Mỡ máu cao là gì? Nguyên nhân nào gây mỡ máu cao?

Mỡ máu cao có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, đồng thời là nguy cơ gây nên nhiều bệnh lý nguy hiểm đến sức khỏe.

Mỡ máu cao là gì?

Mỡ máu cao là một tình trạng trong đó cholesterol xấu (LDL - Lipoprotein tỷ trọng thấp) hoặc chất béo trung tính (triglycerides) tăng cao hoặc cả hai tăng cao trong máu. Điều này có thể gây tắc nghẽn mạch máu và có ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Một nghiên cứu được thực hiện tại Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ cho thấy rằng, khoảng 1 người trưởng thành trong 3 người ở Mỹ có mức cholesterol LDL cao. Do đó, các chuyên gia y tế thường khuyến nghị người dân cắt giảm thực phẩm giàu hàm lượng LDL và tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol tốt (HDL - Lipoprotein tỷ trọng cao). Cholesterol HDL thường được gọi là cholesterol tốt vì có khả năng vận chuyển cholesterol xấu ra khỏi cơ thể.

Xem thêm: Phân biệt LDL Cholesterol "Cholesterol xấu" và HDL Cholesterol "Cholesterol tốt"

Nguyên nhân gây mỡ máu cao

Thống kê ở Hoa Kỳ cho thấy có khoảng 93 triệu người trưởng thành (từ 20 tuổi trở lên) có mức mỡ máu vượt quá giới hạn khuyến nghị là 200 mg/dL. Sự tích tụ dư thừa mỡ trong máu là kết quả của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm lối sống không lành mạnh, thiếu hoạt động thể chất, chế độ ăn uống không khoa học, hút thuốc lá, cũng như mắc các bệnh như tiểu đường, huyết áp cao,...

Hiện nay, tình trạng tăng mỡ máu có thể được chia thành hai loại chính dựa trên nguyên nhân gây ra: Tăng mỡ máu nguyên phát và tăng mỡ máu thứ phát.

Nguyên nhân nguyên phát

Nếu gia đình có tiền sử mắc các bệnh như bệnh mạch vành sớm hoặc đột quỵ có thể là những dấu hiệu cảnh báo về khả năng mắc bệnh tăng mỡ máu. Nguy cơ cao xảy ra khi có người thân nam giới (bố hoặc anh trai) dưới 55 tuổi hoặc người thân nữ giới (mẹ hoặc chị gái) dưới 65 tuổi mắc bệnh mạch vành hoặc đột quỵ.

Cụm từ “tăng mỡ máu gia đình” được sử dụng trong lĩnh vực y khoa để chỉ tình trạng mỡ trong máu cao được di truyền từ cha mẹ sang con cái thông qua đột biến gen. Những người mang di truyền này thường mắc bệnh tăng mỡ máu từ khi còn nhỏ, do đó có thể dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch và bệnh mạch vành khi còn trẻ.

Nguyên nhân thứ phát

Lối sống

Các yếu tố về lối sống sinh hoạt hàng này có thể góp phần làm tăng mỡ máu ở người bệnh gây máu nhiễm mỡ:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa có trong thịt đỏ, kem, bơ và các sản phẩm từ sữa khác.
• Thực phẩm chứa nhiều chất béo chuyển hóa: Việc ăn nhiều thực phẩm như bắp rang bơ, bánh quy, khoai tây chiên và đồ uống có chứa đường và chất béo chuyển hóa.
• Ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất, lười tập thể dục và ít vận động đều làm tăng nguy cơ tăng mỡ máu.
• Lối sống có thói quen xấu: Sử dụng thuốc lá và uống nhiều rượu bia, đồ uống có cồn.
• Thừa cân và béo phì: Người thừa cân hoặc béo phì có khả năng cao mắc bệnh tăng mỡ máu.

Sức khỏe

Người mắc bệnh lý khác cũng có nguy cơ mắc bệnh mỡ máu cao, điển hình như một số bệnh:

• Bệnh thận;
• Bệnh gan;
• Suy giáp;
• Đa u tủy;
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS);
• Xơ gan mật tiến phát;
• Bệnh thận mãn tính;
• Bệnh tiểu đường;
• Lupus;
• Chứng ngưng thở lúc ngủ.

