bị teo tá tràng. Đây là một tình trạng bất thường có liên quan đến hội chứng Down, teo hậu môn, bất thường não, dị tật tim mạch…

Ung thư hành tá tràng

Đây là một loại ung thư khá hiếm gặp trong các bệnh lý về ung thư đường tiêu hoá. Theo thống kê, chỉ tìm thấy khoảng 0,03% người mắc phải bệnh ung thư tá tràng trên tổng số 500000 lần mổ tử thi. Do vậy, việc phát hiện và xác định bệnh ung thư tá tràng tương đối khó khăn. Người mắc bệnh ung thư hành tá tràng thường gặp phải một số triệu chứng như:

• Trào ngược axit;
• Táo bón, phân có lẫn máu;
• Buồn nôn, nôn ói;
• Đau bụng;
• Sụt cân;
• Có thể cảm nhận được khối u.

Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trong bài viết đã giúp bạn đọc hiểu hơn về cấu tạo, vị trí và chức năng của hành tá tràng. Bên cạnh đó, các bệnh lý có liên quan đến hành tá tràng như viêm loét, thủng, polyp hành tá tràng hay ung thư hành tá tràng… đều có thể diễn tiến phức tạp hơn nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, mỗi người cần đi khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường hay bệnh lý ngay ở giai đoạn đầu.