Hẹp van động mạch chủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh hẹp van động mạch chủ là một loại bệnh van tim có tình trạng gây cản trở quá trình lưu thông máu đến các cơ quan trong cơ thể, và nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết dưới đây, Nhà Thuốc Long Châu sẽ chia sẻ kỹ hơn về bệnh lý này.

Hẹp van động mạch chủ là gì?

Động mạch chủ là mạch máu lớn nhất trong cơ thể, chịu trách nhiệm đưa máu từ tim đến cung cấp dưỡng chất cho toàn bộ cơ thể. Động mạch chủ thường nằm ở phía trước cột sống trong ngực và cung cấp máu cho tim, não, đầu cổ và cột sống. Kích thước thông thường của động mạch chủ trong ngực tăng theo tuổi, khoảng từ 2 - 3,5 cm.

Van ĐMC là một lá van nằm giữa ĐMC và tâm thất trái, nhiệm vụ của nó là đóng trong giai đoạn tâm trương để ngăn máu trở lại từ ĐMC vào tâm thất trái, và mở trong giai đoạn tâm thu để đẩy máu từ tâm thất trái vào động mạch chủ, cung cấp máu vào hệ tuần hoàn. Nếu van bị tổn thương, điều này có thể dẫn đến không đóng kín trong giai đoạn tâm trương gây suy van ĐMC, hoặc không mở hết trong giai đoạn tâm thu gây hẹp van ĐMC. 

Nguyên nhân

Hẹp van động mạch chủ (HC) là một nguyên nhân phổ biến gây tắc nghẽn lưu thông máu từ thất trái. Các nguyên nhân khác bao gồm hẹp ở dưới van động mạch chủ do sự hình thành màng xơ, hẹp ở dưới van động mạch chủ do cơ tim phì đại và hẹp ở trên van động mạch chủ. HC là căn bệnh phổ biến nhất về van tim, chiếm 1/4 số lượng ca mắc bệnh về van tim và 80% trong số này là nam giới.

Hẹp van động mạch chủ có một số nguyên nhân chính:

• Hẹp van động mạch chủ bẩm sinh: Xuất phát từ cấu trúc không bình thường của van tim từ khi sinh ra, chẳng hạn như van 2 lá (chiếm 1 - 2% dân số), đặc biệt thường gặp ở nam giới. Theo thời gian, van động mạch chủ có xu hướng bị thoái hóa và vôi hóa sớm hơn so với người bình thường.
• Hẹp van do lão hóa và vôi hóa: Thường xuất hiện ở người cao tuổi, đặc biệt phổ biến ở độ tuổi từ 70 - 80. Khi tuổi thọ gia tăng, van động mạch chủ dễ bị vôi hóa và các mảng cholesterol tích tụ ở van tim, gây ra nhiều vấn đề về bệnh tim mạch, bao gồm hẹp van động mạch chủ.
• Hẹp van động mạch chủ do thấp tim: Thấp tim kèm theo bệnh van 2 lá có thể gây xơ hóa, vôi hóa và dính các lá van và mép van của động mạch chủ, làm cho nó trở nên dày và cứng.

Triệu chứng

Các triệu chứng của hẹp van động mạch chủ có thể được chia thành hai nhóm chính: Triệu chứng cơ năng và triệu chứng thực thể.

Triệu chứng cơ năng

Những triệu chứng này thường xuất hiện khi hẹp van động mạch chủ ở mức độ nặng:

• Đau ngực: Khi cơ tim cần nhiều oxy hơn để làm việc, cơ tim sẽ suy yếu theo thời gian vì phải bơm máu mạnh hơn thông qua van tim hẹp. Đau ngực thường do xơ vữa mạch vành.
• Choáng váng và ngất: Đây là triệu chứng do tắc nghẽn cố định của đường tống máu từ thất trái, giảm khả năng cung cấp lượng máu đủ cho cơ thể. Người bệnh có thể gặp tình trạng tụt huyết áp nặng dẫn đến choáng váng hoặc ngất.
• Suy tim: Có thể xuất hiện do rối loạn chức năng tâm thu hoặc tâm trương. Xơ hóa tim dẫn đến giảm khả năng co bóp của tim. Cơ chế bù trừ nhằm tăng thể tích lưu thông máu sẽ làm tăng áp lực trong thất trái và mao mạch phổi, gây ra tình trạng ứ huyết phổi.