Những biến chứng của mỡ máu cao ảnh hưởng đến sức khỏe

Thông thường, người bệnh sẽ không cảm nhận được ảnh hưởng của bệnh tới sức khỏe. Tuy nhiên, theo thời gian, sự tích tụ của cholesterol LDL thừa sẽ dẫn đến những biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe như:

• Bệnh tim mạch vành: Mảng bám tích tụ trong các động mạch có thể làm giảm lưu lượng máu tới tim, dẫn đến các triệu chứng như cơn đau thắt ngực hoặc đau tim. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể gây suy tim.
• Đau tim: Khi các mảng bám bị vỡ ra, cục máu đông có thể hình thành trong các động mạch, làm cho tim không nhận đủ oxy, gây ra các cơn đau tim.
• Đột quỵ: Đột quỵ xảy ra khi các mảng bám tích tụ bị vỡ ra và cục máu đông hình thành, chặn động mạch cung cấp oxy cho não. Khi não không nhận đủ oxy, các triệu chứng như suy nhược, tê liệt và khó nói sẽ xuất hiện.
• Bệnh tiểu đường và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Mức cao của LDL-cholesterol có thể góp phần vào tình trạng tiểu đường và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Tăng huyết áp và đột quỵ sớm: LDL-cholesterol cao cũng có thể gây tăng huyết áp, từ đó tăng nguy cơ đột quỵ.
• Ảnh hưởng đến gan: Tình trạng tăng mỡ máu có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, suy giảm chức năng gan và thậm chí là nguy cơ mắc ung thư gan.

Khi nào gọi là mỡ máu cao?

Các chỉ số cholesterol trong máu bình thường thường được đo bằng đơn vị mmol/lít, và các ngưỡng thường được sử dụng như sau:

• Cholesterol toàn phần: Bình thường < 5.2 mmol/lít, khi chỉ số trên 5.2 mmol/lít được coi là cao.
• HDL-C (cholesterol tốt): Bình thường ≥ 0.9 mmol/lít, và càng cao càng tốt.
• LDL-C (cholesterol xấu): Bình thường dưới 3.4 mmol/lít, khi chỉ số trên 3.4 mmol/lít được xem là cao.
• Triglycerid: Khi chỉ số trên 2.26 mmol/lít được coi là cao.

Khi cả hai chỉ số cholesterol xấu và triglycerid đều tăng, thì tình trạng này được gọi là tăng mỡ máu hỗn hợp.

Cách phòng ngừa mỡ máu cao

Trong trường hợp bạn còn trẻ và không có các yếu tố nguy cơ đáng lo ngại, thông thường các bác sĩ sẽ khuyến nghị rằng bạn nên thay đổi chế độ ăn uống và lối sống để kiểm soát mỡ máu. Các biện pháp bao gồm:

• Tăng cường hoạt động vận động.
• Hạn chế tiêu thụ chất béo bão hòa, đặc biệt là mỡ động vật và các sản phẩm như trà sữa.
• Giảm lượng cholesterol trong thực phẩm, như lòng đỏ trứng, bơ, tôm.
• Bổ sung thêm rau xanh và trái cây vào chế độ ăn, để cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Giảm cân nếu bạn có vấn đề thừa cân hoặc béo phì.
• Ngừng hút thuốc lá.
• Hạn chế tiêu thụ rượu bia.

Nếu sau khoảng 2 - 3 tháng thay đổi lối sống mà mỡ máu không giảm hoặc vẫn tăng, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc. Trong đó, loại thuốc statin thường được sử dụng phổ biến nhất để giảm mức cholesterol LDL và làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Các thuốc fibrate và niacin cũng thường được dùng để giảm mức triglyceride và tăng mức cholesterol HDL.

Bài viết trên đây là những chia sẻ của Nhà thuốc Long Châu về nội dung mỡ máu cao, bao gồm nguyên nhân và các biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải, cũng như như gợi ý một số cách phòng ngừa tăng mỡ máu. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích về bệnh tăng mỡ máu nhé!