Triệu chứng thực thể

Các biểu hiện ra bên ngoài ở những người mắc hẹp van động mạch chủ là:

• Bắt mạch: Một triệu chứng rõ ràng là mạch cảnh nảy yếu và chậm.
• Kiểm tra sờ bằng tay, có thể cảm nhận được rung miu tâm thu ở khoang liên sườn II bên phải. Ngoài ra, có thể thấy mỏm tim đập rộng và lan tỏa nếu thất trái phì đại.
• Nghe tim: Có một số tiếng bệnh lý ghi nhận: Tiếng thổi tâm thu tống máu phát ra từ phía trên bên phải xương ức, lan lên cổ và đạt độ cường độ cao nhất vào đầu và giữa giai đoạn tâm thu. 
• Nhịp tim nhanh khi nghỉ: Đây là một trong những dấu hiệu sớm nhất của cơ thể khi cung cấp máu kém. Nhịp tim tăng nhanh khi ngồi hoặc nằm yên là biểu hiện của cung lượng tim giảm.

Bệnh hẹp van động mạch chủ có nguy hiểm không?

Nguy hiểm của hẹp van động mạch chủ là một câu hỏi mà nhiều người đặt ra khi bị mắc phải tình trạng này. Khi tiến triển đến giai đoạn nặng, hẹp van động mạch chủ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm: 

• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
• Rối loạn nhịp thất, bao gồm ngoại tâm thu, nhịp nhanh thất và rung thất.
• Rối loạn nhịp nhĩ, gây ra các đợt suy tim cấp do mất cơ chế bóp bù của tâm nhĩ, làm giảm lưu lượng máu từ nhĩ đến thất và giảm cung lượng tim.
• Đột tử.
• Tắc mạch do mảng vôi hóa, xơ vữa, hoặc mảnh sùi gây ra.
• Hội chứng mạch vành cấp.

Bệnh hẹp van động mạch chủ thường tiến triển âm thầm trong nhiều năm trước khi có những triệu chứng rõ ràng. Nguy cơ tử vong cao với các triệu chứng sau:

• Đau tức ngực: Tỷ lệ sống chỉ còn 50% sau 5 năm.
• Ngất, choáng váng: Tỷ lệ sống chỉ còn 50% sau 3 năm.
• Suy tim: Thời gian sống còn dưới 2 năm.

Cách điều trị và phòng ngừa hẹp van động mạch chủ tại nhà

Để được bác sĩ theo dõi, bệnh nhân cần thực hiện tái khám định kỳ. Ngoài ra, một lối sống lành mạnh có thể hỗ trợ tim mạch, mặc dù không thể ngăn ngừa hoặc điều trị bệnh, bao gồm:

• Chế độ ăn lành mạnh cho tim mạch.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Thường xuyên vận động.
• Kiểm soát căng thẳng
• Ngưng hút thuốc lá.
• Kiểm soát huyết áp.
• Phụ nữ có hẹp van tim và muốn sinh con: Cần thảo luận kỹ với bác sĩ trước khi mang thai để được hướng dẫn về loại thuốc an toàn và liệu có cần điều trị trước khi mang thai hay không. 

Trên đây là những thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh lý hẹp van động mạch chủ. Đây là một căn bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm, tuy nhiên nếu bạn thực hiện các biện pháp phòng ngừa, khả năng mắc bệnh sẽ giảm đi rất nhiều. Hãy chia sẻ tới người thân, bạn bè nếu bạn thấy bài viết hữu ích nhé! 

Xem thêm: Hở van động mạch phổi 1/4: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị